De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 5

Benoit's Leielied.
Eerste uitvoering, te Kortrijk, op 8 september 1875.

Heeft Kortrijk, ten gevolge van het zoo naburige Frankrijk, uitwendig veel van zijn eigenaardig karakter verloren, niettemin konden we ons dezer dagen overtuigen dat althans het hart, de ziel onzer aloude Leiestad nog immer Vlaamsch gebleven is. En nu, nu werd er de sluimerende volksgeest eens ferm wakker geschud! Het Vlaamsche Galaconcert, ter gelegenheid van het bezoek der Koninklijke Familie in de ruime Stadshalle gegeven, werd met den schitterendsten bijval bekroond. Nog nooit misschien, sedert 1830, greep aldaar een dergelijk kunstfeest plaats, waarin aan Moedertaal en Vaderlandsche Kunst op zoo overheerlijke wijze werd hulde gebracht.

[p. 419]

Het hoofdwerk van het programma was een daarvoor opzettelijk gecomponeerd zangdicht: ‘Het Leielied’ van Peter Benoit. Dit nieuwe werk, op de vloeiende poëzie van M. Ad. Verriest van Kortrijk vervaardigd, is, als omvang en bewerking, eigentlijk geene Cantate te noemen, ofschoon het onderwerp zich daartoe uitstekend leende; het is enkel een voor de omstandigheid geschreven Kunstlied. Doch ook hier mag de spreuk van meester Boileau:

‘Un sonnet sans défauts vaut seul un long poème.’

hare toepassing vinden. Het Leielied bevat muziekale schoonheden van eersten rang.

Het werk begint met een allerliefste solo:

‘Zoet is wel der vog'len tale,

Zoet der lente zonnestrale,

Zoet de zoele zomernacht,

Zoet de reine kinderlach, -

Maar nog zoeter is mij 't Lied,

't Lieve Vlaamsche Leielied.’

wat zeer gelukkig in koor wordt volledigd:

‘Als de Meie

Langs de Leie

Weêr doet groeien,

Bloeien, broeien

Bloemen, vruchten, boomen, gras en riet.’

In dit gedeelte vereenzelvigt zich de muziek zóo innig met de natuurbeschrijvende poëzie, dat de verbeelding ons daarbij het bekoorlijkste landtafereeltje voor den geest toovert: 't is alsof men de liefelijke Leie, hare bloemenoevers kussend, met zangerig zoet gesuizel door de welige weilanden van het heerlijke Vlaanderen vloeien hoort.... En dàar

‘Als de kringen

Gaan aan 't zingen’

heeft de toondichter in het mannen- en vrou wenkoor den type zijner melodie als het ware gelocaliseerd, wat een kleurenrijk en eigenaardig effekt maakt.

Onmiddellijk op het krachtvol

‘Vlaming zijn wij, Vlaming, ja, met hart en ziel!’

volgt in een diep, indrukwekkend solo, schier zonder bege-

[p. 420]

leiding, de volgende vraag, die ons - en, naar wij hopen, ook koning Leopold II - zeer beteekenisvol in de ooren klonk:

‘Weet gij niet waarom die zangen?

Houdt gij niet van volksbelangen?

Kent gij geen Geschiedenis?

Weet gij wat een Vlaming is?’

En hoe vol begeesterende overtuiging, echten vaderlandschen gloed, klinkt verder de leus:

‘Vlaamsch voor sprake!

Vrije Diet!

Zóo de Vlaming, zóo en ànders niet!’

Blijkbaar is het dat de Vlaamsche maëstro die leus met hart en ziel, door al de kracht van zijn muziekaal genie heeft vertolkt.

Als herinnering aan zijn oratorio ‘De Schelde’, waarin Benoit zoo meesterlijk den heldenstrijd onzer Vaderen tegen Spanje beschrijft, heeft hij in de orkestbegeleiding van zijn Leielied het motief van 't ‘Wilhelmus van Nassau wen’ geweven. Dit verband tusschen Schelde en Leie schijnt ons zeer gelukkig opgevat. Trouwens, dàár, op de oevers der Vlaamsche rivier, die langsheen den Groeninger kouter vloeit, ook dàar werd een heldenslag geleverd, waar de dappere Vlaamsche Klauwaarts zich van het juk der fransche Leliaarts vrij vochten.

Twee schoone gedeelten van Benoit's nieuwe partituur zijn eindelijk nog het diepgevoelde vierstemmig choraal:

‘Zegen over Staat en Koning!...’

en dan het grootsche finaal, waarin zich het Wilhelmus-thema uit de Schelde en het lokale thema uit het Leielied in eene broederlijke harmonie allergelukkigst samensmelten.

In één woord; naar onze bescheiden meening is ‘het Leielied’ eene compositie van blijvende waarde, en wie het genoegen heeft het stuk dezen winter in onze Antwerpsche ‘Société de Musique’ te hooren, zal wel geneigd zijn de beoordeeling bij te stemmen van het liberaal weekblad le Constitutionnel van Kortrijk:

‘Quant à la musique, elle est digne de Benoit, c'est tout dire,

[p. 421]

- à la fois simple et grande, artistique et naturelle, sérieuse, spontanée, originale surtout. La mélodie y coule à flots, large, ample, vigoureuse. Rien de vague; trop de profondeur peutêtre pour le vulgaire. Harmonie savante; orchestration distinguée. Ce n'est ni le Lucifer, ni le Schelde, ni le Oorlog, le chef-d'oeuvre du Wagner belge, mais la marque du maître est partout. C'est une oeuvre où le talent a de ces coups d'aile inattendus, qui vous emportent à tout moment dans ces sphères élevées où le génie seul est chez lui.’

‘En hoe was de uitvoering?’ zal gewis de lezer vragen. Betrekkelijk gesproken, mag deze vrij bevredigend worden genoemd. Er waren niet minder dan een 300tal uitvoerders - voor Kortrijk gewis een niet onaanzienlijk getal, - dit alles onder de kundige leiding van den heer Ferd. Van Eeckhout. Zangers en zangeressen tot de voornaamste familiën der stad behoorend, hadden het zich tot een eervollen plicht gerekend aan dit kunstfeest hunne medewerking te verleenen.

Hierbij had zich aangesloten een kleine zangerskring uit Antwerpen, ‘de Goede Negen’ genaamd, liefhebbers die, onder 't bestuur van den jongen toondichter Jan Blockx, zich met veel vrucht op den koorzang toeleggen.

De soli werden voorgedragen door den heer Em. Blauwaert, den uitstekendsten vertolker van Benoit's muziek. Dat hij andermaal met zijn krachtige, prachtige barytonstem het publiek in bewonderingsvolle geestdrift bracht, hoeft niet gezegd.

Niet minder bijval genoot de heer Blauwaert met de voordracht van een paar bekroonde volksliederen van Biockx: ‘Het Vaderland’ en ‘Visschersliedeken’. Beide stukjes werden dapper toegejuicht en zelfs gebisseerd. De heer Blockx, een der verdienstelijkste leerlingen van Benoit, doet zijnen meester eer aan.

Na afloop van het 1^ste Deel van het Galaconcert, heeft Z.M. Leopold II den Dichter en den Componist van het Leielied geluk gewenscht. Ziehier, zoo getrouw mogelijk, den inhoud van 's Konings rede tot Benoit: Z.M. zegde ‘dat hij met veel belangstelling dezes muziekale uitvoeringen volgt. Die vereeniging der Vlaamsche taal met de Muziek brengt

[p. 422]

een schoonen nationaal-esthetischen indruk te weeg: er ligt iets groots en fiers in de voortbrenselen der Vlaamsche Toonkunst. Overigens, in onzen tijd van gemeene en lage voortbrenging kan men niet genoeg diegenen waardeeren, welke getrouw aan het verheven prenciep der ware kunst blijven.’ - Ook H.M. de Koningin zegde dat het werk op haar een zeer grooten indruk had gemaakt.

Op het Kortrijkste Galafeest bemerkte men verschillige onzer nationale componisten, zooals Van Gheluwe van Brugge, Waalput, Van den Heuvel en Nevejans van Gent, Huberti van Bergen, enz. Ook de pers scheen er goed vertegenwoordigd: M. Paul Bondois was er voor de Indépendance, van Brussel, en zelfs een reporter voor den Times van Londen. Verder M. Jan Adriaensen voor de Koophandel en de Kleine Gazet van Antwerpen, M.K. Mestdagh voor De Halletoren van Brugge, en steller dezes voor de Vlaamsche Kunstbode.

Den avond van het feest, broederlijke vereeniging van dilettanten en kunstenaars. Op den vooruitgang der Nationale toonkunst werd menige beker geledigd. Buitengewone geestdrift voor het vlaamsch princiep: het Leielied is als 't signaal eener herleving op het gebied van eigen taal en kunst in de oude Vlaamsche Leiestad. - Lof verdient hierbij in de eerste plaats M. Ferd. Van Eeckhout, de zoo talent- als ijvervolle bestuurder der jonge, maar reeds veelbelovende muziekschool. Moge zijn streven, om in Kortrijk de nationale Muziekkunst herop te beuren, in de toekomst de heerlijkste vruchten dragen!

A.J. Cosyn.