De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 4

Boekbeoordeeling.

I.
Jaarboekje van de aloude Lovensche Hoofdrederijkkamer, ‘het Kersouwken’ voor 1874. Dertiende jaargang. IX en 220 blz. - Prijs: 1 fr.

Niet zonder eenige vrees was het, dat wij de beoordeeling van dit bundeltje op ons namen. Immers, algemeen is het gekend dat in dergelijke jaarboekjes soms al veel voorkomt wat juist niet zeer van aard is om de geheele lezing aantrekkelijk te maken.

Aan wie dan de schuld? - Natuurlijk aan den verzamelaar. - Maar wie lijdt er door? Wie zijn de slachtoffers dier al te minzame of onkundige toegevendheid? - In de eerste plaats de jonge letteroefenaren zelven.

Waarom?... - De onvoorzichtige tuinier, welke de al te jeug-

[p. 320]

dige plantjes te vroeg aan de zonnestralen blootstelt, zal U daarop voldoende kunnen antwoorden.

Wij zijn geen tuinier; - doch wij beminnen hartstochtelijk de bloemen. En ziet!... thans dat wij aan bloemen denken; thans gevoelen wij alle vrees voor ‘'t recenseeren’ van het Lovensch Jaarboekje geweken. Het schijnt ons toe een tuil te wezen, waarin menige bloem ons toelacht, te frisscher en te aangenamer omdat zij prijkt midden eenen hoop min of meer onbeduidende halmpjes die een onervaren maaier onbarmhartig heeft afgesneden.

Dit doet ons aan ‘De Maaier’ van Em. Hiel denken; een zeer lief gedicht, stellig een van de beste der verzameling.

In eene krachtige, tevens zangerige taal schildert de heer Th. Sevens ons een ‘Onweder’. Men hoort de donderslagen ratelen; men ziet ‘dewolken warrelen, rijzen, woelen, dwarrelen...’ - Maar helaas! midden in dat ‘tempeest’ peilt ons oog tevergeefs de ondoordringbare duisternis; geen zweem van deminste gedachte mogen wij daarin ontwaren.

‘Aan Zeeland’ van V.A. dela Montagne is een heerlijk gedicht. Deze jonge dichter schijnt niet veel te schrijven; maar zijne verzen mogen gelezen worden, door wie het ook zij. Elk zijner gedichten is als een ‘wraakkreet’ tegen Vlaanderen's verdrukkers, een kreet zoo als voorzeker nooit D^r Eug. Van Oye uit de longen is geklonken,

‘Toen hij nog student was.’

Die dacht altijd aan de ‘lieve kinders’ wij nemen het hem niet euvel, verre van daar; want hij heeft ze altijd meesterlijk bezongen. Hij wenschte wel eens het windeken te zijn, om zalig-zacht het roosje van 's liefjes lippekens te omwuiven. Dan zegt hij:

‘Ik nestelde me in uw hertjen,
en - wisperend (?) neêrgespreid -
ik zoende en streelde en troetelde 't teer
en... en rustte er in eeuwigheid!...

Maar zeg eens, vriend doctor, waarom gij altoos uwe puikgedichten met een onmogelijken datum, van vóórjaren

[p. 321]

en jaren, versiert? Bestaat er dan voor u geen heden?

‘De Biechtboete’ van luitenant V. Vande Weghe, is een niet onaardig berijmd verhaaltje in luimigen trant.

Mevrouw Van Ackere's bijdragen bevielen ons ditmaal minder dan vroeger; deverdienstelijke dichteres heeft ons aan beters gewoon gemaakt. - Maar wie ons in 't Jaarboekje der Kersouwieren maar in 't geheel niet aanstond is de heer J.A. Torfs... Wat? verbeeldt u, Vlaamsche Broeders, dat die man ons hier maar, in éénen adem, een ‘Zingdicht’ komt afrazen op ‘'s Lands Onafhanhelijkheid(?)’ waarin hij, op verschillige tonen, uitbazuint:

Twee heiligen zitten op den troon Belgiëns. Twee blozende engelkens - aai! - fladderen rond hen!... Het volk, het vlaamsche volk, het kroost van Artevelde, buigt zich ‘in aanbidding’ neder in het stof!...

Och! heer Brouwers, neem gij dien goeden vriend eens met u meê, bij uw toekomend uitstapje in de Maasvallei, waarvan gij ons hier een zoo lief en eigenaardig tafereel schetst; toon hem dàar in Limburg, wat het heet vlaamsche zeden, en trekt dan eens samen - gij met uwe rijke kleurdoos, en hij met 's Lands Onafhankelijkheid onder den arm - naar het lieve Vlaanderen; stoomt eens tot aan Assenede, bij Meganck, die uwen reisgezel nog een viertal kapittels uit zijn Historisch verhaal’ voordragen, en hem - hoop ik - gansch genezen zal; want moest de heer Torfs als poëet op den doolweg geraken, 't ware recht jammer: er zit toch iets in.

En thans, Recensent, sta!... Vriend A.J. Cosyn - alhoewel gij zijn gedicht ‘In een album’ recht mooi vindt - verlangt het zoo. En proef liever eensvan den ‘kost’ onzer vlaamsche boeren dan van den kip-kap der spijzen en maaltijden uit China waarvan Missionaris C. Hagaerts u een schotelken zendt.

Roep den jongeren dichters Jan Adriaensen, Jan Boucherij, Victor Van de Walle, W. Rosier, G.N. Bols en Is. Theirlinck een hartelijk ‘Wel! wel!’ toe; en leg uwe pen neder met den wensch dat het Kersouwken, dat reeds zooveel voor de Vlaamsche Zaak heeft gedaan, moge blijven groeien en bloeien.

Ieckx.

[p. 322]

II.
Jaarboekje van het ‘Conscience's Taalgenootschap’ voor 1874. Eerste jaargang 100 bladz. - Blankenberge. - - Prijs: 1 fr.

Bravo! wakkere taalminnaren van het Zeestrand. Van harte heeten wij hem welkom, uwen eersteling op het kundig gebied. En, waarachtig, hij ziet er vrij goed uit, zoowel wat het uiterlijke, als wat het innerlijke betreft.

Met bijzondere ingenomenheid hebben wij dan ook dit even lief als zaakrijk bundeltje gelezen, dat van nu af reeds zijne plaats tusschen de goede Nederlandsche jaarboekjes inneemt.

Op de veelal uitmuntende Verordeningen des krings en de Naamlijst der leden, volgt vooreerst een geleidelijk opgesteld verslag der werkzaamheden, door den heer Aug. Vernieuwe, geheimschrijver. Daaruit blijkt dat het ‘Conscience's Taalgenootschap’ - onder voorzitterschap van den moedigen taal vriend L. Konkelberghe - niets verwaarloost om de Vlaamsche belangen te bevorderen, en tevens bij de leden ‘den smaak naar het goede en het schoone, den lust naar de nationale letterkunde te doen aangroeien.’

Het belletrisch gedeelte - waartoe ook eereleden bijdragen hebben geleverd - vangt aan met Th. Sevens' ‘Onze strijd’ een aan 't Genootschap opgedragen gedicht, dat wij vroeger reeds met voldoening in den Voorbode hadden gelezen. In ‘Naar de Zee’ en ‘In de Duinen’ komen uitmuntende natuurtafereeltjes. Eerstgenoemd stukje noemt schrijver een ‘Volkslied’; wij vinden het een allerliefst gedichtje, maar allerminst geschikt om een volkslied te worden. Overigens uitstekend geslaagd, als poëzie en als versbouw. Dit blijkt reeds uit de drie eerste verzen:

‘Het windeken waait in het wiegende woud,
Het zonneken strooit op de weide zijn goud

En straalt op de golven die walsen en dansen.’

Sevens' langste, maar daarom niet zijn beste stuk in 't Jaar-

[p. 323]

boekje, is het krachtvol ‘Vlaanderen den Leeuw!’ Dit gedicht schijnt overigens wat aan den ‘Slag der Gulden Sporen’ een der prijsstukken uit den Lovenschen wedstrijd van 1870, te herinneren.

Even mild als onvermoeid blijft de zangster van den heer Em. Hiel. En zoo ook niet àlles wat uit zijne vruchtbare pen vloeit 's dichters talent waardig heeten mag, zijne stukken in het Blankenbergsche Jaarboekje althans kan men gerust onder de goede rekenen. Het zjjn een viertal fragmenten uit een liederencyclus ‘de Waarheid in het leven’ en een door Tilman getoonzet lied: ‘He, Karel vriend!’

‘Op het strand’ van D^r Eug. Van Oye zal bij al wie natuur en poëzie lief heeft een gunstig onthaal vinden. Ziedaar verzen, waarin een keurige vorm gelijken tred houdt met de diepte der gedachten.

Niet zonder genoegen ook lazen wij de lieve gedichtjes van G. Antheunis, Conscience's schoonzoon, die zich o.a. door zijne bijdragen in de Zweep en den Kunstbode reeds als een begaafd dichter heeft doen kennen.

Minder gekend misschien, maar geenszins van aanleg voor de dichtkunst ontbloot, zijn de heeren Emiel Cosyn en Jac.Stinissen. Daargelaten eenige gemeenplaatsen, stroefheden en prozaïsche of ongepaste uitdrukkingen, kunnen beider stukken voor zeer goed gelukte proeven doorgaan.

Wat nu de Proza betreft, die is op louter literarisch gebied, veel minder belangrijk: alles bepaalt zich bij eene niet onaardig vertelde legende, getiteld: ‘Roeschaart’ door D.S. De redactie zou o.i. wèl doen, in een volgenden jaargang deze leemte met ééne of meer kleine novellen aan te vullen. Zulks zou ongetwijfeld de lezing van dit lieve bundeltje voor het algemeen publiek des te aantrekkelijker maken.

En hiermede zijn wij aan het einde onzer ditmaal waarlijk aangename taak gekomen. - Bij den aanvang riepen wij der taallievende vereeniging een welverdiend ‘Bravo!’ toe, een welkomgroet bij haar optreden in de letterkundige wereld; thans meenen wij niet beter te kunnen sluiten dan met den

[p. 324]

wensch te uiten, dien haar de gevierde Hendrik Conscience, in een vereerend schrijven ter gelegenheid der stichting, toestuurde:

‘Moge uw nieuw genootschap zijne begonnen taak ten goede der Moedertaal en ter eere van Vlaanderen met moed en volharding voortzetten, en aldus nog den roem vergrooten van het edele Blankenberghe, dat reeds sedert lang, onder ons allen, om zijne Vaderland- en kunstminnende bevolking staat bekend!...’

A.J. Cosyn.