De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 5

Brieven uit Noord-Nederland.

XI.

Den Haag, 4 October 1875.

Een paar maanden geleden werd het aantal in 1875 uitgekomen belletristische werken met een exemplaar vermeerderd, dat zooveel frissche en krachtige levensvatbaarheid bezit en zoo volkomen naar de smaak van een ontwikkeld publiek is geschreven, dat het weinig kans heeft, gelijk zoovele zijner min begunstigde broederen, zeer spoedig op het boekenstalletje van dezen of genen koopman te verdwalen en van daar, zooals gebeurt, naar de zolders voor oud scheurpapier of naar de toonbanken der kruideniers te verhuizen. Naar vorm als inhoud zijn de ‘Muzikale en Novellistische Schetsen’ van J. van Santen-Kolff ('s Gravenhage, bij Martinus Nijhoff, 1875) merkwaardig en uitmuntend. De jonge schrijver is een even grondig kenner der muziek, inzonderheid der nieuwere Duitsche beweging op dit gebied - aan wier hoofd als een onttroonbaar vorst Richard Wagner staat - als een veelbelezen en veelbereisd, smaakvol ontwikkeld letterkundig aestheticus of aesthetisch litterator. Hij had werkelijk aan het publiek iets mede te deelen, dat bekend verdiende te worden, hij schreef maar niet enkel uit lust tot schrijven; hij voelde nevens den machtigen aandrang tot scheppen de zelfbewuste kracht voor dat werk gevorderd in zich. Welk een jeugd, welk een geestdrift, welk een vuur, welk een gevoel, welk een gave van opmerking en samenvoegen, welk een benijdbaar talent van rangschikken, inkleeden en beschrijven, maar vooral welk een reinheid en natuurgetrouwe waarheid in de schildering zijner tafereelen! Lees zijne ‘Zomerdagen aan de Moezel’ en mocht ge ook al hier en daar wat meer beperking wenschen, toch rijst na enkele bladzijden reeds de bekoorlijkheid van de Moezelboorden voor uw oog op en benijdt ge den ‘tourist’ die zòo kan zien en zòo kon weêrgeven. In de schildering van het landschap kan hij zeer

[p. 469]

spoedig den meesterrang behalen. - Wie zòovele tinten uit zijn penseel toovert, wie den gloed zijner kleuren zóo aan den dag weet te brengen, tot hem nijgt de heerlijke Godes der kunst genadiglijk het schoone hoofd. Want van Santen-Kolff - en dit zegt zeer veel - is kunstenaar; den bezielenden adem, die er uit zijne schetsen ons toewaait, den krachtigen indruk, die zij daardoor op ons gemoed en onze verbeelding maken, dankt hij aan den kus dier ‘ewige Göttin’ wier naam de priester der kunst vol heilige aandoening stamelt, en die in hare goedertierendheid der koorknapen zang niet versmaadt.

De kunst is bevorderd door de uitgaven der ‘Schetsen’; haar glorie is weder verkondigd door een jong, maar vurig aanbidder van hare heilige schoonheid; met eerbied en vol edele aandrift, is hij haar outer genaderd, en zijn reukoffer is niet versmaad. - Heil den jongen priester wiens voorhoofd gekust werd door die ‘ewige Göttin!’

F.S.K.

XII.

Utrecht, 3 October 1875.

Niet ongepast zal het wezen in ‘de Vlaamsche Kunstbode’, al zij het slechts met een enkel woord, te bespreken de keurige reproductie van Durer's beroemd houtsnèewerk uit het begin der XVI^de eeuw, getiteld: ‘La Vie de la Sainte Vierge Marie’, en 20 gravures sur bois par Albert Dürer, Nurenberg 1511, décrite en vers latins pas Chelidonius. Deze reproductie, die we te danken hebben aan eene gelukkige vinding van den heer P.W. Van de Weyer te Utrecht komt het oorspronkelijke zóo nabij, dat kennersoogen noodig zijn om het onderscheid te ontdekken. We weten niet wat meer te bewonderen den moed en volharding van den heer Van de Weyer om iets goeds en degelijks te leveren of de buitengewone kunstenaarsblik die noodig is om een zoo moeielijk werk waardig wêer te geven. De compositiën die Durer gaf zijn hoogst zeldzaam en kostbaar, maar nu behoeft geen kunstminnaar of verzamelaar van oude kunst het werk te ontbreken, dat voor ongeveer vier eeuwen werd geschapen en wiens reproductie nu zelfs den schepper zou kunnen foppen, want zooals D^r Wap zegt het is’ een kunst-zinbedrog’.

_**_*

Onder den titel ‘Braga’ verscheen in 1842-44 een dichterlijk-kritisch tijdschrift, dat onder leiding van twee studenten der Utrechtsche Hoogeschool, nu mannen van naam op 't gebied van letteren en wetenschappen, eene verkeerde richting in de letterkunde van dien tijd bestreed en, in geestigen vorm gehuld, de meest krasse, maar ook de meest ware kritiek die immer is uitgesproken, deed hooren.

[p. 470]

Dat tijdschrift, dat nu nog alle actualiteit heeft en waaromtrent ‘veel gegist, weinig geraden is geworden’, verdient, vóór dat redacteuren en tijdgenooten ten grave zijn gedaald, bestudeerd en besproken te worden, wijl het in vele opzichten een belangrijke bron is voor de kennis van den toestand van neêrlandsch dicht en ondicht in de 1^ste helft der 19^e eeuw.

Daartoe deed ik eene poging door het opstellen van eenige ‘Braga-Studiën’, die geplaatst werden in het ‘Nederlandsch Museum’ onder redactie van Prof. Heremans te Gent, meenende daardoor tegenspraak te zullen uitlokken en meerdere punten ontdekt of ontsluierd te zien.

Gedeeltelijk heb ik tot heden dit doel bereikt. Slechts enkele op- en aanmerkingen of aanvullingen en verbeteringen, waarvoor ik recht dankbaar ben, heb ik ontvangen, doch nog altijd blijft ‘Braga’ veel duisters houden, vooral ook omdat ik niets in druk uit dien tijd of later over dat tijdschrift heb kunnen vinden.

Ik noodig daarom letterkundigen, navorschers en bibliographen uit zoo welwillend te zijn om aanwijzigen of mededeelingen te doen, terwijl ik de tijdgenooten (in het bijzonder de medewerkers) opwek, om, waar de kieschheid het toelaat, mij de gewenschte inlichtingen te geven. Eene voorgenomen omwerking mijner ‘Braga-studiën’ zou daardoor zeer gebaat worden.

Ten slotte verzoek ik Heeren Redacteurs van letterkundige tijdschriften en couranten zeer beleefd om deze regelen te willen overnemen.

Utrecht, 2 Sept. 1875.

A.J. Servaas van Rooijen.