De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 7

Boekbeoordeeling.

Marie de Médicis dans les Pays-Bas, par Paul Henrard. Bruxelles. Librairie Muquardt. 1876.

Major Paul Henrard, lid van de Academie van Oudheidkunde, heeft zich ongetwijfeld, door zijne belangwekkende studiën op historisch gebied, reeds eene gunstige bekendheid verworven in onze Franco-Belgische letterwereld. Bij de Vlamingen nogtans is de schrijver van Marie de Médicis mis-

[p. 124]

schien minder bekend. Daarom nam ik met genoegen de vereerende taak op mij zijn onder menig opzicht verdienstelijk werk bij het vlaamschlezend publiek in te leiden. En zoo ik dat niet reeds eerder deed, is het omdat ik eerst met deze vrij uitvoerige studie in haar geheel heb willen kennis maken. Nu, een boekdeel van zoowat 600 à 700 paginas doorbladeren, wanneer men, zooals ik, maar weinig tijd tot lezen over heeft, zoo iets is eerder gezegd dan gedaan!

Gelukkig was die lezing niet zonder aantrekkelijkheid. Een boek als dat des heeren Henrard is wel niet zóó boeiend dat men 't in éénen adem voortleest; doch als men het ter zijde heeft gelegd neemt men het dan met genoegen weêr op.

Het groot aantal bladzijden, welke deze studie over ‘Marie de Medicis in de Nederlanden’ beslaat, zegt genoeg dat wij hier met geene eigentlijke monographie te doen hebben. 't Is eerder de algemeene beschouwing van een tijdvak, overigens een der merkwaardigste tijdvakken uit de vaderlandsche geschiedenis. Immers, zooals de voorrede zegt: ‘il y a peu de périodes historiques plus remarquables que cette terrible guerre de trente ans, qui, après avoir ravagé l'Allemagne entière, vint se terminer dans nos provinces et après avoir été une guerre de religion, devint une guerre de suprématie.’

Al de gebeurtenissen en feiten heeft de heer Henrard zorgvuldig aan de beste bronnen ontleend: oorspronkelijke gedenkschriften en uitgaven van dien tijd, alsook aan de historische verhandelingen, waarvan de schrijvers zich vooral het onpartijdig opzoeken der waarheid hebben ten doel gesteld. Nu kunnen wij met genoegen van Major Henrard's werk getuigen, dat hij al die documenten, vruchten zijner verlichte opzoekingen, met onbetwistbaar talent tot éen geheel heeft weten te verwerken. Getrouw de historie op den voet volgend, brengt hij ons op die wijze zeer geleidelijk de XVII^de eeuw binnen. Met gewetensvolle, ja misschien wel eens al te gewetensvolle zorg heeft hij tot zelfs de minste bijzonderheden aangestipt, die maar rechtstreeks of onrechtstreeks betrekking hadden op zijn onderwerp. Bij dergelijken arbeid is langdradigheid een gebrek waarin men zoo licht

[p. 125]

vervalt, en ook de begaafde schrijver van Marie de Médicis heeft zich daarvan niet altoos weten vrij te houden. Hier en daar schenen ons de détails wel wat al te nauwkeurig opgezocht en in 't licht gesteld, zoodat daardoor de belangstelling in het hoofdonderwerp geenszins werd bevorderd. ‘Lang zijn’ staat meermaals gelijk met ‘vervelend zijn’; en alhoewel wij er verre van af zijn Boileau's stelregel ‘Le secret d'ennuyer est celui de tout dire’ op Henrard's schrijftrant toe te passen, toch meenen wij zoo vrij te mogen wezen op dit punt eens zijne aandacht in te roepen.

Dàt toch scheen ons de bijzonderste, misschien wel de eenige schaduwzijde van zijn boek, dat zich overigens door vele voortreffelijke hoedanigheden aanbeveelt. Niet alleen geeft het blijk van eene grondige kennis van het behandelde tijdvak: een zevental jaren uit onze geschiedenis (1631-1638); maar ook de goede verdeeling der stof en een aangename vorm zijn verdiensten die men niet bij alle geschiedschrijvers aantreft. Zooals de heer Henrard die behandelt is historie geene dorre opeenstapeling van jaartallen en krijgsfeiten; hij weet die te bezielen en ons de helden uit den ‘grijzen voortijd’ met veel duidelijkheid voor te stellen. Buiten de belangwekkende hoofdfiguren Marie de Médicis en de hertog van Orleans wiens langdurend verblijf in de Nederlanden, met hunne intrigues en samenzweeringen eene der oorzaken was die de legers des konings van Frankrijk in onze provinciën voerden, heeft men er andere, wier karakter en handeling met veel juistheid van oordeel worden in 't licht gesteld, zooals Richelieu, Karel van Lorreinen, Philips IV, Lodewijk XIII, de prins van Oranje, de markies van Aytona en andere beroemde tijdgenooten.

Ook het kunstgedeelte der geschiedenis heeft de schrijver in 't oog gehouden. Zoo b.v. betrekkelijk Rubens en Van Dyck, wier werkhuizen Marie de Médicis, tijdens haar oponthoud in Antwerpen bezoeken kwam, evenals de Plantijnsche drukkerij, destijds bestuurd door Plantijn's kleinzoon Balthazar Moretus. Men weet dat Van Dyck een prachtig portret dier koningin van Frankrijk heeft geschilderd, hetwelk zich tegenwoordig in

[p. 126]

de Galerij van Munchen bevindt. P. Ponsius heeft dit portret gegraveerd met dezen titel: ‘Maria de Medices Regina Francioe Trium Regum Mater’ en de heer Henrard heeft het gelukkig denkbeeld gehad zijn boek met eene heliotypische plaat van die gravuur op te luisteren. Zijne uitgave is overigens, onder stoffelijk zoowel als onder litterarisch en geschiedkundig opzicht, zeer keurig verzorgd.

A.J. Cosyn.