De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 8

Nederlandsch tooneel.

Antwerpen.
15 Februari - 15 Maart.

Nieuw opgevoerde stukken: De Kus des Doods, (4 taf.) oorspronkelijk drama; Ben-Leïl, (8 taf.) vertaald drama.

De Vastenavond is oorzaak geweest dat onze Nationale Schouwburg gedurende een paar weken ‘relache’ heeft gemaakt. Vandaar dat, behalve het reeds door ons besproken ‘Beroemd Proces’, sedert ons vorig overzicht slechts de twee bovengenoemde stukken voor het voetlicht zijn gekomen.

[p. 138]

‘De Kus des Doods,’ opgevoerd ter beneficie van den heer Nuggelmans, is een nieuw drama van Paul Billiet, die de stof daartoe aan eene novelle heeft ontleend. Die dramatische bewerking moge, van een louter technisch standpunt beschouwd, vrij verdienstelijk wezen, toch moeten we bekennen dat wij met ‘De Kus des Doods’ niet bijzonder ingenomen zijn. Het stuk zelf is al zoo huiveringwekkend als zijn titel. Niet in pathetisch ontroerende, maar in ijselijk schokkende effekten zoekt het zijne kracht. Van dien aard is b.v. het bijzonderste tafereel, daar waar de melaatsche Robrecht zijnen vijand Herman den verraderlijken kus geeft en dezen alzoo de verschrikkelijke smetziekte meêdeelt. Die toestand, eigentlijk het zwaartepunt der geheele dramatische handeling, is zeker wel geschikt om op het publiek een geweldigen indruk te maken, doch eenig esthetisch kunstgenot smaakt men daarbij niet. Tooneelen van dat slach werken slechts op de lagere gevoelens van het volk. - Niet dat De Kus des Doods daarom van verdienste ontbloot is: karakters en toestanden zijn goed volgehouden en over het geheele ligt eene eigenaardige echt middeneeuwsche kleur, die belangstelling wekt. Doch... het stuk is van Billiet's beste niet, wel integendeel!

Tooneelstukken volgens romans of novellen bewerken schijnt tegenwoordig onder onze Vlaamsche schrijvers nog al in de mode te komen. Dit jaar kregen wij niet minder dan vier of vijf nieuwe Vlaamsche stukken van dien aard te zien, waarvan echter slechts één, ‘De plaag der dorpen’ van Van Bergen, met eer op het repertorium blijven zal.

Nu, wij hebben er niets tegen dat men ons van tijd tot tijd eens de scheppingen der romandichters in een dramatischen vorm poge voor te stellen, integendeel. Doch, onafgezien zelfs de kunst om de voorhanden zijnde stof volgens de vereischten der tooneel-techniek uit te werken, hangt tevens veel af van de keuze dier stof zelve.

Niet gering is het aantal oorspronkelijke stukken, die de Directie dit jaar ten tooneele heeft gebracht; maar buiten ‘Jan Dwars’ van Janssens, ‘Het Wiegje’ van Van Goethem, een paar stukken van Van Bergen, en (zegt men)

[p. 139]

‘Het Kasteel van Steenwijk’ van Mevr. Slimbroeck, zijn er weinige die waarlijk succès hebben gevonden. Wij zijn, ja, laat ons het maar niet verbloemen, er nog verre van af een oorspronkelijke Nederlandsche tooneelliteratuur te bezitten, welke tegen die onzer Zuiderburen kan opwegen. Doch wij moeten den moed niet laten zinken; wij weten wel dat de omstandigheden bij ons ook veel minder gunstig zijn. Immers zooals de heer Haverkorn-Van Rijsewyck het onlangs, betrekkelijk den toestand der Tooneeldichtkunst in Holland, zeer te recht zegde, ‘bekend is het dat een dramatisch dichter in Nederland zich met tooneelpoëzie slechts nu en dan kan bezig houden, en het dus in de dramatische techniek niet zoo verre brengen kan als de fransche schrijvers, die voor het tooneel kunnen leven omdat zij er ook kunnen leven door het tooneel. Dàt mag men bij 't beoordeelen onzer oorspronkelijke stukken niet vergeten maar elke poging op dat gebied met belangstelling waardeeren.’

Gister avond (13 Maart) speelde men het bekende melodrama van Victor Lejour ‘Ben-Leil of de zoon van den Nacht’, een der meest indrukwekkende spectakelstukken der oude Fransche school. - Nòg eene benefietvertooning, en als dusdanig stellig een der beste; want de schouwburg was van beneden tot boven dicht bezet. M. Lemmens-Beersmans, de gevierde beneficiant, speelde voor de eerste maal de belangrijke titelrol, die hem ruimschoots gelegenheid verschafte om de rasse vorderingen te doen blijken, welke hij op korten tijd in de dramatische kunst heeft verwezentlijkt. Wel was zijn spel niet overal even gelukkig, het leed wel eens aan overdrijving in de gebaarden; doch de rol was voortreffelijk opgevat en werd over 't algemeen flink vertolkt. Zijn bijval was dan ook zeer groot.

Onder de geschenken, die den jongen kunstenaar, na afloop van het vijfde tafereel, werden aangeboden, bemerkte men eene prachtige kroon, hem door Mej. Catharina Beersmans (zijne schoonzuster) uit Rotterdam toegezonden.

A.J. Cosyn.