De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 8

[p. 311]

Boekbeoordeeling.

I.
Jaarboek van het ‘Willems-Fonds’ van 1878. Gent, boekhandel van E. Todt, opvolger van W. Rogghé.

Onze lezers moeten het mij niet kwalijk nemen dat mijne beoordeeling van het Jaarboek zoo laat verschijnt: in den laatsten tijd was het schier onmogelijk zich met letterkundigen arbeid bezig te houden, de openbare aandacht was op gewichtiger aangelegenheden gevestigd. Thans zijn de gemoederen weêr tot bedaardheid gekomen en mag ik hopen dat mijne aanbeveling van deze nuttige uitgave van het Willems-Fonds niet onopgemerkt zal blijven.

Uit de verslagen der verschillende afdeelingen blijkt dat de belangstelling der Vlamingen, in de werkzaamheden onzer inrichting, voortdurend toeneemt. Het getal der leden vermeerdert van jaar tot jaar, volksboekerijen komen tot stand en de voordrachten worden druk bezocht. Antwerpen alleen heeft te wenschen gelaten: in het flink geschreven verslag van Fl. Van der Ven, den ijverigen Sekretaris der Afdeeling, leest men, dat het getal der leden, verre van aan te groeien, integendeel verminderd is en dat de Vlaamsche Strijdpenning bijna niets opgeleverd heeft. Onze vrienden en wakkere strijders moeten daarom den moed niet laten zakken; zij moeten maar bij hunne medeburgers ferm aankloppen en er zal, gelijk in het Evangelie staat, geopend worden. Er zijn zeker in de rijke Scheldestad nog velen, die hunne bijtreding niet zullen weigeren en wellicht vergeten zijn geworden.

De Mengelingen zijn met smaak gekozen: de novelle van Mejuffrouw Virginie Loveling: Nieuwjaarsbezoeken op het dorp bevat een paar fijn geschilderde tafereeltjes, die eens te meer bewijzen in welken hoogen graad de begaafde schrijfster de kunst bezit de natuur getrouw weêr te geven.

[p. 312]

Zij, die wenschen nader ingelicht te worden over hetgeen zij rooken, zullen met het opstel van Ph. Van Cauteren: de tabak en zijne bewerking gediend zijn. - Het tooneelstuk Valentine, door Jos. Van Hoorde-De Koninck, zal zeker met bijval in onze schouwburgen onthaald worden. - De voordracht van den bestuurder van dit tijdschrift: Over het familieleven is bijzonder goed bewerkt; de daarin verdedigde grondbeginselen, door treffende voorbeelden gestaafd, zouden ook wel in hoogere kringen, misschien nog meer dan elders, mogen behartigd worden. Zeer doeltreffend en goed geschreven is ook de verhandeling van L.D.R.: Een proces voor ketterij, te Gent 1560-1561. De indruk, dien men bij het lezen van 't verhaal dier afschuwelijke gebeurtenis ontvangt, is droevig; doch terwijl wij de hardvochtige beulen en hunne handlangers, de wereldlijke overheden, vervloeken, moeten wij zonder aarzelen onze warme bewondering schenken aan die ongelukkige slachtoffers van dweepzucht en onverdraagzaamheid, aan die arme, zwakke vrouwen, welke in de gruwelijkste folteringen hun geloof bleven belijden en als martelaressen der vrijheid van denkwijze den brandstapel bestegen.

Alleszins lezenswaard is ook de verhandeling van Sleeckx: Shakespeare en Charles Lamb. In eene voortreffelijke levensbeschrijving van Lamb wijst hij er op wat die man gedaan heeft om zijnen onsterfelijken landgenoot bij alle standen der samenleving te helpen waardeeren en diens meesterwerken hekend te maken. De vertaling van het verhaal: King Lear is zoo keurig en zoo boeiend als men zulks van eenen schrijver als Sleeckx verwachten mocht. Het opstel: de Nederduitsche taal, door K. De Flou, eene poging om tot gelijkheid van spelling tusschen de Nederduitsch en Nederlandsch schrijvenden tot stand te brengen, getuigt van diepe studie en grondige vakkennis, doch zal, ik vrees het, weinig weêrklank in onze gewesten vinden.

De gedichten der bekende zangstukken, waaronder eenige zeer aantrekkelijk zijn, wisselen zeer aangenaam met de prozastukken af, en de kernachtige spreuken, aan P.Cz. Hooft

[p. 313]

ontleend, zullen wellicht bij menigeen den lust opwekken om nader kennis met dien meester te maken.

J. Micheels.

II.
Binnen en Buiten. Poëzie van Th. Sevens. Antwerpen, bij Jan Schuermans. 1877.

Meermaals wordt er geklaagd - en dit niet zonder grond - dat ons volk niet genoeg leest. Inderdaad, boeken vinden bij ons te weinig debiet, en zeker wel allerminst dichtbundels.

En toch, dat ons volk over 't algemeen minder van verzen dan van proza houdt, zou men wel niet uit het steeds aangroeiend getal Vlaamsche dichters opmaken. Vooral onze jongere schrijvers schijnen doorgaans liever in gebonden dan in ongebonden stijl hun debuut in de letterwereld te doen. Van de tien zijn er misschien wel negen, die, in plaats van op de novellistiek, zich liever op het verzenmaken toeleggen, zoodat de voortbrenging op belletrisch gebied naar ons inzien niet te best met de behoeften van ons lezend publiek in verband staat.

Hoezeer wij dus in beginsel van harte wenschen dat een wat juister economisch evenwicht in de voortbrengselen onzer Vlaamsche boekenmarkt moge komen, - d.i. eene wat meer logische verhouding tusschen vrrag en aanbod, - toch zien wij met genoegen dat sommige dier jonge dichters met goed gevolg er naar streven om door een eenvoudig en gemoedelijken schrijftrant dien toon aan te slaan, welke 't best in 't hart des volks weêrklank vinden kan.

Onder die jongeren heeft zich de schrijver van bovengenoemd bundeltje reeds een goed klinkenden naam weten te maken. Ook verheugt het ons zeer dat die naam zelfs in den vreemde weerklank heeft gevonden. En ofschoon wij in Sevens' ‘Binnen en Buiten’ - althans in de rubriek ‘Mengelpoëzie’ - meer dan één stukje lazen dat ons niet op de

[p. 314]

hoogte van 's dichters talent scheen, toch is 't ons een bijzonder genoegen, onzen lezers de vleiende beoordeeling te doen kennen die onlangs, over de laatste uitgave van onzen begaafden medewerker in het Leipziger volksblad de Plattdütsche Husfründ verscheen:

‘Deze dichter, zoo luidt het artikel, die zooals hij zegt de Vlaamsche Beweging met hart en ziel voorstaat, toont ons in zijne liederen een warm en innig gemoed, gansch bijzonderlijk in de Afdeeling’ Huiselijke Poëzie’ die meestal kleine huiselijke beelden inhoudt, eenvoudig trouw en vroom. Doch nevens de onschuldige vreugde en tevredenheid trekt zich een zekere zwaarmoedigheid door de liederen en beelden, die, doordat de dichter niet zooals de meeste anderen een geliefd meisje, maar wel zijne vrouw bezingt, in zooverre een kleine overeenkomst met den grooten Hongaar Petöfi bewijzen. - Geene groote verrassende gedachten, maar weêr het innig gevoel moet ons in de vaderlandsche liederen (tweede afdeeling: ‘Mengelpoëzie’) roeren.

In onzen tijd is het veelal gansch uitzonderlijk wanneer wij eens op een boek komen, waarin nog godsdienstige gevoelens gansch getrouw en ernstig worden voorgedragen. Dit geschiedt niet alleen in de ‘koralen,’ maar in de meeste liederen van Sevens, waarvan ook ook eenige door de toondichters Hinderijkx, Mille, Mestdagh en L. Van Gheluwe in muziek gezet zijn.

Wanneer in Duitschland, in onzen tijd zelfs, een bekende dichter ‘Fromme lieder’⁽¹⁾ die achting verdienen, zoo schijnt dat een bewijs, dat onder gegeven omstandigheden gedichten met godsdienstige gevoelens ook eene uitstekende behandeling kunnen vinden. Wanneer zich echter de dichtkunst tot fijnvroomheid leent, dan heeft zij het uiterste gedaan om niet meer poëzie te zijn. Wel eens heeft hij zich op deze wijze verdwaald, en dien tijd wenschten wij niet terug, ofschoon die ook door vele lieden de ‘oude goede tijd’⁽²⁾

(1) Theodor Storm.

(2) Platduitsch: Muckerie.

[p. 315]

wordt genoemd. Doch daarvoor is nu niet meer zoo licht gevaar.

Hierop haalt de platduitsche recensent een viertal strofen uit het lied ‘Ik ben een nederige volkszoon’ aan.

‘Wat wij uit al zijne liederen gevoelen, zoo vervolgt hij, dat vat de dichter in deze regelen te zamen en spreekt het zelfs eenvoudig en ongekunsteld uit. Daarin bestaat ook eigentlijk de gansche kunst van de Liederen, dat zij zoo natuurlijk en ongekunsteld het ooroude thema van Liefde en Vaderland, Natuur en Vriendschap bezingen. Doch boeken van dien aard hebben in onzen tijd vrij wat moeite om zich te doen gelden; want voor zatte tongen is alleen nog de ‘pikante boterham.’ Niettemin kunnen wij nog altijd zoo'n liederen, die een oprecht en onverdorven gevoel met gezonde gedachten vereenigen, op de boekenmarkt welkom heeten.

Op de Moederliefde heeft onze dichter een groote cantate gemaakt, die voor de behandeling toch wel een beetje te eenvoudig in plan en gedachten schijnt, en al vormt dat gedicht met de andere koralen te zamen juist niet het geringste deel van het boek, zoo schijnt toch de hooge vlucht (Schwung) minder in 's dichters natuur te liggen en overtreft niet het natuurlijke in de liederen en huiselijke beelden.

‘Al ben ik maar een arme volkszoon,
Al ken ik niet den steedschen trant,
Toch rukt men nooit de dichterveder

Uit mijne hand!’

‘Zóo spreekt de dichter van zich zelven, en wij kunnen hem niet de dichterveder ontnemen; doch ook den dichterroep, wat dikwijls voor één en 't zelfde gehouden wordt, moeten wij hem laten.’

Het dichtbundeltje des heeren Th. Sevens is opgedragen aan zijnen gewezen leeraar D. Sleeckx, onzen gunstig bekenden novellist.

A.J. Cosyn.