De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 5

Nederlandsch Tooneel.
September-October 1875.

Antwerpen.

Opgevoerde stukken: Vorstenschool (5 bedr.), Elena (4 bedr.), Lena (6 taf.), oorspronkelijke dramas; - Het Wiegje (1 bedr.), oorspr. tooneelspel; - Jaaksken (1 bedr.), oorspr. blijspel; - De Bastaard (4 bedr.), Tartuffe (5 bedr.), vertaalde tooneelspelen; - Peperman (4 bedr.), Zoo 'nen klont (1 bedr.), vert. blijspelen.

Als eene kunstbroederlijke hulde aan de nagedachtenis van zijnen vriend, den onlangs overleden tooneeldichter Napoleon Destanberg, had de bestuurder van onzen Antwerpschen Schouwburg, M. Victor Driessens, het prijzenswaardig voor-

[p. 471]

nemen opgevat zijn tooneeljaar te openen met de opvoering van het drama ‘Elena.’ - Reeds was, meenen wij, die voorstelling officieël aangekondigd, toen op eens het programma der opening-vertooning door onvoorziene omstandigheden moest worden gewijzigd. Haasten wij ons echter erbij te voegen dat de lief hebbers van oorspronkelijk-dramatische letterkunde bij die verandering in geenen deele hebben verloren: trouwens, nog meer aantrekkelijkheid had voor hen Multatuli's ‘Vorstenschool’, welk stuk in den laatsten tijd, althans in Holland zoo druk werd besproken.

Men was daarbij nieuwsgierig om in dit bij uitstek letterkundig, in verzen geschreven tooneelstuk, dat wij hier dezen zomer door de Rotterdammers hadden zien spelen, nu eens onze eigene Antwerpsche artisten te zien optreden, en dit betrof inzonderheid onze eerste rol Mej. Beersmans, die, als Koningin Louise, ongetwijfeld hare voorgangster in die rol (Mej. Mina Kruseman) verre in de schaduw stellen moest, vooral daar waar de Koningin dramatisch-handelend optrad.

Wij zullen ons met eene vergelijking tusschen beide dames niet ophouden: eene tooneelkunstenares van beroep - en dan nog eene als Mej. Beersmans! - gaan vergelijken aan eene schrijfster-conferencière, die om zoo te zeggen als dilettante, enkel uit ingenomenheid met Multatuli's meesterstuk, de planken betrad, dat ware o.i. al te naïef! - Zeggen wij dus alleen dat Mej. Beersmans van die belangwekkende, maar wel eens ondankbare rol eene wezentlijke schepping gemaakt, en onze verwachting nog overtroffen heeft. Zij had oogenblikken dat ze waarlijk bewonderenswaardig was en haar overheerlijk spel zelfs dàt gedeelte van 't publiek, welk dit philosophisch ‘drama’ niet te best scheen te begrijpen, daverende toejuichingen ontlokte. - Voor 't overige der opvoering kunnen wij ons in hoofdzaak aansluiten bij de beoordeeling, die daarover een onzer Noord-Nederlandsche Correspondenten in den Kunstbode schreef (zie aflev. 6), toen het Antwerpsch Gezel schap voor het eerst in Holland de ‘Vorstenschool’ had gespeeld. Alleen, ofschoon ook wij zonder aarzelen daarin de

[p. 472]

palm aan de vrouwenrollen toekennen, toch is over 't mannen-persooneel ons oordeel gunstiger dan het zijne. Kortom, al waren er ook eenige meer of min in 't oog vallende schaduwplaatsen in, over 't algemeen genomen was de vertolking het werk van den genialen Nederlandschen dichter niet onwaardig, - en dit is veel gezegd.

Reeds bij de tweede vertooning kwam ‘Elena’ voor 't voetlicht. Daar juist dien avond de opening van den Nationalen Schouwburg te Brussel plaats had, hebben wij die voorstelling niet kunnen bijwonen, welke zeer veel bijval schijnt te hebben gevonden.

Van de verdere vertooningen zagen wij enkel die van Touroude's schoone comedie ‘De Bastaard’ die op meesterlijke wijze werd vertolkt. De titelrol is eene der beste van M. Hendrickx, en bij Mej. Verstraeten merkten wij gewetensvolle studie en ernstigen vooruitgang op. Alleen de moederrol (Mevr. Tormyn) liet te wenschen.

Heden avond (13 October) de Tartuffe, Molière's meesterstuk, dat zoo uitstekend door Destanberg in Nederlandsche verzen werd overgebracht.

Brussel.

De lang betrachte opening van den Nederlandschen Schouwburg te Brussel, die op 3 October jl. eindelijk plaats greep, was een voor ons Vlaamsch princiep zeer belangrijk kunstfeit. In vrij groot getal woonden niet alleen de Vlamingen der hoofdstad, maar ook vele belangstellenden uit andere steden en dorpen van Vlaamsch-België deze plechtigheid bij, waaronder verscheidene hooggeplaatste personen. Behalve M. de Lantsheere minister van Justicie, M. Anspach, burgemeester, M. De Keyser, schepene en een viertal raadsleden van Brussel, bemerkten wij er o.a. M. Gerricke de Herwijnen, consul van Nederland, M. De Wael, burgemeester van Antwerpen, en andere afgevaardigden van onzen Gemeenteraad, alsook deputatiën van verschillende Antwerpsche maatschappijen.

Hoeft het gezegd dat op dien feestelijken avond een buitengewone geestdrift in den netjes herschilderden Alhambra

[p. 473]

heerschte? Het vlaamsch publiek had thans wêer bezit genomen van zijn Nationalen Schouwburg, waaraan voor hem zulke schoone herinneringen waren verbonden. In zulke stemming was het dan ook niet te verwonderen, dat dier openingsvoorstelling een sympathieke bijval ten deele viel. Wil dit nu zeggen dat èn het spel der artisten, èn het opgevoerde stuk volkomen op de hoogte van den toestand was? In 't geheel niet. In plaats van het nieuw drama ‘Philippina van Vlaanderen’ van Delcroix, met muziek van Van Gheluwe, dat eerst was aangekondigd en in hooge mate de belangstelling had opgewekt, speelde men nu een historisch stuk van de oude school: ‘de krankzinnige van Leiden’ stellig geen der beste van Ondereet.

Over de opvoering zullen we niet veel zeggen. Blijkbaar was aan kostumeering en tooneelschikking zorg besteed, en met het oog op den weinigen tijd die voor 't aanleeren beschikbaar was, mag gezegd dat het stuk nog al met samenhang werd gespeeld. Maar wil dit zeggen dat het spel ‘goed’ was? Volstrekt niet. Sommige dier ‘artisten’ schenen ons voor het Nederlandsch Tooneel in België's hoofdstad niet op de vereischte hoogte. Doch, Gent en Brugge zijn niet op éénen dag gebouwd: hopen wij dat met tijd en stond daaraan verbetering moge gebracht worden. - Elke ware Vlaming, elke Nederlander moet in het welslagen dier onderneming het grootste belang stellen.

De vertooning ving aan met een gelegenheidsstukje, getiteld ‘Hip! Hip! hoerra!’ dat als openingsrede gold.- Bij 't ophalen der gordijn verscheen de Bestuurder, de wakkere Felix Van de Sande op 't Tooneel. Het publiek bracht hem eene hartelijke ovatie. Ten slotte van het stukje werd hem namens de Veldbloem een prachtig album geschonken, met een adres, dat door M. Is. Teirlinck werd voorgelezen.

'sAnderdaags had de tweede opvoering van ‘De Krankzinnige’ plaats. En sedert dien worden nog gespeeld: ‘Vriend Kobus’ Van Goethem's nieuwe comedie, en eenige oorspronkelijke blijspelen. Daarover later. - De vertooningen hebben driemaal per week plaats: des zondags, maandags en donderdags.

[p. 474]

Gent.

Denzelfden dag als te Brussel, werd in Vlaanderen's hoofdstad het tooneeljaar geopend, en insgelijks met een oorspronkelijk stuk. Van Peene's ‘Willem van Dampierre’, een der gunstigst bekende werken van den betreurden vlaamschen tooneeldichter had naar het schijnt buitengewoon veel volk naar Minards-schouwburg gelokt.

Naderhand werden met bijval ten tooneele gebracht: Van den Kieboom's bekroond tooneelspel ‘Albert en Valentine’, verder ‘De vreugde van het Huis’, enz. Verwacht: ‘De twee Weezen’ het gekende sensatie-drama van Dennery.

Den daaropvolgenden zondag woonden wij er de vertooning van Destanberg' ‘Elena’ bij, waarin eene nieuwe actrice uit Amsterdam, Mej. Fuchs, zeer gunstig met de titelrol debuteerde. Haar spel is zeer lief; jammer dat in enkele dramatische tooneelen haar orgaan wat te zwak voorkwam. In het blijspel ‘De straf van een' man’ waarmede de vertooning sloot, maakten we kennis met Mevr. Huart-Brehel, die insgelijks een voordeeligen indruk op ons maakte. Het schijnt eene niet onbegaafde kunstenares te wezen.

Wij zullen, door een beknopte maandelijksche correspondentie, onze lezers voort op de hoogte houden van de werkzaamheden op het Gentsch en op het Brusselsch Tooneel.

A.J. Cosyn.