De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 4

[p. 234]

Kunstkroniek.
- (15 April 1874. - 15 Mei 1874 ) -

Tooneel-en letterkunde.

- Prijskampen. - Wij hebben het programma ontvangen van den tooneel-en letterkundigen prijskamp door de koninklijke maatschappij ‘De Wijngaard’ van Brussel uitgeschreven. Deze zal plaats hebben op 19 en 20 Juli e.k. en de daaropvolgende zondagen, naar gelang van 't getal der mededingende genootschappen. De wedstrijd voor Tooneellitteratuur is tot België beperkt; die voor Tooneelkunde staat voor Noord-en Zuidnederland open. - Door de inrichtende vereeniging zijn de volgende prijzen uitgeloofd:

Tooneelletterkunde. (Oorspr. tooneelspelen van één tot drie bedrijven, en met één of twee vrouwenrollen) - 1^e Prijs: een vergulde medalie en 400 fr.; - 2^de Prijs: een zilveren medalie en 250 fr. - De mededingende stukken vóór 1 Juli e.k. in te zenden.

Tooneelkunde. (Opvoeren van een oorspr. blijspel of comedie in één bedrijf.) Voor Noordnederland: 1^e Prijs: een vergulde medalie en 600 fr.; - 2^e Prijs: eene zilveren medalie en 400 fr. 3^de Prijs: een zilveren medalie en 250 fr. Voor Zuidnederland: 1^e Prijs: een vergulde medalie en 500 fr.; - 2^e Prjjs: een zilveren medalie en 350 fr., - 3^e Prijs: een zilveren medalie en 200 fr. - De toetredingen moeten vóór 1 Juni e.k. aan den Heer De Hou, tweeden voorzitter van den Wijngaard, worden bekend gemaakt.

- Bij gelegenheid der 25^e verjaring van Th. van Ryswyck's afsterven, - 7 Mei 1874, - doet de letterkundige maatschappij ‘De Olijftak’ met kenspreuk: ‘Labore et Constantia’ een beroep op 't geheugen van allen die over zijne oud-leden wat merkwaardigs weten, en opent den volgenden prijskamp:

Verzamelen: de levensbijzonderheden, gebeurtenissen, anecdoten, vertelsels, parabels, vergelijkingen, spreuken, zetten en verdere eigenaardigheden van of over afgestorvene leden des Olijftaks, waarvan deel maakten Theodoor van Ryswyck,

[p. 235]

P.-F. van Kerckhoven, Mertens, Torfs, Vleeschouwer, Matthyssens, Jan van Ryswyck, Gerrits en meer anderen.

Wie er het meest en de beste zal hebben opgeschreven, zal eenen prijs ontvangen van 300 francs; een tweede prijs van 100 francs kan toegewezen worden. - Het ingezondene blijft de eigendom der maatschappij. - In te zenden vóor 1 November 1874 aan den Voorzitter M.J. De Geyter, of den Secretaris M. Em. Rosseels te Antwerpen.

- De Maatschappij ‘Help u zelf’ van Eine (bij Audenaarde) hoeft besloten eenen prijskamp van Declamatie uit te schrijven die op Zondag 28 en Maandag 29 Juni e.k. zal plaats hebben.

Theodoor Van Ryswyck herdacht.

- Eene dubbele eerbetooging heeft op 3 en 10 Mei jl. ter gelegenheid der 25^e verjaring van 's dichters afsterven plaats gehad.

Aan den door ‘'t Vlaamsche Volk’ ingerichten optocht naar van Ryswyck's graf, op zondag 3 Mei, namen een groot aantal maatschappijen uit Antwerpen en andere Vlaamsche steden deel. In den stoet bemerkte men o.a.: De Nederd. Bond, het Vrije Woord, Hoop en Liefde, de Vlaamsche Zonen, de Eigenaardigen, de Broedermin, de Burgerszonen, Vlaanderen's jongste Telgen, de Lauwertak, Eendrachtige Liefde, de Leeuw van Vlaanderen, Taalen Kunst en de Huurhouders, allen van Antwerpen. Verders: de Eendracht (Ledeberg,) de Artevelde's zonen (Gent,) de Veldbloem (Brussel,) de Vlaamsche Leeuw (Molenbeek,) de Vl. Vrienden (St-Gillis,) de Benoit's kring (id.) het Kersouwken (Leuven,) Met Tijd en Vlijt (id.,) Nederd. Burgerkring (id.,) Cecilia (Herenthals,) de Rupelzonen (Niel,) de Vlaamsche Vrienden. (Berchem,) de Eendracht (Zwijndrecht,) de Groeiende Boom (Lier,) de Nethegalm (id.,) de Fanfarenkring (Herenthout,) de Burgersvrienden (Borgerhout.)

Aen het hoofd van den stoet stapten de twee zonen van den betreurden dichter, omringd door de leden der inrichtingscommissie. Bij het graf werden redeveoringen uitgesproken door de heeren J. Van Herendael, Scherpenseel, De Beucker,

[p. 236]

Corn. Verbrugghe, Kennis, enz. Van daar begaf zich de stoet naar het Park, waar op den voet van Theodoor Van Ryswyck's standbeeld immortellenkronen werden neergelegd. Daarna werd aan elke der deel nemende vereenigingen eene herinneringsmedalie geschonken, alsook een exemplaar eener daartoe opzettelijk gedrukte Bloemlezing uit Van Ryswyck's werken.

's Avonds had in de Variétés een groot toon-en letterkundig avondfeest plaats, met medewerking van Mej. Biemans, de heeren Schepmans, Kennes, en de zangmaatschappij De Gildebarden. De voorzitter, M. Julius Van Herendael gaf er met veel bijval eene verhandeling over Th. Van Ryswyck, dien hij hoofdzakelijk als voorstander der Vlaamsche beweging beschouwde.

Op donderdag 7 Mei, - verjaardag van 's dichters afstervenwerd door den Bestuurraad des Liberalen Vlaamschen Bonds eene lauwerkroon aan den voetzuil van het standbeeld gehecht.

Den volgenden zondag (10 Mei) heeft dezelfde vereeniging, gezamentlijk met den ‘Olijftak,’ den ‘Van Maerlant's kring’ en den Jury des tooneelletterkundigen prijskamps de talrijke vereerders van Van Ryswyek's nagedachtenis op eene plechtige toon-en letterkundige zitting vergaderd.

Op dit feest, dat in de Concertzaal van den nieuwen Nederlandschen schouwburg plaats had, werd door den heer Max Rooses eene treffende lofrede over Van Ryswycks leven en werken uitgesproken. Prof. Heremans las het verslag van den Jury over genoemden prijskamp en de herinrichting van het Nederlandsch Tooneel te Antwerpen, waarna de uitreiking der prijzen plaats had. Van Holland waren er slechts twee der laureaten aanwezig: MM. Ant. Bosch en J. van Maurik; - van België: MM. Delcroix, Roeland, Van Goethem en Simillion.

Behalve Beethoven's 5^de symphonie (2^de opvoering) onder leiding van M. Peter Benoit, werden werken ten gehoore gebracht van Benoit, Blockx, Hub. Waelrant (16^de eeuw) Volkerick en Richard Hol. Door de dames De Give-Ledelier, Biemans, Sleeckx en Thomas werden op uitstekende wijze liederen voorgedragen meestal op de poezie van Th. Van Ryswyck gecomponeerd.

[p. 237]

Na afloop dezer plechtigheid begaf men zich naar het standbeeld, waarbij door de heeren Emanuël Rosseels en Jac. Veders het woord werd gevoerd. Om 3 ure had in het Hotel de la Paix een groot banket plaats waarop toasten werden voorgedragen door de heeren Jul. De Geyter, Prof. Van Driessche, Prof. Heremans, Van de Ven, Laan van de Maas en Michiels, en liederen voorgedragen door de heeren Frans De Cort, Terbrugghen en Edm. Hendrickx.

Lang zal Antwerpen het aandenken bewaren aan dit feest ter verheerlijking van een' zijner roemrijkste zonen, wiens nagedachtenis zoo algemeen door de Vlamingen van elke staatkundige denkwijze in eere wordt gehouden.

- In het dezer dagen verschenen Verslag over den tooneelletterkundigen prijskamp bemerkten wij met belangstelling eenige door den Jury aan de stad voorgestelde middelen, om den nieuwen Antwerpschen Schouwburg op een goeden voet in te richten. In de eerste plaats wordt daarin op de noodzakelijkheid eenertooneelschool te Antwerpen gewezen. Natuurlijk zou die school worden ingericht met aan de thans bestaande declamatieklas de noodige uitbreiding te geven, haar programma te volledigen en de leergangen van een voldoende onderwijzend personeel te voorzien. Er zouden, na voltrokken studiën en voldoende examen, aan de leerlingen diploma's worden uitgereikt. - Dan, na goede spelers, goede stukken: Als een middel om deze laatste te bekomen heeft men de prijskampen, en wenschelijk ook ware het dat Zuid en Noord thans wat samenwerkten om de scheppende krachten der letterkunde een tijd lang hoofzakelijk te wijden aan de heropbeuring van 't Tooneel. Intusschentijd is 't niet moeielijk een talrijke lijst op te maken van oudere en nieuwere Nederlandsche stukken voor den Antwerpschen schouwburg. Bij dezen mogen de beste uitheemsche stukken worden gevoegd, die niet in strijd zijn met het karakter, de zeden en den kunstsmaak van ons volk. Hiermêe zou zich eene hoogere commissie of Tooneelraad van tien personen gelasten, die het toezicht over de inrichting hebben zou. - De Tooneelbestuurder zou

[p. 238]

voor een tijdstip van drie jaren worden benoemd, met het recht van afzetting, na een of twee jaren, op 't voorstel van den Tooneelraad.

In het ontwerp van Lastcohier lezen wij o.a. dat de helft der op te voeren stukken moeten oorspronkeijk Nederlandsch wezen. - Aangaande het orkest wordt bepaald dat de uit te voeren muziekstukken door den Bestuurder der Stedelijke Muziekschool zullen worden aangeduid. - Krachtens art. 18 zal de Tooneelbestuurder, op aanvraag der Commissie, de leerlingen der Tooneelschool soms passende rollen laten vervullen. Hij en de beste leden van zijn gezelschap zullen nu en dan bij de oefeningen dier leerlingen tegenwoordig zijn, om ze alzoo met raad en daad behulpzaam te wezen.

Onnoodig te zeggen dat wij ons bij dergelijke bepalingen volgaarne aansluiten. Enkele punten van stoffelijk belang schijnen ons in 't Lastboek echter nog voor verbetering vatbaar; zoo b.v. de voorwaarden waarop de nieuwe schouwburg aan den Bestuurder zal worden afgestaan, de verpachting van ‘caveau’ en concertzaal, enz. - Zeker kan men het Bestuur niet streng genoeg verplichten van zekere uit louter geldbejag opgevoerde effektstukken af te zien; doch van den anderen kant zou men, als vergoeding, de exploitatie zoo winstgevend mogelijk dienen te maken.

Toonkunde.

- In den nieuwen Nederlandschen schouwburg had onlangs het eerste Concert onzer Antwerpsche muziekschool plaats, onder leiding van den bestuurder M. Peter Benoit, - en dit met zóò goed gevolg dat het al aanstonds in den ‘Opinion een nijdigen aanval heeft verwekt, van wege zekere ‘liefhebbers,’ stelselmatige vijanden van den vlaamschen meester.

Dit muziekfeest mag inderdaad uitstekend worden genoemd. De bijzonderste stukken van het programma waren: Het openingstuk ‘De Erelkoning’ een van Benoit's eerste gewrochten, maar waarin reeds duidelijk den schepper van ‘Lucifer’ doorstraalt; - een aria uit Haydn's prachtig oratorio ‘De Schepping’, waarin Mej. Mina Sleeckx uitmuntende hoedanigheden blijken liet: eene schoone, gevoelvolle stem,

[p. 239]

eene zuivere dictie, en een door ernstige studie verworven zangstijl; - verders een gemoedelijk vierstemmig Madrigaal van Huybrecht Waelrant, Antwerpschen toondichter der XVI^e eeuw; - een aria uit Orpheus van Glück, gezongen door de verdienstelijke Mej. Thomas, - en eindelijk de 5^de Symphonie van Beethoven.

De uitvoering van laatsgenoemd stuk was vooral oorzaak van den pennentwist over het Concert der Muziekschool. - Slecht! door-slecht! roepen de tegenstrevers van Benoit. Prachtig! overheerlijk! getuigen de echte muziekkenners en het onzijdig publiek. Onmogelijk hier in technieke en esthetieke beschouwingen te treden over de wijze van besturen, die de meesterwerken Van Beethoven vergen; zeggen wij alleen dat Benoit de Symphonie heeft bestuurd niet als een aan de ‘routine’ verslaafd Kapelmeister, maar wel volgens het gevoelen van de bevoegdste Duitsche kunstrechters zelven, wier oordeel de Précurseur, nog onlangs zeer gepast in eenige fragmenten heeft medegedeeld. Kortom, in stede van ons enkel ‘Beethovenmuzikant’ te laten hooren, heeft Benoit ons ‘Beethovenmensch’ leeren kennen. Het waren geene noten, maar gedachten, die men er in bewonderde en geestdriftig toejuichte.

Dàt is 't nogtans wat den toorn der hooger bedoelde ‘liefhebbers’ heeft ontstoken. Inderdaad reeds bij 't uitgaan der concertzaal hoorden wij door zoo 'n heertje met een fransche colère zeggen: ‘Est-ce la du Béethovène? (sic) Oui, arrangé ou plutôt dérangé par Benoit!’ Hoe geestig! Neen, zeker was 't geen Béethovène - op zijn fransch ‘geëxecuteerd,’ - maar wel de echt Germaansche Beethoven, door een echt germaanschen meester uitgevoerd!

Beeldende kunsten.

- Prijskampen. - In de Internationale prijskampen voor schilderkunst in het paleis van Sydenham (bij Londen) werden dit jaar aan vier Belgische kunstenaren onderscheidingen verleend; namelijk aan de heeren Geraert en Wagener van Antwerpen, Jul. De Keghel van Gent en Claeys van Tongeren. - In den bijzonderen prijskamp werd de gouden medalie toegewezen aan M. Jos. Stevens, een te Parijs gevestigden Belgischen schilder.

[p. 240]

Verschenen werken.

	Brieven van J.F. Willems, verzameld door Max Rooses. Gent. Uitgave van het Willemsfonds. - Prijs: 1 fr. 80.
-	Lettervruchten van het Studentengenootschap ‘Met Tijd en Vlijt’. Leuven, bij de gebr. Van Linthout. - Prijs: 2 fr.
-	De Invloed der Stereotypie in het Drukwezen door J. Scherpenzeel. Brussel, Xavier Havermans. - Prijs: 60 centiemen.
-	De Lichteekening of Photographie door J. Martens. Gent. Uitgave van het Willemsfonds. - Prijs: 75 centiemen.
-	Verslag van den Jurij in den driedubbelen Prijskamp van Tooneelletterkunde, door de stad Antwerpen uitgeschreven. Antwerpen, drukkerij Buschman.
-	Histoires de Gras et de Maigres, par Cam. Lemonnier. Bruxelles, chez Muquardt. - Prix: 3 fr. 50.
-	Études Littéraires par M.J. Fuerison. Gand, chez F. Clemm.
-	Jaarboekje der Volksmaatschappij ‘De Veldbloem’ 1873-1874. Brussel, snelpersdruk van H. Havermans.
-	Almanak (1874) der Maatschappij tot bevordering van Nijverheid en Wetenschappen. Gent. Prijs: 25 centiemen.
-	Tijdschrift voor Wiskunde. Onder hoofdredactie van J.D.R. Moll. l^ste jaarg. 1^ste afl. Deventer, bij Brinckgreve. - Prijs: (per jg. van 4 afl.) 2 gl.
-	Een Rijke partij door P. Ter Spill (Scato) N^r 98 der Guldens-Editie. Arnhem, bij Thieme. - Prijs: 1 gl.
-	Onkruid en Bloemen. Oorspronkelijke novellen door A.W. Van Megen. Leiden, bij E.J. Brill. - Prijs: 2 gl. 25.
-	De Jonker van Adrichem. Verhaal uit de laatste levensjaren van Prins Willem I, door G. Vanden Bergh. 's Hertogenbosch, bij gebr. Müller. - Prijs: 2 gl. 90.
-	Tijdschrift gewijd aan Opvoeding, Onderwijs en Gezondheidsleer. Onder redactie van T.H. de Beer, D^r J, Jacobs en E. Dejong. N^r J. 's Hertogenbosch, bij Albracht en C^ie. - Prijs: (per jg.) 2 gl.
-	Een Sleutel. Rij van oorspr. prozastukken, ter voorbereiding van de studie onzer letterkunde, door M. en L. Leopold. Groningen, bij J.B. Wolters. - Prijs: 1 gl 50.
-	Bijbelstudiën, door D^r W.G. Brill. 1^ste stuk. Leiden, bij E.J. Brill. - Prijs: 1 gl. 50.
-	Leiden's nood en ontzet in 1574. Historische novelle door C. Fogteloo. Leiden, bij A W. Sijthoff. - Prijs: 0 gl. 75.

Aangekondigde werken.

	Documents Historiques relatifs à l'art musical et aux artistes musiciens, par Ed. G.J. Gregoir. 2^d volume. Bruxelles, chez Schott frères.
	Ern Appelken tegen den Dorst. Volksverhaal door Lodewijk De Vriese. Gent, bij F. Waem-Lienders. - Prijs: 1 fr.
-	Les Kermesses Flamandes par Cam. Lemonnier. Bruxelles.