De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 5

Boekbeoordeeling.

I.
Uit het Hart! Liederen en Gedichten van G. Antheunis. Dendermonde, Drukkerij van De Schepper-Philips. 1874. - Prijs: fr.2.50

Ook op 't gebied der poëzie geldt de bijbelspreuk: ‘Velen zijn geroepen, maar weinig uitverkoren.’ Inderdaad, moge ook het aandeel dergenen die zich met verzenmaken bemoeien

[p. 181]

legio heeten, vrij wat zeldzamer althans zijn dichters, bij wien gevoel en verbeelding eerder dan technische vaardigheid op den voorgrond treden. Recht aangenaam is het dan ook de opkomst van een' dichter als Antheunis te begroeten, die reeds bij zijnen eersten stap in de letterwereld voldingend bewijst dat hij op den naam van dichter recht heeft.

En moge die eerste stap ook nog eenige onzekerheid verraden, moge die poëtische lentebloesem nog niet tot vollen wasdom zijn gekomen, onbetwistbaar is het niettemin dat zich in ‘Uit het Hart!’ een dichttalent openbaart, welk zich krachtig belooft te ontwikkelen.

Ja, lief en bevallig zijn ze, die bloempjes uit Antheunis' dichterlijken gaard. Geene schitterende rozen en fier pronkende dahlia's, maar eerder eenvoudig frissche viooltjes, met resida's en anjelieren doormengd, zijn het, die de tuinier hier zorg- en smaakvol tot een tuiltje heeft vergaard.

't Komt ons voor dat de schrijver van ‘Uît het Hart’ de moderne Duitsche dichters met blijkbare voorliefde heeft be studeerd. Dat hij hierbij echter, zoo in vorm als in denkbeelden, zijne eigene oorspronkelijkheid ongedeerd heeft weten te bewaren, zulks bewijzen de meeste in dezen bundel vervatte stukjes. Echt vlaamsche tafereeltjes zijn het, veelal aan 't werkelijk leven ontleend, en waarover de dichter zoo'n ‘chwärmerische’ tint van idealism heeft verspreid.’

Als dichttrant schijnt Antheunis zoo wat het midden te houden tusschen Hiel en Van Beers. Er ligt in zijne poëzie iets van die echt Germaansche zangerigheid, dien eigenaardigen vormenrijkdom, die bij den schrijver van ‘Lucifer’ en ‘De Schelde’ terecht als hoofdvereischten gelden. Groot is echter het onderscheid wat den inhoud betreft: bij Antheunis wordt niet zooals bij Hiel effekt beoogd met stoute en verrassende denkbeelden, maar wel met het innig gevoel dat in zijne poëtische uitboezemingen ligt. En schijnt Hiel er al eens opgesteld te zijn den lezer de helft te laten raden van wat hij zeggen wil, bij Antheunis is dit nimmer het geval. Kortom, de eene richt zich meer tot den geest, de andere meer tot het hart. - In dit laatste opzicht heeft de Muze van Antheunis

[p. 182]

wel eenige verwantschap met die van Van Beers, hoe verscheiden ook beider genre moge wezen. Gemoedelijkheid bezit ook hij in den vollen zin des woords, doch zonder daarom in het sentimenteele te vervallen, wat aan den talentvollen dichter van ‘De Zieke Jongeling’ wel eens als grief wordt aangerekend.

De 1^e rubriek, getiteld ‘Liefde’, behelst een 25tal stukjes. Bebalve het te Antwerpen met goud bekroonde ‘Lied der Minne’ lazen wij daarin met bijzonder genoegen: ‘Van komen en van keeren’, ‘Gebrokene Liefde’, ‘Verrukking’ (muziek van Is. De Vos) ‘De Schuchtere’, ‘Antwoord’ enz. Dit laatste is bewerkt op het thema van Heinrich Heine's:

‘Du bist wie eine Blume,
So hold und schön und rein...’

Het gebruik van du en dij brengt in dit stukje een allerliefst effekt teweeg.

Evenals bij Heine in ‘das Buch der Lieder’ vinden wij dat bij Antheunis de kleinste versjes meermaals de schoonste zijn: Als een staaltje van naïeven verteltrant en bevalligen eenvoud diene het volgende:

Zij lonkte naar mij zoo verscholen.
Haar blik scheen te zeggen: ‘Welaan!’
Ik stond daar op brandende kolen
En kon toch geen stapje vergaan.

't Hart poppelde mij van verlangen!
Och God! wat de liefde toch is!
'k Vond woorden zoo schoon als gezangen
En toch bleef ik stom als een visch.

Dan naderde ik zoo maar gedurig.
Zij spoorde mij aan met een lach;
Mijn hart zong: ‘ik min u zoo vurig!’
Mijn mond zei: ‘Marie, goeden dag!’

En 'k borst dan op eens los in tranen;
En of zij dat beter verstand,
'k En weet niet, maar 'k mag het wel wanen:
Zij kuste mij 't woord uit den mond.

In het II^de gedeelte van ‘Uit het Hart’ bezingt Antheunis

[p. 183]

het lief en leed van het ‘Huisgezin’ en vertoont zich zijn talent langs de gunstigste zijde. Ziedaar wel poëzie die uit het hart tot het hart gaat! - ‘Huiselijk Geluk’ en zijn tegenhangertje, getiteld: ‘Moederklacht’, verder ‘Mijn kind, mijn leven’, ‘Bij de Wieg’ enz. zijn gedichtjes die evenzeer den vader als den dichter tot eer strekken. Aan ‘het Muizeken’ uit de reeks ‘Wiegeliederen’ viel de eer eener Duitsche vertaling te beurt, door wijlen Hoffmann von Fallersleben in het ‘Magazin für die Literatur des Auslandes’ gegeven. Met een niet on aardig versje in Duitsche taal betuigde de heer Antheunis aan Germanje's grijzen volksdichter zijnen dank. Vermelden wij nog in deze rubriek: ‘Kinderreden’ en ‘Kinderdroom’, twee niet onverdienstelijke proeven van rijmloozen dichttrant.

‘Gemoed’ zoo heet de III^de reeks, - een vrij onbepaalde titel, daar hij even zoo goed op de twee vorige serie's toepasselijk is. Stukjes van uitmuntende gehalte zijn daarin o.a. ‘Ik ken een lied’ en ‘Droeve tijden’ waarop onze betreurde De Mol zulke heerlijke muziek schreef, ‘De Sneeuw’, ‘Afscheid’, ‘Zee, waarom klaagt gij?’ en ‘De Koffie’ dat evenals ‘Hazenverstand’ reeds vroeger met bijval in ons tijdschrift was verschenen. - In zijn bekroond vaderlandsch lied ‘Der kerels zonen’ dat de heer Antheunis de eer had op het Letterfeest van den Olijftak alhier, in tegenwoordigheid van Z.M. den koning en der koninklijke familie voor te dragen, drukt hij ‘met vlaamsche kracht en vlaamschen moed’ zijn gehechtheid aan eigen taal en zeden uit. Evenzoo in de opdracht van zijn bundeltje, aan zijnen schoonvader Hendrik Conscience

‘'k Ben Vlaamsch van harte, 'k ben vlaamsch van bloed,
En vlaamsch wil ik blijven van zin en gemoed,
En naar u trachten, en naar u zien
Dan denkt gij wellicht, dan zegt gij misschien,
Dan zegt gij vol hoop en het harte blij:
‘Dit is een echte zoon van mij!’

Thans zouden wij, naast de vele lichtpunten die we in M. Antheunis' letterarbeid hebben aangemerkt, ook allicht op eenige donkere, althans op eenige schaduwstipjes kunnen wijzen - b.v. op sommige wat gewaagde of niet te wèl passende figuren, provincialismen andere uitdrukkingen, die

[p. 184]

niet te zeer met de taalzuiverheid stroken; - doch waarlijk, bij zooveel genot als ons door de lezing van dit net verzorgd dichtwerkje werd geschonken, zal het wel niemand bevreemden dat wij tot dit gedeelte onzer taak nu weinig lust gevoelen. Wenschen wij dus liever den schrijver geluk met zijnen eersteling, en dat deze nog menigen ‘volgeling’ moge hebben, die van een voortdurend streven naar volmaking getuigt.

A.J. Cosyn.

II.
Eigen Haard, geïllustreerd Tijdschrift, onder hoofdredactie van H. De Veer. Uitgave van Kruseman en Tjeenk Willink te Haarlem. (1875. 1^ste Jaargang. N^rs 1-10. (Verschijnt wekelijks. Prijs 10 cents per N^r).

Een echt nationaal volkstijdschrift, dat voor Nederland tracht te wezen wat sinds lang in Duitschland de zoo algemeen verspreide ‘Gartenlaube’ en ‘Daheim’ zijn, en derhalve van aard om bij ons lezend publiek de ontwikkeling van eigen kunstliefde en schoonheidszin te bevorderen, - zulke uitgave mag ongetwijfeld eene welkome verschijning op 't gebied van kunst en letteren worden begroet. Dit zegt genoeg dat wij met bijzondere belangstelling de 15 reeds verschenen nummers van ‘Eigen Haard’ hebben doorbladerd.

En of ons die eerste kennismaking heeft voldaan? Wij zijn gelukkig op deze vraag een alleszins bevestigend antwoord te geven, zoowel met het oog op den deels belletrischen, deels wetenschappelijken tekst, als op het keurig verzorgde plaatwerk.

Trouwens, de hoofdleiding van het nieuwe Volkskunstblad kon vast in geen betere handen worden toevertrouwd: de heer H. De Veer is een van Holland's uitstekendste penvoerders, die zich sinds lang een gevestigde populariteit heeft verworven. Hem ter zijde staan de heeren D^r H.F.R. Hubrecht, - voor het wetenschappelijk gedeelte, - en J.H. Renneveld, voor

[p. 185]

wat tot het net gebied der kunst behoort. Onder de medewerkers treffen wij verder aan: Mej. C.F. Van Rees, en de heeren A. Pierson, J.P. Hasebroek, T.H. De Beer, van der Kellen, jr, Van de Moer, Aart Admiraal, enz.

De goed verzorgde platen uit ‘Eigen Haard’ zijn oorspronkelijk nederlandsche illustraties van onbetwistbare kunstwaarde. Onder deze die vooralsnog het meest onze aandacht hebben opgewekt noemen wij: ‘Welkom in 't leven’ van Ch. Rochussen, en de vignetten waarmeê dezelfde kunstenaar De Veer's lieve novelle ‘Ruth’ heeft opgeluisterd, alsmede een paar keurige portretten: nl. prof. J.P. Donders, en den onlangs afgestorven' dichter E.J. Potgieter.

Ook wat de letterkundige bijdragen betreft zal ‘Eigen Haard’ zich met zekere voorliefde op oorspronkelijk nationaal gebied bewegen. - ‘'t Is onze wensch’ zegt de Redactie in haar Voorwoord, ‘'t is onze wensch naar de mate van onze krachten die voorliefde op te wekken... Wij zijn in de eerste plaats Nederlanders, en als zoodanig trotsch dat wij onzen Vondel en Hooft hebben gehad, die in dichterroem voor geenen uitlander weken, dat onze Bilderdijk, Da Costa en anderen, wier namen bij velen onzer landgenoten, slechts meer hoeven gekend te worden, om in de plaats van menigen vreemdeling huisvrienden van ons volk te zijn.’

Men ziet dat ‘Eigen Haard’ het in zijnen titel uitgedrukt princiep stipt naleven wil. Bij al wie niet slechts in Noord-, maar ook in Zuidnederland in dergelijk streven belang stelt zij derhalve deze nieuwe uitgave aanbevolen. Overigens niet slechts om zijne innerlijke waarde, ook met het oog op den voordeeligen abonnementsprijs mag ‘Eigen Haard’ een echt ‘Volkstijdschrift’ heeten. Nederland zal gewis niet in gebreke blijven het blad eene welverdiende plaats aan ‘eigen haard’ te verzekeren.

A.J. Cosyn.