De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 4

[p. 276]

Boekbeoordeeling.

I.
Letteroefeningen. Verhalen en gedichten door Th. Sevens. - Gent, bij H. en J. Vander Poorten. 1873. 92 blz. Prijs: fr. 1.00.

Vangen wij aan met te verklaren, dat wij tot diegenen behooren, die gaarne een doel, eene zedelijke strekking vinden in elk kunstgewrocht, onder welken vorm het zich dan ook voordoe. Onder dat opzicht hebben wij derhalve het lieve boekje van Theodoor Sevens, welk hierboven aangekondigd staat, in overzicht genomen.

De Letteroefeningen van dezen jeugdigen schrijver zijn samengesteld uit proza en poëzij. Bekennen wij het ronduit, dat de gedichten ons veel meer dan de verhaaltjes in proza hebben bevallen. - De twee eerste prozastukken: ‘Op de Limburgsche hoeve’ en ‘Lief en Leed’ hebben onzes inziens niet veel om het lijf, voor wat de strekking betreft; het slot van dit laatste deed onseenigszins aan Van Beers' ‘Zieke jongeling’ denken. Het derde: ‘Jan de Kleermaker’ voldeed ons beter; er zit meer kruim in. - Wat de taal aangaat, deze is goed verzorgd. Wij zouden echter hier en daar eene uitdrukking willen zien verdwijnen, die ons, voor proza, wat al te poëtisch voorkomt.

De gedichten, in het bundeltje vervat, hebben wij, zooals ge zegd is, met méér genoegen gelezen. Er is warmte, gloed in sommige dier stukjes, en men ziet dat het eene overtuigde, gevoelvolle vlaamsche ziel is, die zich daarin lucht geeft. Vooral de vaderlandsche tonen worden door Sevens met kracht en veel oorspronkelijkheid aangeslagen. Jammer dat enkele nietsbeduidende onderwerpen den goeden indruk wat komen verminderen. ‘In genen huizeken’ (blz. 49) en ‘Bange nacht’ (66) hadden wij liefst in het boekje niet aangetroffen. ‘Avondlied’ blz. 45, is verre van een ‘lied’ te wezen.

[p. 277]

Liever hooren wij den dichter zingen:

‘Richt de blikken naar het Noorden
Mannen van het Vlaamsche land!’

en elders:

‘o Moedertaal! o Vaderland!

We staan u wakker voor met hand en tand!’

Thans zullen wij ons eenige kleine aanmerkingen veroorloven: - Blz. 44: ‘En splijt het recht in spaanderen’, is hier al leen te verrechtvaardigen voor het rijm. - Blz. 46 en 48: ‘glansde gelijk eene gloeiende roos’ - ‘twee kleinen zoo schoon als een glimlach’, zijn twee vergelijkingen, die ons nog al gewaagd schijnen. - Blz. 71: ‘Nooit ziel in ziel te kunnen kreunen’; wij gelooven dat dit laatste woord zuchten beteekent en dus hier onaanneemlijk is. - Blz. 72: ‘poelen, waar slanentranen klotsen,’ komt ons meer dan overdreven voor.

Ten slotte treffen wij in het bundeltje eene kantate aan: Schild en Vriend, die zeer schoone toestanden bevat, in kloeke verzen wêergegeven, en welke door hare afwisseling bijzonder geschikt is om op muziek gebracht te worden.

‘Een ondier grimt met onverzaden krop’ Blz. 82 kan o.i. onmogelijk gezegd worden. Op blz. 83 in: ‘de vrede, die vlucht’ is het betrekkelijk v.n.w. gansch overbodig; verder voor ‘te morzel stappen’ hadden wij liever ‘stampen’ gezien.

Somma Sommarum een goed werkje. Ziedaar ons oordeel. - De schrijver duide ons enkele kritische aanmerkingen niet ten kwade; - onze bedoeling was alleen eenen jongen dichter, die eene schoone toekomst voor zich heeft, eenige welgemeende wenken te geven. Wij hebben gedacht zóó te moeten handelen, omdat wij van Th. Sevens nog veel goeds verwachten.

De drukker verdient allen lof; deze heeft den eersteling in een lief kleedje gestoken.

J. Gentman.

[p. 278]

II.
Jaarboekje van den ‘Zetternamskring’ voor 1874 (Tweede jaargang.) Dendermonde bij De Schepper-Philips. 116 bladz. Prijs 1 fr.

Sedert eenige jaren heeft de ‘Jaarboekjes-litteratuur’ in Zuidnederland eene vrij buitengewone uitbreiding genomen. Immers, nagenoeg alles wat vroeger in dien aard van de Vlaamsche pers kwam, bepaalde zich bij het nu reeds 4 ljarige bundeltje des ievervollen dichters Frans Rens, van Gent, en dat der Lovensche ‘Kersouwieren.’ En thans, thans zou 't niet moeilijk wezen er, al dadelijk een half dozijn te tellen. Nog dient te worden gezegd dat de nieuw bijgekomene hun ontstaan hebben te danken aan een viertal letterlievende vereenigingen, in wier programma deze collectieve uitgave van der leden pennevruchten voorkomt.

Dat echter over 't algemeen de ‘kwaliteit’ nog niet zoo geheel aan de ‘kwantiteit’ beantwoordt, zal gewis niemand verwondering baren... Men heeft wel eens het nut van dergelijke, enkel uit grond eener reglementaire bepaling gestichte uitgaven ernstig betwist. In grond begin althans kunnen wij deze zienswijze niet onvoorwaardelijk bijstemmen. Zeker zijn wij er verre van af te beweren, dat die steeds toenemende bedrijvigheid onze nationale letteren juist zoo krachtig bevordert; doch indien wij zulks als een gelukkig verschijnsel begroeten, dan is het vooral omdat wij er 't bewijs in zien, dat het vlaamsche geestesleven overal meer en meer ontwaakt, dat onze jongelingschap met meer iever dan ooit de belangen van taal en kunst behartigt.

En onder zulke maatschappijen bekleedt de jeugdige Zetternamskring van Gent - die thans met zijn tweede bundeltje optreedt - gewis eene eervolle plaats.

Werpen wij thans een onderzoekenden blik op het voor ons liggende boekje, dat er, evenals verleden jaar, ook onder opzicht van stoffelijke verzorging zeer netjes uitziet.

[p. 279]

Ee heer Mestdag, geheimschrijver des krings, opent de verzameling met een geleidelijk geschreven Verslag der werkzaamheden, gedurende 1873, welke hoofdzakelijk de beoefening van fraaie letteren, muziek en tooneelkunst, alsook de verdediging der vrijgezinde Vlaamsche Beweging ten doel hebben.

Onder de dichterlijke bijdragen ontmoeten wij in de eerste plaats twee stukken van Jan Boucherij en Theophiel Coopman, welke wij als de verdienstelijkste van het Jaarboekje aanzien.

‘Philips Van Artevelde,’ door eerstgenoemde, is een krachtvol en als metrum goed afgewisseld zangdicht, ofschoon wellicht wat eentonig als idée. - Gestreden voor vrijheid en brood’ schijnt ons, bijzonder in poëzie, geene gelukkige uitdrukking.

Van de vier liederen, welke de heer Coopman onder den gemeenschappelijken titel ‘Alleen!’ leverde, beviel ons het best:

In het Westen daalt de zonne.’

Coopman's ‘Lief Vlaanderen.’ is een gemoedelijk stukje, even dichterlijk van opvatting als aangenaam van dichtvorm. Alleen de 2^de stroof kunnen wij niet onaangemerkt voorbijgaan: ‘Eene gedachte, die als een starre Vlaanderen's kerkerwand bekoort, en door de traliën henen haar grijze boei verguldt...’ dit houden wij voor eene ver gezochte, al te gewaagde figuur, die bezwaarlijk den toets der kritiek kan doorstaan.

Van den heer Cosyn-De Buck hebben wij soms betere stukken gelezen. Zijn ‘Heilwensch’ is, wat gelegenheidsverzen nog al dikwijls zijn: alles behalve belangwekkend. Het eerste gedeelte - de inleiding - is veel te langdradig. Het tafereeltje van huwelijksgeluk, dat verder voorkomt, is goed geschetst 's Dichters kleiner stukje ‘Aan haar’ is eene variante op een oud thema.

Op het gebied der Dichtkunst maken wij verder nog kennis met een drietal nieuwelingen, die ons niet van aanleg beroofd schijnen. - ‘Des Vlamings lied’ door C. Cornelis komt

[p. 280]

echter het middelmatige niet te boven, evenmin als ‘Der Vlamingen vier akten’, een mislukte ‘boutade’ door Jozef De Bast, die zich ook in ‘Aan mijne moeder’ eerder een brave zoon dan een knap dichter toont. - Beter geslaagd vonden wij ‘Op het Kerkhof’ door Emm. Rens; 't is eene niet onverdienstelijke proeve van bespiegelende poëzie. ‘Vreugde en Lijden’ beviel ons minder. Dit stuk is te gerekt van stijl en daarbij niet van eenige stroefheid vrij te pleiten. Hier en daar stoot men op onduidelijke of oneigene uitdrukkingen. - De zelfde kritiek betreft mede ‘De Liefde op het bal’, het anders niet onaardig berijmde stukje van den heer E.D.C. Wat bij het juichend geschal’ van een bal, die ‘toonlooze blijheid’ te beteekenen heeft begrijpen wij niet. En dan:

‘O! alles wat leeft en wat ademt op aarde
Gevoelt de natuur heur aantrekkende kracht.’

Wel kan dergelijke bezitsvorm meer of min tot ons Vlaamsche taaleigen behooren, doch echt Nederlandsch is hij niet.

Bij sommige dier jonge dichtbeoefenaren laat de versificatie nog te wenschen over. Ernstig zij hun derhalve niet slechts de studie der prosodie, maar tevens de lezing der Nederlandsche meesters in de dichtkunst aanbevolen.

Behalve het reeds vermeld Verslag bevat de Proza een vijftal bijdragen, waaronder ééne van louter belletrischen aard, getiteld: ‘Eene Boek(en)verkooping,’ door B.D.G. 't Is een als onderwerp onbeduidend, maar vooral als typeering goed gelukt schetsje dat zich door waarheid in de voorstelling en een levendigen schrijftrant kenmerkt.

Verder ontmoeten wij eene schoone levensschets van Antonio Wiertz, door M.F. naar een in het ‘Fraser s Magazine’ verschenen artikel; ‘- Iets over aesthetisch gevoel’ door H.S., eene lezenswaardige studie op dat voor het kunstonderwijs zoo gewichtig punt; - ‘Waarom wij Flamingant zijn?’ door L. Coddron eene vraag die de schrijver op overtuigende wijze met een beknopt historisch overzicht der Vlaamsche Beweging beantwoordt; - en eindelijk H. Keurvels

[p. 281]

satyrisch-humoristische verhandeling over ‘La grande Duchesse de Gerolstein.’

Bepaaldelijk bij de prozaschrijvers merken wij een ernstig streven op naar een goeden nederlandschen stijl. Bij sommigen valt, aangaande taal of zinsbouw nog hier en daar wat aan merken. Eenige voorbeelden, onder meer:

Blz. 7 - ‘Hebben wij eenen stap voorwaarts gedaan op den weg des vooruitgangs. Het woord voorwaarts is hier teenemaal overbodig. - Zoo ook Blz. 11: ‘Eenen eersten plicht welken wij te vervullen hadden was eene opentlijke dankbetuiging te bewijzen... Dit laatste verbum kon best worden gemist.

Blz. 8 - ‘Die moeite werd ons ruimschoots vergeld.’ Beter: vergoed. Overigens is het verl. deelw. van vergelden niet vergeld maar wel vergolden.

Blz. 12: - ‘Voorstaanders der Vlaamsche Beweging.’ Lees: voorstanders.

Bl. 32: - ‘En wie had hem tot leidsman kunnen dienen, alsdan dat er niemand scheen aan te denken...’ Eene bepaald fransche wending: alors que, etc.

Blz. 67: - De strijd had reeds begonnen.’ Was begonnen zou juister wezen.

Bl. 90: ‘Beklagenswaardig was het althans te zien...’ Hier heeft de schrijver blijkbaar althans (ten minste) met thans (nu) verward, wat bij de Vlamingen al eens meer gebeurt.

Wij willen hier onze aanmerkingen staken. - In het Verslag lazen wij dat ‘de vriendelijke doch strenge terechtwijzingen’ waardoor de Zetternamsvrienden elkander op de kunstbaan vooruithelpen, ‘door hen goed ten nutte worden gemaakt’, en dit geeft ons de overtuiging dat zij ook deze welgemeende wenken in ernstige overweging zullen nemen.

A.J. Cosyn.