De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 2

Kunstkroniek.

Tooneel-en letterkunde.

- De Commissie gelast met het beoordeelen der stukken, mededingende in den wedstrijd voor gedichten (melodiën, koren of volksliedjes), door het gentsch Willemsfonds uitgeschreven, heeft de uitgeloofde premiën voor de volgende stukken toegekend:

Premie van 40 frs.: - 1^o ‘Dij de wieg,’ door G. Antheunis, te Thourout; 2^o ‘Avondwandeling,’ door J. Boucherij te Halle; 3^o ‘De Visscher,’ koor, door eenen ongenoemde.

Premie van 20 frs.: - 1^o ‘Wapenkreet voor Vlaanderen,’ door Frits Smit Kleine te 's Gravenhage; 2^o ‘De Schuchtere,’ door G. Antheunis voornoemd; 3^o ‘Help u zelf,’ door eenen ongenoemde.

Vereerende melding aan de stukken: ‘De Vaan der ontwaking’ en ‘Gezang.’

- Ziehier den uitslag van het Tooneelfestival, dat tijdens de laatste Gemeentefeesten te Antwerpen heeft plaats gehad, en waaraan 15 verschillige kringen deel namen:

Buitengewone toelagen zijn toegekend aan de volgende kringen, die zich door bijzondere hoedanigheden hebben onderscheiden:

1.	Het Nationaal Tooneel van Antwerpen, met ‘Valeria’, tooneelspel naar Scribe.
2.	Maatschappij Amicitia van Antwerpen, met ‘Jaloerschheid’, drama van Van Kerckhoven.

[p. 281]

3.	Maatschappij Hoop en Liefde, van Antwerpen, met ‘de Dronkaard’, drama van Van Kerckhoven.
4.	Het Nederlandsch Tooneel van Gent, met ‘Neef Siegel’, tooneelspel naar Rod. Benedix.
5.	Maatschappij De Taalminnaren van Lier, met ‘Het omgevallen zoutvat’, tooneelspel naar Görner.
6.	Maatschappij De Ware Vrienden, van Hasselt, met ‘Blauwe Schenen’, blijspel van J. Ducaju.
7.	Maatschappij De Dijlezonen van Mechelen, met de Violieren.

Aanmoedigingsmedaliën voor beschaafde uitspraak zijn toegekend aan de heeren H. Schepmans van Lier, J. Kenis van Hasselt, F. De Becker van Mechelen, J. Dilis, N. Winkler, W. Suetens, J. Vander Voort, Lemmens, allen van Antwerpen, en aan de dames Mina Bia van Gent, Mevr. Gassée van Brussel, Mej. M. De Terre van Gent, Aleidis en D. Colson, van Antwerpen.

Verders beeft de Jury, ten titel van aanmoediging, een geschenk overhandigd aan de liefhebster Mej. Van der Goten van Brussel, en voor bijzondere verdiensten eene buitengewone herinneringsmedalie aan Mej. Beersmans, van het Nationaal Tooneel van Antwerpen.

- Het tooneelminnend vlaamsch publiek zal voorzeker met genoegen vernemen dat de heer Désiré Delcroix, de verdienstelijke schrijver van ‘Lena’, thans aan een groot historisch drama arbeidt. Dit stuk zal wellicht nog vòòr den winter zijn afgewerkt, zoodat wij mogen hopen het nieuw gewrocht van M. Delcroix nog binst het aanstaande tooneeljaar opgevoerd te zien.

- Te Oostende heeft er, te beginnen met 29 September e.k. een internationale wedstrijd van tooneelkunde plaats. Gouden eermetalen ter waarde van 100 fr.; 75 fr. en 50 fr. voor het drama en evenveel voor het blijspel, zullen den overwinnenden worden geschonken. Het Oostendsch ‘Vlaamsch Verbond,’ schenkt een gouden eermetaal aan de maatschappij die zich door de zuiverste Nederlandsche uitspraak onderscheidt. - Verdere inlichtingen zijn te bekomen bij den Geheimschrijver, M.J. Daveluy

- Door de zorgen der Koninklijke Akademie van België zal het

[p. 282]

tweede deel van Van Maerlant's ‘Naturen bloeme’ worden uitgegeven. Professor Bormans, verhinderd zijnde dit werk voort te zetten, zoo zal denkelijk Professor Heremans van Gent, door de klas van letteren met deze gewichtige taak worden belast.

Aan de Koninklijke Commissie van Geschiedenis meldt Prof. Bormans dat hij de uitgave van het uitgebreid Vlaamsch dichtstuk van Jan Praet, moralistischen schrijver der XIV^de eeuw bijna voltrokken heeft, en hij ook weldra die der kleine Brabantsche Kronieken zal kunnen ondernemen, welke als vervolg dienen moeten op den Dynterus en den Molanus van wijlen Mgr. de Ram.

- Onze Vlaamsche toondichter M. Edw. Gregoir, reeds ten voordeeligste gekend door zijne bibliographische opzoekingen, heeft thans de hand gelegd op verscheidene oude boekwerken, bevattende liederen van uiterste zeldzaamheid, onder anderen: ‘Het Boeck der Psalmen, door Marnix van St-Aldegonde. Middelburg, 1591. - D.R. Camphuysen's ‘Stichtelijke Rijmen’ Haarlem, 1645. Zelfde werk, Amsterdam 1647. - ‘David's Psalmen’ door P. Dathenum. Amsterdam 1650. - ‘Uytbreidingen over de Psalmen’. Muziek van Cornelis de Leeuw. Vlissingen 1674.

- Te Deinze is eene nieuwe Tooneelmaatschappij gesticht met kenspreuk ‘Gansch Vlaamsch!’ - Zij belooft niets anders dan oorspronkelijke nederlandsche stukken ten tooneele te voeren.

- De maatschappij ‘Tot nut van 't algemeen’, van Rotterdam, heeft op hare onlangs gehouden 78^e algemeene vergadering het belangrijk besluit genomen aan bat Nederlandsch Tooneelverbond eene subside te verleenen van 10,000 gulden, ter bestrijding der kosten van oprichting eener Tooneelschool.

Dit voorstel door het Hoofdbestuur gedaan en door een aantal departementsafdeelingen ondersteund, werd met eene groote meerderheid van stemmen aangenomen. Echter zal gemelde subsidie alleen worden toegekend, wanneer de inrichting der Tooneelschool en de wijze waarop zij zal worden beheerd, ten genoegen van het Hoofdbestuur der Maatschappij zijn geregeld geworden.

- Onze medewerker de gekende platduitsche dichter Klaus Groth, die bij de Vlamingen ook ten opzichte zijner sympathie voor onze taalbeweging zeer geacht wordt, heeft onlangs te Kiel

[p. 283]

het 24jarig jubilé van zijn beroemd dichtwerk ‘Quickborn’ gevierd. Te dier gelegenkeid werd hem door een aantal vereerders eene dotatie van 7200 thalers aangeboden.

- Ter fondsveiling van de firma de erven Bohn te Haarlem, is het recht van uitgave van Hildebrand's Camera obscura overgegaan aan de erven Bohn, voor de aanzienlijke som van 12,000 gulden en die van Beets' Gedichten aan den heer Kieberger voor ongeveer 5000 gulden.

- Den 3 September jl. heeft men te West-Soeburg (Zeeland) het gedenkteeken ingehuldigd, opgericht van de nagedachtenis van den beroemden nederlandschen schrijver en staatkundige Marnix van S^t- Aldegonde. Te dier gelegenheid werden redevoeringen uitgesproken o.a. door de heeren Van der Taelen en J. De Geyter, van Antwerpen, W. Rogghé van Gent, S. Piccardt van Goes, D^r. Fokker van Middelburg, J.H. Paspoort van West-Soeburg, enz.

- Den 23 September aanstaande - zijnde de eerste dag der Brusselsche gemeentefeesten - zal de plechtige onthulling van het gedenkteeken Dautzenberg's plaats hebben. De Commissie, samengesteld uit de heeren: Eug. Stroobant (Voorzitter), P. Benoit, H. Conscience, J.G. Dodd, Em. Hiel, F. Van de Sande, E. Van der Straeten, S Willems en Em. Van Driessche (Secretaris), heeft aan de vlaamsche maatschappijen, de letterkundigen en voorstanders der Vlaamsche Zaak eenen omzendbrief gezonden, om hen tot die plechtigheid uit te noodigen. Ten 2 ure namiddag zal aan de Naamsche Poort de stoet gevormd worden, om zich van dààr onmiddelijk naar het kerkhof van Elsene te begeven. - Wij hopen dat de Vlamingen talrijk zullen opkomen, om eene laatste hulde aan de nagedachtenis des betreurden dichters te brengen.

Beeldende Kunsten.

- Onder de kunstwerken in de Tentoonstelling voor de Tombola aangekocht, telt men de volgende van belgische artisten: Onhandigheid, door D. Col; Morgenzicht, door Gabriëls; Huwelijksaankondiging, door Meerts; Hoe men schilder wordt, door Verhas; Lente, door Meunier; Baan te Ukkel, door Wauters; Geene liefde meer (marmerbeeld) door Dekkers en De Vogelaar, (marmerbeeld) door Desenfans.

Wat aangaat de aankoopen door bijzonderen gedaan, deze zijn buitengewoon talrijk.

[p. 284]

- Den 19 Augusti jl. zijn de prachtige muurschilderingen door M.N. De Keyser den verdienstelijken bestuurder der Antwerpsche Akademie, in de trapzaal van het Museüm dezer stad uitgevoerd, plechtig ingehuldigd geworden. M. Delcour, minister van Binnenlandsche zaken, vergezeld van M. Bellefroid, algemeenen Bestuurder van Schoone Kunsten, is deze plechtigheid komen voorzetelen. De heer Van den Bergh-Elsen, dienstdoende Burgemeester van Antwerpen, heeft, in eene Nederlandsche redevoering, hulde gebracht aan het uitstekend talent van den heer De Keyser. Vervolgens voerden nog het woord de heeren D'Hane-Steenhnyse (Fransch), Beaufaux namens de professors, (Fransch) en Van Beste namens de leerlingen der Akademie (Vlaamsch). Ten slotte der feestplechtigheid werd onder geestdriftige toejuiching van 't publiek door den heer Minister aan den gevierden kunstschilder het kruis van kommandeur der Leopoldsorde overhandigd.

- Ter gelegenheid der Nationale Tentoonstelling van 1873, zal de Koninklijke maatschappij van Schoone Kunsten te Antwerpen de volgende prijskampen openen:

I.	Beeldhouwkunde. - Onderwerp: De Hofbouwkunst (Basrelief). Prijs: een eermetaal en eene som van 600 frs.
II.	Klassieke Bouwkunde. - Onderwerp: Een hotel voor zeelieden op den oever eens vloeds. Prijs: een eermetaal en eene som van 600 frs.
III.	Ogivale Bouwkunde. - Onderwerp: Dooden akker (Campo-Santo) van 400 hectaren oppervlakte voor eene stad van minstens 100,000 inwoners. Prijs: een eermetaal en eene som van 600 frs.
IV.	Beeldhouwkundige versiering. - Onderwerp: Deurtympaan voor een Gerechtshof. (Ingang van het Paviljoen bestemd voor het Vredegerecht en den Krijgsraad). Prijs: een eermetaal en eene som van 500 frs.

- Dezer dagen heeft te Amsterdam eene veiling van hoogst belangrijke tafereelen plaats, o.a. van een portret van P.P. Rubens door hem zelven geschilderd, en verders werken van Teniers, Koekkoek, enz.

- Bij koninklijk besluit is de heer Vanden Bussche, kunstschilder, laureaat van den grooten schilderprijskamp in 1863, tot

[p. 285]

professor van doorzichtkunde aan de koninklijke Akademie van Antwerpen benoemd, in vervanging van wijlen B. Weiser.

- Ziehier den uitslag van den grooten staatsprijskamp voor beeldhouwkunde (prijs van Rome): 1^ste prijs M. Jan Cuypers, van Leuven; 2^de prijs (niet gelijke verdiensten) M.W. Karel De Kesel, Van Zomergem, Th. Vinçotte van Brussel en Lod. Dupuis van Lixhe. - De prijswerken zijn gedurende een paar dagen voor het publiek ten toon gesteld geweest. De uitspraak van den Jury werd, bepaaldelijk voor wat den 1^sten prijs betreft, door sommige kunstkenners zeer afgekeurd.

- De Jury van Belooningen in de Driejaarlijksche Tentoonstelling van schoone kunsten te Brussel heeft voorgesteld de gouden medalie aan de volgende kunstenaars toe te staan: - Schilderkunst: MM. Boulanger, Xavier De Cock en Van Luppen, landschapschilders, A. Hennebicq voor zijne ‘Italiaansche werklieden. - M.E, Wouters voor zijne schilderij: ‘De krankzinnigheid van Hugo Van der Goes’ bekwam het kruis der Leopoldsorde. - Beeldhouwkunst: MM. Laumans en De Groof. - Glaveerkunst: M. De Mannez.

Toonkunde.

- Het weekblad De Zweep, die door de uitgave van Nederlandsche zangstukjes zich tegenover onze nationale toonkunst verdienstelijk maakt, kondigt thans eene nieuwe reeks onuitgegeven liederen aan, met de muziek in den tekst. Eerst zal verschijnen een prachtig lied met de pianobegeleiding: Vlaanderen's klacht van Destanberg en Miry, alsook nieuwe liederen van Antheunis, Blaes en Fernau.

- De Antwerpsche Gemeenteraad heeft over eenige weken zeven nieuwe professors aan de muziekschool benoemd. Er zijn thans 34 leeraars aan dit gesticht.

- Ter gelegenheid van de Septemberfeesten, die tijdens de groote internationale schijfschieting te Gent plaats hebben, worden twee gelegenheidscantaten uitgevoerd: eene van Waelput: ‘De zegen der wapens’, poëzie van D^r Van Oye, door de maatschappij De Melomanen, en eene andere van Florimond Van Duyse, poëzie van Gust. Coryn, door de Koninklijke maatschappij.

Vlaamsche Belangen.

- De te Meulestede-bij-Gent gevestigde maatschappij ‘De Eendracht’ die binst haar 24jarig bestaan reeds

[p. 286]

door vele diensten aan de vlaamsche volksbeschaving heeft bewezen dat zij hare kenspreuk ‘In Vlaanderen Vlaamsch!’ getrouw naleeft, heeft eenen omzendbrief uitgevaardigd waarin zij de ondersteuning der Vlaamschgezinden inroept ten voordeele van twee instellingen, waaraan de ‘Eendracht’ hoofdzakelijk hare krachten toewijdt, namelijk: hare publieke Volksbibliotheek en Volksvoordrachten.

Die ondersteuning kan geschieden door zich als lid te laten inschrijven of althans de volksboekerij dier maatschappij met een geschenk te begiftigen. Hiertoe wende men zich tot den secretaris der ‘Eendracht’: M. Theodoor De Backer, letterkundige te Meulestede-bij Gent.

- Het groot banket door den Provincieraad van Antwerpen den heere Goeverneur bij het einde van den verleden zittijd aangeboden, had ditmaal een meer bepaald vlaamsch karakter. In tegenoverstelling van wat vroeger gebeurde was ook de Spijskaart uitsluitelijk in 't Nederlandsch, en daarbij als gravuur en samenstelling een echt kunstwerk. Tusschen de versierselen die er den prachtboord van uitmaakten, las men verschillige Vlaamsche spreuken met onze taalrechten in verband, bij voorbeeld: - van boven: ‘In Vlaanderen Vlaamsch!’ Van weerskanten, de tekst van een paar provinciale besluiten: - Links: ‘De processen-verbaal der zittingen van den Provincieraad in Vlaanderen zullen opgesteld worden in het Nederduitsch. Dezelfde taal zal gebezigd worden voor alle bestierlijke zaken in betrekking met 's lands steden’ (Tijdens het Spaansch Beheer). - Rechts: ‘Alle geslotene en opene brieven die men uit den Grooten Raad of particuliere kameren van den Raad zenden zal, zullen in de taal opgesteld zijn die men ter plekke spreekt waar ze gezonden worden.’ (Blijde Inkomst van 1427. Art. VIII). - En dan, van onder, las men de gewichtige beslissing van den tegenwoordigen Provincieraad, waarover wij onze lezers hebben onderhouden: ‘De verslagen van den Provincialen Raad van Antwerpen zullen worden opgesteld in het Nederduitsch. (Besluit van 11 Juli 1872.)

- Men leest in de Zweep van Brussel: ‘Onze Koning heeft in Seraing eene redevoering voor de werklieden gehouden. Iedereen heeft hem goed begrepen, zeggen onze fransche couranten. Nu,

[p. 287]

daaraan twijfelen wij geen oogenblik. - Doch ééne vraag: Als de Koning binnen kort Gent gaat bezoeken, zou hij daar ook zoo goed begrepen worden door onze fabriekwerkers?... Zal hij er de moedertaal van het Oude Vlaanderen spreken? O dompelaars die we zijn! geene hersenschimmen... Onze vorst kent immers de taal van drie miljoen Belgen niet!...’

- De heer Julius Sabbe, professor van Nederlandsche taal aan hel Atheneüm van Brugge, en een onzer moedigste flaminganten, heeft onlangs een nieuw bewijs gegeven van zijne vlaamschgezindheid en zijnen iever om onze grondbeginselen onder de studeerende jeugd te doen veld winnen. Ter gelegenheid der laatste prijsuitreiking heeft hij namelijk, in eene uitmuntende nederlandsche redevoering, de Vlaamsche kwestie behandeld. en hierbij den meesten bijval ingeoogst. Wij stippen dit feit met des te meer genoegen aan, daar het de eerste maal is dat op de prijsuitreiking van het Brugsch Atheneüm Nederlandsch wordt gesproken.

- Hoe nog in België de taal der Vlamingen in de bestuurlijke akten wordt miskend, blijkt uit het volgende feit: - Den 5ⁿ Augusti jl. ging een Vlaamsche burger van Brussel, M. Van Braband op het stadhuis de geboorte van zijn kind aangeven, en eischte hierbij het opstel van den geboorteakt in het Vlaamsch, zijne moedertaal. Aan zijne billijke vraag werd echter niet voldaan Daarop heeft M. Van Braband, steunende op art. 23 der Grondwet geweigerd den in 't Fransch opgestelden akt te teekenen. Het stadsbestuur beroept zich op zekere reglementsbepaling, volgens welke de stad Brussel zou gemachtigd zijn dergelijke akten alleen in het fransch te maken. Nu blijft de vraag, of dusdanig reglement niet strijdig is met de rechten der vlaamsche bevolking, eene vraag die zeker door niemand ontkennend kan worden beantwoord. Volgens de Brusselsche bladen, wordt de zaak van Van Braband voor de Rechtbank gebracht. Een of twee Vlaamsche advokaten onzer hoofdstad, zegt de Zweep, hebben zich reeds met de verdediging gelast; het zij ook niet gezegd dat de Vlamingen hunne mannen niet ondersteunen, die durven fier het hoofd verheffen tegen de verfranschers en rechtverkrachters van het Brusselsch stadhuis. - Van Brabant mag op ons aller zedelijke en stoffelijke

[p. 288]

ondersteuning rekenen; geen Vlaming zal achteruit deinzen om den moedigen eischer in zijne onderneming te schragen.

Necrologie.

- A. Peters, gevierde Noordnederlandsche tooneelkunstenaar, overleden te Delft in 60jarigen ouderdom. Peters muntte bijzonder uit in het hoog dramatiek vak. Eene van zijne beste rollen was de schoone hoofdrol uit het naar 't hoogduitsch vertaalde drama: ‘Laurierboom en Bedelstaf.’

- J. Vande Putte, landschapschilder, overleden te Brugge in den ouderdom van 44 jaren. Het was een colorist van meer dan gewone verdiensten, die de natuur met veel waarheid en steeds op eene zeer behaaglijke wijze wist weer te geven. In Engeland worden Vande Putte's tafereelen door de liefhebbers zeer gezocht. Hij was geboortig van Maldeghem.

- E. François, kunstschilder, overleden te Elsene, bij Brussel, in den ouderdom van 72 jaren. Onder de vele verdienstelijke schilderijen die men aan zijn penseel verschuldigd is, rekent men vooral ‘Milton die het Verloren Paradijs aan zijne dochters dicteert.’ De heer François genoot in België, maar meer nog in Holland, een welverdienden kunstroem.

Verschenen werken.

De Jongen van Ruiselede. Schetsen uit het leven van eene kweekeling der Hervormingschool (met eene plaat) door A.C. Van der Cruyssen. Brussel bij Windels, Gent bij W. Rogghé. Amsterdam bij J. Noordendorp. - Prijs 2 frs.

- Voordrachten over de Grondwet, door G. Rolin-Jacquemyns. 2^de deel. Tweede verbeterde druk. Uitgave van het Willemsfonds, N^o 68. - Prijs 2.50 fr. voor de twee deelen.

- Herman Cautereel, geschiedkundige novelle door E. Meganck, bekroond in den letterkundigen prijskamp van het Kersouwken te Leuven. Gent bij Van der Poorten-Toefaert. - Prijs: klein formaat 0.50 fr.; groot formaat 0.80 fr.

Aangekondigde werken.

- Jaarboekje van den Zetternamskring te Gent. Uittegeven op het einde van 1872 en bevattend dichtstukken, artikels over Vlaamsche Beweging, enz. door de leden des Krings opgesteld.

- Jaarboekje voor 1873, van de Lovensche Rederijkkamer ‘Het Kerssouwken’ (12^de jg.) Bijdragen voor 15ⁿOktober e.k. in te zenden.