De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 5

De tentoonstelling te Brussel.

I.

Nog eens heeft, bij gebrek aan een behoorlijk lokaal, de Brusselsche Expositie in een daartoe opzettelijk opgetimmerde barak moeten plaats hebben! Andermaal drong zich de noodzakelijkheid op dat eindelijk in de Hoofdstad daartoe een bijzonder gebouw worde opgericht - een Paleis, zoo men wil, maar waarvan het plan vooral op het nuttigheidsbeginsel zou berusten, - dat aan al de verschillige vertakkingen van Beeldende Kunst een behoorlijke plaats verleenen kan.

Thans zijn de talrijke kunstwerken - er zijn er niet minder dan 1850 - zóodanig opeen gestapeld, dat het misnoegen sommiger artisten over de ongunstige plaatsing die hun ten deele viel, ons waarachtig niet verwondert. En ook voor den bezoeker is de inrichting van het Salon alles behalve gemakkelijk. De schilderijen, beeldhouwwerken, enz., zijn in meer dan twintig verschillige compartimenten verspreid: een wezentlijk doolhof, waarin men gestadig, als een leiddraad van Ariadne, de hulp van den Catalogus noodig heeft, wat natuurlijk den bezoeker moeite en tijd kost. Moeielijk is dit vooral dàn wanneer men 't een of ander veel besproken stuk, dat de nieuwsgierigheid heeft gewekt, opzoeken wil.

[p. 464]

Men begrijpt dat in dergelijke omstandigheden een of twee bezoeken volstrekt niet volstaan om zelfs nog maar met de bijzonderste stukken der Tentoonstelling kennis te maken.

Deze reden, gevoegd bij de beperkte plaatsruimte in den Kunstbode, is oorzaak dat wij nu enkel bij een aantal onzer nationale kunstenaars - terloops misschien ook bij eenige uit Noord-Nederland - een oogenblik kunnen stil blijven. Niet omdat, onder opzicht van kunst, de uitheemsche minder onze aandacht verdienen - verre daar van! namen als Becker, Goupil, Duran, Falguière, Richter en zoovele anderen getuigen genoeg het tegendeel - maar wel omdat wij den kring van ons overzicht moeten beperken, en gelijk een vlaamsche spreuk een beetje triviaal misschien, maar toch juist zegt: ‘'t Hemd gaat nader dan de rok.’

_**_*

Over 't algemeen beschouwd, mag de Tentoonstelling zeer merkwaardig heeten. - En al mogen ook verscheidene ‘veteranen’ onzer Belgische schilderkunst door hunne afwezigheid schitteren, des te aangenamer was het ons te bemerken hoe voortreffelijk er het jongere element vertegenwoordigd is.

Wat ons veel genoegen doet is dat de historie schilders zich bij voorkeur aan onze zoo roemvolle vaderlandsche geschiedenis inspireeren. Alzoo ontmoetten wij o.a. in het Brusselsch Salon, behalve Breydel en De Coninck, ook de twee Gentsche burgerhelden Jacob en Philips Van Artevelde, elk in eene der bijzonderste episoden van hun zoo wèl vervulden levensloop.

Den laatstgenoemde stelt de heer P. Vander Ouderaa ons voor op 't oogenblik dat Philips, op aandringen der Dekens en Hoofdmannen van Gent, het Ruwaardschap van Vlaanderen aanvaardt. Ofschoon dit gewis niet onverdienstelijk tafereel onder meer dan éen opzicht van het erkend talent des Antwerpschen meesters getuigt, toch heeft het stuk op ons den indruk niet gemaakt, dien wij ervan hadden verwacht, bepaaldelijk wat de opvatting van het onderwerp betreft. En waarlijk

[p. 465]

niet veel gelukkiger schijnt ons de heer Lebrun het figuur van zijnen Jacob Van Artevelde te hebben opgevat! De gelaatsuitdrukking van den volkslievenden Ruwaart komt ons hier onbeduidend en vrij prozaïsch voor. De historische toestand was nogtans zoo gelukkig gekozen: Jacob, die door zijne welsprekendheid de angsten van het hongerlijdend volk stilt en door de blijde tijding, dat er voortaan werk en brood zijn zou, de werklieden met geestdrift vervult. - Veel beter had ons in de Tentoonstelling van Gent M. Lebrun's Karel de Stoute bevallen; want, al erkent men ook in zijnen Artevelde enkele goed geslaagde gedeelten - b.v. eene goed begrepen groepeering en een flink geschilderd stadsgezicht, - toch verwondert men zich niet ten onrechte dat daaraan door de Jury de medalie werd toegekend.

Veel hooger stellen wij ‘De Boerenkrijg’ van Meunier. Die bijeenkomst van gewapende boeren in de Kempen (1798-1799) is als voorstelling ingrijpend van waarheid, en met een buitengewoon talent op het doek gebracht. Daar is leven en beweging in die groep. En daarbij is het tafereel aangenaam van coloriet; wellicht een beetje dof van toon. M. Meunier's schilderij, ofschoon van zijn gewoon genre afwijkend, is ontegenzeggelijk eene der beste van dien verdienstelijken kunstenaar.

Hetzelfde mogen wij zeggen van den heer J. Van Severdonck. De ‘Aanhouding van Agneessens’ mag een alleszins belangrijk kunstwerk heeten. Zonder theatraal effekt-bejag, eenvoudig maar met een diep dramatisch gevoel, heeft de schilder ons dat treffend oogenblik voorgesteld. Naar ons bescheiden oordeel zou dit schoon historisch tafereel in een onzer openbare gebouwen, of zelfs in een Museüm van moderne meesters niet misplaatst wezen.

Ditmaal ook een bijzonder gunstige melding voor den heer Frans Vinck, die eindelijk toch aan zijne overdreven navolgingszucht van Leys schijnt te hebben vaarwel gezegd. Thans levert M. Vinck ons het bewijs dat zijn talent, welk zich onder de leiding van zijn genialen meester zoo krachtvol heeft ontwikkeld, niet meer stelselmatig aan een middeneeuwsch formuul is

[p. 466]

verslaafd. Zijn ‘Philips de Goede’ is een schoon tafereel, dat als gedachte en als bewerking den stempel eener eigene oorspronkelijkheid draagt.

Onze gelukwenschen aan den Heer Karel Ooms, een nog jongen artist, die buitengewoon veel vorderingen maakt. Het onderwerp zijner groote geschiedkundige schilderij is: Philips II, koning van Spanje, die de laatste eer bewijst aan het lijk van zijnen broeder Don Juan, dat, in krijgsgewaad gedoscht, in het Escuriaal is tentoongesteld. De samenstelling is evenals de karakters zeer goed begrepen, en de uitvoering is in geenen deele beneden de opvatting gebleven. Als colorist vooral is de heer Ooms oneindig vooruitgegaan. Het eénige wat men hem misschien zou kunnen ten laste leggen is: dat enkele figuren een weinig stijf van houding voorkomen, en de geheele opvatting van zijn werk meer of min een bekend meesterstuk van Leys in het geheugen roept. Doch wie zòò navolgen kan is schepper! Uitstekend origineel is overigens M. Ooms' droet-komisch genrestukje ‘Het eerste ijs’. Een pereltje van humor en behaaglijk realism.

In het vak van Historieschildering of Historisch genre ontmoetten wij verder nog een tafereel uit het ‘Feestmaal der verbondene Edelen’, van De Biefve, dat een nog al getrouw denkbeeld van 's meesters wereldberoemd Compromis geeft, al kan het daarmeê als kunstwaarde zeker niet worden vergeleken. - Een groot stuk, ongelukkiglijkal te hoog geplaatst, is de Inkomst van Breydel en De Koninck te Brugge na den slag van Kortrijk (Juli 1302). De schilder daarvan, M. Legendre van Doornijk, heeft dat onderwerp gewetensvol bestudeerd en met talent vertolkt. In den volksgroep, die de twee gevierde helden omringt, scheen ons de compositie wat verward.

De heer Mellery, een jong artist, die sedert hij den Belgischen staatsprijs behaalde zich meestal in Italië ophield, heeft zijn onbetwistbaar talent verspild aan een groot klassiek machien, dat hij ‘De moeder der Gracken’ heet, een onderwerp dat lange vóor hem reeds zoo meesterlijk werd behandeld. Als samenstelling schijnt ons M. Mellery's schilderij op verre na

[p. 467]

niet op de hoogte zijner vroegere, en enkele figuren zijn alles behalve onberispelijk van teekening. De bouwkundige studiën, die hij uit Rome en Venetiën meêbracht deden ons veel meer genoegen.

Onder den titel ‘Achttien-honderd en twaalf’ stelt de heer Em. Van den Bussche ons voor de bekende Terugtocht van Napoleon, door de sneeuwvelden van Rusland. Dit werk bezit ernstige hoedanigheden: de verschillige personnages, en niet het minst de Keizer, zijn vol uitdrukking en het geheele maakt veel indruk. In het schilderen van dergelijke hoogst tragieke scènes gelukt de heer Van den Bussche soms zeer goed.

Nu zal het den lezer wellicht verwonderen, dat wij zoolang achterweg bleven met de bespreking der twee groote tafereelen van de gebroeders Jul. en Albr. De Vriendt, die ontegenzeggelijk een eersten rang onder onze Vlaamsche historieschilders bekleeden. Doch het nieuwe werk van Juliaan ‘De Gerechtigkeid van Baudewijn Hapkin’ waarvan men zooveel goeds zegt, hebben wij vooralsnog in Brussel's schilderijendoolhof niet kunnen vinden - daarover dus denkelijk later, - en wat den ‘Karel V’ van Albrecht betreft, dit puikstuk hebben we vroeger, tijdens de Gentsche expositie, uitvoerig besproken. Maar met innige voldoening ontmoetten wij van hem thans een nieuw genre-stukje, getiteld ‘Moeders verjaardag’, vol poetisch gevoel, en dat naar aanleiding van een dichtstuk van Hiel schijnt bewerkt te zijn. In alle geval zijn de volgende verzen uit ‘De Waarheid in het Leven’ er zeer goed op toepasselijk:

Rozig schemert de morgendstond,
Ras verlaat ze het ledekant. .
Rozekens neemt de maagd ter hand,
Rozekens rein en zilverblond.
't Is voor moeders verjaardag.
Alle jaren ter liefdeloon
Wacht ze snakkend naar dezen dag,
Juichende luid met gul gelach;
Moederken, ziet - hoe schoon! hoe schoon
't Is voor uwen verjaardag....
Treurig stapt ze den wegel af,

[p. 468]

 

Maakt die dag heur nu droef te moe?

 

Rozekens waar is moeder naar toe? -

 

Stillekens draagt ze u naar heur graf...

 

Ach! 't is moeders verjaardag!

De zacht-weemoedige, zielvolle blik van het meisje is allergelukkigst getroffen.

(Wordt vervolgd).