De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 5

[p. 69]

Opvoedingsleer der Nationale Toonkunde
door Peter Benoit.

II.
Nationale invloed der School.

De Vlaamsche muzikale opvoeding zooals wij ze in gansch Vlaamsch België zonden willen ingevoerd zien, staat, onder algemeen Germaansch oogpunt, gansch met het Duitsche stelsel in verband.

Met hun stelsel van opvoeding kunnen de Duitschers zichoveral eenen weg banen. Zij zijn allen, van het begin het einde hunner studiën, in de Duitsche taal opgevoed, en toch gaan zij gansch de wereld door...

Een volk bestaat: het heeft zijne taal, zijn karakter, zijne zeden, - en al beweegt het zich 't zij op een klein hoekje gronds, 't zij op een uitgestrekten bodem, die taal, dat karakter, die zeden moeten bewaard en geëerbiedigd worden. Willekeurig en onredelijk zou het dus zijn de Vlamingen in hunne stamrechten, in hnnne vrijheid, in hunne eigene kunstuiting te miskennen en te verdrukken. Zonderlinge rechtvaardigheid en broederlijkheid, als men in eene eeuw van vooruitgang en beschaving, een volk zou willen beletten zelfstandig te zijn!

De Grieken waren ook niet menigvuldig in getal, en toch hebben zij eene grootsche nationale kunst gesticht. en zij hadden geen anderen débouché dan in hun land zelven. Wààr zal onze Vlaamsche débouché zijn? Insgelijks in ons land, - in Nederland en Duitschland zoo men wil, - doch vooral in ons land.

Eenmaal het Nationaal Muziekonderricht op goeden voet ingericht, zoo zou men er licht toe geraken de toonkunst zich in hare verschillige vertakkingen, - aanvankelijk in Antwerpen en van lieverlede in geheel het

[p. 70]

Vlaamsche land - volgenderwijze te doen openbaren:

A. - De Muziek in de Kerken. - De kerken zijn het best geschikt om de Gregoriaansche zangen, de Contrapuntieke werken der christene kerkkunst, en ook de merkwaardigste der moderne kunstgewrochten, op eene regel- en doelmatige wijze uit te voeren.

Derhalve houd ik mij onledig met voor de Antwerpsche Hoofdkerk een programma op te stellen, waarin al de dagen en uren aangeteekend worden waarop men Gregoriaansche of Contrapuntieke kerk- of moderne kerkgewrochten zou doen hooren, met aanduiding van den naam, het land, de school van elken komponist, en de opgave van den tijd waarin hij leefde.

Dit volledig programma, welk alles bevatten zal wat in het vak van kerkmuziek sedert de eerste eeuwen van het christendom tot op onze dagen geschreven is, zou gedrukt en overal verzonden worden. Landgenooten en vreemden zouden dan hier, op bepaalde dagen, de ontwikkeling en den vooruitgang der kerkmuziek kunnen nagaan, zooals weleer liefhebbers en kunstenaren zich naar Rome begaven, om er b.v. de diensten der Goede Week bij te wonen

Dit plan, in de Hoofdkerk op grooten voet ingericht, zou dan insgelijks in de andere kerken ingevoerd worden, volgens de stoffelijke middelen, waarover elke kerk beschikken kan.

Met die hervorming beoog ik nog een ander doel: in onze tempels de Choralen in volkstaal terug te brengen, zooals het ook in de katholieke kerken van Duitschland het gebruik is, waar de Choralen door het volk worden op gezongen. De Choralen, grootsche gezangen, van de zoogenoemde Gregoriaansche afstammende, en waarin het godsdienstig karakter en het karakter des volks zich zoo eigenaardig vermengen, zouden een grooten invloed op de kunst en op het volk uitoefenen. - Verder het uitvoeren van geestelijke of zedelijke oratorio's, psalmen, enz. insgelijks in de moedertaal.

[p. 71]

B. - De kunst in de concerten. - Om eene regelmatige en algemeene kunstwerking van instrumentaal en choraal muziek in Antwerpen mogelijk te maken, zou de stad een Stadsorkest moeten inrichten, waaraan hare beste kunstenaren, en later diegene welke zich in de School onderscheiden en gevormd hebben, zouden deel nemen.

Zoo zouden er niet alleen door de School, maar ook door het Stadsorkest klassieke concerto's gegeven worden.

Dat Stadsorkest zou aan een bijzonder reglement onderworpen zijn, en de repetitiën en voorschriften over de uit te voeren werken ten stipste moeten volgen.

In Antwerpen moet er een grond van algemeene overlevering gevestigd worden. Doch, om die omwenteling naar wensch te doen gelukken, mag er noch moed, noch moeite gespaard worden, noch zedelijke, noch stoffelijke ondersteuning te kort schieten. - Onder alle oogpunten streeft Antwerpen vooruit: alleen het muzikale vak moet nog tot stand gebracht worden.

C. - Stadsorkest en Stadskoor. - Het, Stadsorkest zou groote openbare concerten geven, en ook het orkest van het Nationaal Tooneel uitmaken.

Met de ondersteuning der stad zou er eene hulpkas ingericht worden:

1. Om een pensioen te verschaffen aan degenen, welke door hunnen hoogen ouderdom onbekwaam worden om hunnen dienst te doen.

2. Om diegenen ter hulp te komen, welke door ziekte of om andere geldige redenen in hunne loopbaan als kunstenaar tijdelijk gestremd worden, en zich bijgevolg in hulpbehoevenden toestand bevinden.

Indien de muzikale geest in Antwerpen zoodanig ontwikkeld wierd, dat er eene massa koorzangers en zangeressen kon verzameld worden, dan zouden er insgelijks, zooals in Londen, openbare uitvoeringen van Oratorio's en andere klassieke werken kunnen plaats hebben.

[p. 72]

Eveneens zou er eene kas voor de koorzangers ingericht worden, in den aard van die van het Stadsorkest. - Die vereeniging zou den titel van Stadskoor dragen.

In grondbegin zou dit reeds kunnen daargesteld worden met eenen groep koren, welke voor het Nationaal Tooneel bestemd zijn, en waarbij zich dan nog andere zouden kunnen aansluiten.

Twee der bijzonderste inrichtingen dienen hier vooral vermeld te worden. Ik bedoel de groote Nationale Muziekfeesten hier bij ons ten onrechte met de fransche benaming van ‘Festivals’ bestempeld - en het Nationaal Tooneel:

D. - De Festivals. - De werking der School op de Stad en de invloed van School en Stad op de Provincie zouden allengs eene Nationaal-muziekale volksbeschaving in den echten zin teweeg brengen. Wanneer deze genoegzaam ontwikkeld is, zou de Bestuurder der School zich met al de Provinciale kringen van eenig belang in betrekking stellen. De Provincie zou kleine kringen stichten en deze zouden zich beijveren de nationale gewrochten en andere klassieke werken te bestudeeren, om aldus mede te werken tot de inrichting van een groot Vaderlandsch Muziekfeest, dat alle twee of drie jaren in Antwerpen zou plaats hebben.

E. - Het Nationaal Tooneel. - Indien wij tot eene echte opbeuring van onzen Nationalen Schouwburg geraken willen, is het hoogst noodzakelijk dat er op de Muziekscholen volledige leergangen in alle vakken der Dramatiek worden gegeven. Naast die van Lyrischen _zang en Declamatie, hoeft er ook - zooals in Antwerpen - een cursis van Nationale Taalleer te bestaan, strekkende om de éénheid in de Nederlandsche uitspraak te bevorderen. Het muzikaal gedeelte op onze Vlaamsche Schouwburgen zou ook moeten op meer nationalen voet ⁱngericht te worden. - Daarom kan men niet beter doen dan de taak der te vervaardigen tooneelmuziek toe

[p. 73]

te vertrouwen aan diegenen welke in de School ernstige studiën hebben gedaan.

Vooreerst dient men den bestaanden grond te zuiveren, om zóó trapsgewijze tot het vormen eener lyrisch-dramatische kunst te komen.

Later zal ik in den Kunstbode aan bovenstaande punten eene breedere ontwikkeling geven, wat het slotgedeelte mijner verhandeling over de Nationale Toonkunst uitmaken zal.

(Wordt voortgezet).