De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 8

Boekbeoordeeling.

Etude sur la petite culture des terres sablonneuses des Flandres belges, par Oswald de Kerchove de Denterghem, membre du Conseil provincial de la Flandre orientale. Gand, E. Todt. - Paris, G. Masson, 1878. (1 boekdeel in-12, IV en 128 blzn, met eene plaat.)

Dit boekje is een separaatdruk van het verslag des heeren O. de Kerchove de Denterghem (thans gouverneur der provincie Henegouw) over het comiteit Saffelare (bij Gent), hetwelk, met vele andere monographieën van onze merkwaardigste landbouwstreken, gevoegd werd door den heer Emiel de Laveleye bij zijn algemeen verslag over den toestand van den landbouw in België, ingediend bij het congres van vakkundigen, gehouden te Parijs, bij gelegenheid van de wereldtentoonstelling van 1878.

Het onderwerp van dit lezenswaardige boekje ligt misschien wel wat heel verre buiten den kring der bevoegdheid en der gewone belangstelling van den Kunstbode. Het geldt hier, wel is waar, ook eene kunst, en wel namelijk eene kunst, die tot een hoogen trap van volmaaktheid is gebracht door onze noeste, taaie Vlaamsche boeren, doch die met de fraaie kunsten slechts in verwijderde betrekking staat. Ik zoude mij dus kunnen vergenoegen met te zeggen, dat het bedoelde werkje gesteld is in een eenvoudigen, zakelijken en keurigen stijl, en aldus hulde gebracht hebbende aan den gepasten, soberen en sierlijken vorm, het onderwerp zelf onaangeroerd laten.

[p. 421]

Dit wil ik echter niet; vooreerst omdat het degelijke boekje van den heer de Kerchove wat meer aandacht verdient. Indien Vlaanderen beroemd is, zoo heeft het zijnen goeden naam te danken aan zijnen landbouw ten minste evenzeer als aan zijne schitterende kunst. En wie, die zijn vaderland bemint, zal er niet trotsch op zijn, den dorren, zandigen bodem van ons Vlaanderen herschapen te zien in een der vruchtbaarste gouwen van de beschaafde wereld, door den arbeid en de volharding van zoovele geslachten, die het kiezel gemest hebben met hun zweet? De staathuishoudkundige bewondert hier de zegepraal van den kleinen eigendom, gepaard met den sterken landbouw; de denker, eene grootsche overwinning behaald op de weerbarstige natuur door het vernuft en den rusteloozen ijver van den mensch.

Welke vernedering echter, welke verbittering gevoelt men, wanneer men het grootste gedeelte van deze moedige werklieden en landbouwers ziet staan zoo verre beneden het peil van hunne vakgenooten uit andere streken. Reeds vroeger heeft de heer de Laveleye vastgesteld hoe ellendig onze boerenarbeiders zich voeden. De heer de Kerchove herhaalt dezelfde klachten. Zijne berichten over den toestand van het onderwijs zijn niet minder treurig. Onze Vlaamsche landbouwers van den zandgordel verrichten wonderen van arbeid en taaie doordrijving; maar hun eigen stoffelijk en zedelijk lot biedt bitter weinig genietingen.

't Is hier de plaats niet om de oorzaken van dien toestand op te sporen, noch de middelen te beramen, van dewelke redding of verbetering te verwachten is. Gansch onaangeroerd mochten wij echter het heele onderwerp niet laten. Het geldt hier niet alleen een zuiver stoffelijk, maar ook een intellectueel belang. Waar de zorg om 't bestaan zoo knellend is en waar het zoo treurig gesteld is met de school als hier, kan immers geene spraak zijn van wezenlijken vooruitgang in beschaving noch in kunstgenot.

Ik wenschte wel, dat boekjes als dat van den heer de Kerchove, inhoudende stellige berichten, statistieken en beschrijvingen naar de natuur, wat meer in de handen kwa-

[p. 422]

men, niet alleen van de mannen van het vak, maar van onze dichters en novellenschrijvers, die maar al te zeer geneigd zijn de landelijke bevolking te zien met de oogen van den geletterde, en die ons in 't algemeen hunne eigene gedachten en gevoelens voorstellen, in plaats van de gewaarwordingen der helden van hunne gedichten en vertellingen. Wat meer zakelijke kennis aangaande de wezenlijke plattelandsche toestanden zou zeer bevorderlijk zijn voor het uitroeien van het conventioneele, dat giftig onkruid van den kunstbodem, en voor de ontwikkeling van het gezonde, ware realismus, den echten vorm der kunst, die, uit het volk geboren, wortelende in den vruchtbaren grond der wezenlijkheid, tot het volk spreekt, zijnen geest verheldert en zijn hart verwarmt. En dat zullen herdersdichtjes en idyllekens nooit vermogen!

Arthur Cornette.