De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 7

Brieven uit Zuid-Nederland.

III.
Kortrijk, 10 Maart 1877.

Waarde Vriend,

Gij hebt mij verzocht, u nu en dan een woordje te schrijven over hetgeen er in de Leiestad op taal- of kunstgebied belangrijks voorvalt. Het genoegen voldoe ik aan uw verlangen.

Heden wil ik over de werkzaamheden van de Société litteraire han-

[p. 128]

delen. - Deze maatschappij, die, door het toedoen van onzen beroemden Conscience, over ettelijke jaren alhier tot stand kwam, blijft gansch niet werkeloos. Er zijn thans ongeveer honderd leden en wekelijks hebben er nieuwe bijtredingen plaats, een klaar bewijs dat de maatschappij op den goeden weg vooruitstreeft. Genoeglijk zijn inderdaad de avondstonden, welke men in de Société littéraire mag doorbrengen, onder vrienden, die ook over wat anders kunnen spreken, dan over staatkunde en financieele rampen. Het ‘Utile dulci’ van Horatius mag daar zijne volle toepassing vinden. De bijeenkomsten, welke gewoonlijk den vrijdag plaats grijpen, worden in den regel vrij goed bijgewoond. De voordrachten, meestentijds in 't fransch, worden gehouden door de leden der maatschappij, en laten gewoonlijk niet veel te wenschen. Doch hier vergenoegt men zich niet, zooals het veelal gebeurt, met heel naïef eene rede te aanhooren en er door wat handgeklap of geroep zijne goedkeuring aan te hechten; neen, men gelooft hier aan de spreuk: ‘Du choc des idées jaillit la lumière’ en dàarom wordt iedere voordracht in de naastkomende vergadering aan eene toetsing onderworpen. Ieder lid heeft dan het recht het woord te nemen, en zijn voor en tegen te doen gelden. Zooals ge wel denken kunt, lokken zulke besprekingen, dikwijls vrij levendige, doch meest altijd belangrijke discussiën uit.

Dat er, in den regel, nog al ernstige vraagpunten te berde komen, zult ge bekennen als ik u zeg, dat er in de jongste vergaderingen opvolgendlijk gehandeld werd gver ‘Le monde romain sous les Césars’ - ‘Le pôle nord et les explorations arctiques’ - ‘La civilisation de l'Afrique’ - ‘Richelieu’ enz., al onderwerpen, die met kennis van zaken, door in het woord geoefende sprekers werden voorgedragen. Zooals ge ziet, waarde vriend, heeft het fransch, in de ‘Société Littéraire’ de bovenhand; nochtans bestatigen wij met genoegen dat ook aan onze moedertaal van tijd tot tijd een plaatsken wordt ingeruimd. Zoo traden de vrienden Dupont en C. Vander Cruyssen onlangs op, de eerste met den populairen ‘Jacob Cats’ en de andere met ‘Het geestesleven onder de Vlamingen’ een onderwerp hetwelk met ongemeen veel bijval behandeld werd. Hetgeen ons in de redevoering van den heer Vander Cruyssen vooral bevallen heeft, is zijne goede uitspraak. Naar onze meening, kan een redenaar niet te veel trachten de klanken onzer moedertaal zoo rein mogelijk uit te brengen. Zulks is, ons dunkens, een middel om het publiek eerbied voor de taal in te boezemen, de belangstelling voor het gekozen onderwerp op te wekken, en de aandacht der toehoorders gaande te houden.

Dat op de redevoering van den vriend Vander Cruyssen niets af te wijzen viel, hoef ik nauwelijks te zeggen. Hij gaf ons een kortbondig, maar getrouw overzicht onzer Letterkundige Beweging sedert 't jaar 30, sprak over de dichters en prozaïsten, die sedert dat tijdstip in het vlaamsche land werkzaam waren en vergat ook onze Nationale Toonkunde niet, waarvoor maëstro Benoit reeds zoo nu menige lans gebroken heeft, en nog

[p. 129]

breken zal. Kortom de heer Van der Cruyssen heeft in zijne voordracht de waarheid over de Vlaamsche Beweging in haar volle licht gebracht, en door zijne gespierde taal en overtuigende bewijsgronden, wel eenige slapenden wakker geschud, en, wie weet, sommige blinden min of meer de oogen geopend.

Ik zou ten slotte nog wel een woordje willen reppen over de tooneelmaatschappij ‘De Kruisbroeders’, welke door hare puike vertooningen ons menigen genoeglijken winteravond verschaft heeft; doch ik stel mij voor u daarover in een volgend schrijven eenige bijzonderheden mede te deelen.

Vaarwel, waarde vriend! Ik schrijf u, currente calamo, met de grootste haast.

Jacob Stinissen.

IV.
Lokeren, 2 Maart 1877.

In mijn vorig schrijven deelde ik u het ontstaan mede van een nieuw vlaamsch gezelschap ‘Voor Taal en Kunst’ genaamd. Buiten die zoo lofwaardige instelling, bezit Lokeren nog: 1^o Eene voortreffelijke muziekschappij ‘St-Cécilia’ die reeds meermalen te Gent, te Oostende en te Spa is uitgenoodigd geworden, om muziekfeesten te geven, welke telkens met een schitterenden bijval werden bekroond.

2^o Eene zangmaatschappij ‘Geene Kunst zonder Nijd’ die na een omtrent 25jarig bestaan, menigvuldige lauweren heeft geplukt in internationale wedstrijden, waar zij de meest beroemde maatschappijen uit het Binnen- en Buitenland als tegenstrevers aantrof en overwon.

Eene koninklijke rederijkersmaatschappij ‘Vreugd in Deugd’ die, door schoone en aantrekkelijke tooneelstukken, hier de eentonigheid der winteravonden zeer aangenaam afwisselt, en ook de bevordering van kunst en ontwikkeling van kunstzin en schoonheidgevoel voor doel heeft. Echter beperken de werkzaamheden van den kring zich niet bij verdienstvolle tooneelvertooningen hier ter stede; neen, om zich den eeretitel van ‘koninklijke maatschappij’ steeds waardig te toonen, hebben de leden van ‘Vreugd in Deugd’ dit jaar ook deel genomen aan den dramatischen wedstrijd te Oostende. Mogen wij geloof hechten aan de Oostendsche kranten, en vertrouwen op den indruk die de uitvoering onzer stad. genoten op de ingezetenen dier fraaie badstad heeft te weeg gebracht, dan moeten wij den uitslag van den kampstrijd niet zonder hoop te gemoet zien.

Alle bovengemelde maatschappijen werken tot bevordering van taal en kunst, en zijn altoos op de bres waar het geldt de rechten van den Vlaming te verdedigen, de burgerlijke samenleving in onze kleine stad te

[p. 130]

veraangenamen, of door liefdadigheidsfeesten het lijden van den noodlijdenden broeder te helpen verzachten.

Een avondstond die voornamentlijk melding verdient onder opzicht van toon- en letterkundige waarde, is die van ‘Taal en Kunst’ ter gelegenheid van haar verjaringfeest. Vooreerst bood dit feestje het aandoenlijk schouwspel aan der eendracht tusschen personen die op staatkundig gebied nogtans tot de meest verscheidene denkwijzen behooren, maar waar het de Vlaamsche kunst geldt broederlijk samenkomen, om het schoone en verdienstelijke toe te juichen daar waar het zich voordoet. Ik zeg het schoone en verdienstelijke, en waarlijk, daaraan ontbrak het hier niet. De uit te voeren stukken: declamatiën en zangstukken, waren bijna uitsluitelijk voortbrengselen van de leden der maatschappij. Zelden hebben wij beter gelukt feest bijgewoond. De uitgalming van den heer Gustaaf Van Duyse was niets minder dan meesterlijk. Overigens daaraan heeft hij ons sinds lang gewoon gemaakt. Hij heeft onlangs nog den eersten lauwer behaald in de hoogste afdeeling, ernstig vak, van den laatsten kampstrijd door het Willemsgenootschap te Gent uitgeschreven. Merken wij hier ter loops aan, dat, de 2^de prijs (zelfde afdeeling, zelfde vak) in verdeeling met een anderen declamator, insgelijks aan eenen onzer stadgenooten den heer Joseph Van Gyseghem te beurt viel.

Innig was het kunstgenot, dat wij op dit avondfeest hebben gesmaakt. Wij moeten voornamentlijk melding maken van de keurige mijmergedichtjes des heeren Gustaaf Willems en de kluchtliederen van M. Hendrik Van Duyse (broeder van Gustaaf), beiden onze stadsgenoten en medeleden.

Ten slotte heb ik uwen lezers een droef verlies mede te deelen. De heer Honoré Carnewal, sinds lange jaren hoofdonderwijzer te Moerbeke, geheimschrijver der Landbouwsectie van Saffelaere, en een overtuigd verdediger der Vlaamsche zaak in onze gewesten, is ons door den dood ontnomen. Menigvuldige lijkreden op zijn graf uitgesproken, hebben 's mans begaafdheden genoeg doen uitschijnen. Buiten eenige verdienstelijke werkjes die hij voor het onderwijs geschreven heeft, hield de heer Honoré Carnewal zich ook soms met de dichtkunst onledig. Zijne lettervruchten, alhoewel zeker niet onverdienstelijk, zijn steeds onuitgegeven gebleven: die letterarbeid is vooralsnog enkel door eenige zijner vrienden gekend. Onze wensch is dat zulks geheel of gedeeltelijk het licht moge zien.

Edm. De Geest.