Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 57

[p. 249]

International Federation for Choral Music (IFCM)
Een organisatie met geschiedenis
Jean-Claude Wilkens

Vandaag is het een normale zaak om over interculturele dialoog, internationale relaties, professionele netwerken of globalisering te spreken. Dank zij de technologische vooruitgang in communicatie, transport en onderwijs is om het even welk continent of land maar een klik verwijderd. Dit was 25 jaar geleden niet het geval toen men enkel kon dromen van al deze bovengenoemde mogelijkheden, of misschien maakte het deel uit van een science fiction. In de koorwereld was een internationale samenwerking tussen zangers en dirigenten tot op zekere hoogte beperkt. De eersté stap om zoiets tot leven te brengen was erover denken.

In 1979 zag een groep dirigenten van zeven koororganisaties van over de hele wereld de noodzaak in tot samenwerking tussen continenten. Ze zagen het belang in van een netwerk om de koorzang verder te laten groeien en evolueren.

Royce Saltzman, Walter Collins, Paul Wehrle, Marcel Coureau, Kan Ishi, Claude Tagger en Alberto Grau, om maar enkelen te noemen, gaven uitdrukking aan deze opvatting tijdens een vergadering in 1979 in de Verenigde Staten. Drie jaar gingen erover heen vooraleer het werkelijkheid werd. Het was tijdens het Europa Cantat Festival in Namen in 1982 dat de International Federation for Choral Music officieel van start ging. Het begon op vrijwillige basis met een gekopieerd blad als informatiebulletin, en de stichters begonnen leden te zoeken.

Deze groep vooruitzienden had een project nodig dat zichtbaar werd, dat in de koorwereld weerklank kon vinden. Daarom organiseerde men een eerste World Symposium on Choral Music in Wenen in 1987. Het werd een groot succes en het aantal leden en de geloofwaardigheid namen toe.

Na het symposium werd er beslist om te starten met een professioneel centrum, en vanuit meerdere voorstellen werd het in 1989 een International Center for Choral Music (ICCM) met standplaats Namen. Zodra ik vernam dat ze een uitvoerend directeur zochten voor het centrum, besefte ik dat het iets voor mij was. Ik had twee jaar voordien deelgenomen aan het Symposium on Choral Music en mijn kijk op koormuziek was helemaal veranderd - en ik wou van deze gewijzigde visie deel gaan uitmaken.

Ik moest van niets beginnen. Het was als bij een artiest die tegen een wit doek aankijkt en begint te werken zonder precies te weten waar het zal eindigen. Ik moest de statuten schrijven, meubels kopen, telefoonverbinding regelen, en jawel, mijn eigen contract opstellen!

Maar er was een opdracht: bruggen bouwen tussen zangers en dirigenten van over de hele wereld voor een platform waar zij

■ Cantoría Juvenil de Venezuela tijdens een Songbridge in Finland
[© IFCM]

mekaar kunnen ontmoeten, leren, aanleren. Daarom was het eerste project van het regionale centrum een World Youth Choir. Het was een koor van een honderdtal hoog gekwalificeerde zangers, afkomstig van vijf werelddelen. Zij moesten moeilijke selectieproeven in eigen land doormaken zodat ze later konden bijeen komen om gedurende drie weken een koor te vormen.

De eerste van die zittingen vond plaats in Zweden en draaide uit op een financiële flop. Als gevolg daarvan werd het project overgedragen aan het ICCM en wij kregen de taak het te redden. En dat lukte. Tijdens het tweede World Symposium on Choral Music in Stockholm traden 92 zangers uit 35 landen samen op het podium en zij gaven het publiek een onvergetelijke muzikale en sociale belevenis. Het publiek had nooit voordien ‘de wereld’ op het podium gezien, en dat is wat we sindsdien blijven doen. Het World Youth Choir

[p. 250]

was zo succesvol dat we na enkele jaren besloten ook wintersessies te houden. Het succes was even groot. Van Zuid-Afrika tot Venezuela, van Zwitseland tot China, over de hele wereld heeft het publiek van deze unieke koorgebeurtenis genoten, en de onderneming groeit nog elk jaar en wordt sterker. Het achtste World Symposium on Choral Music had plaats in juli 2008 in Kopenhagen waar alle werelddelen vertegenwoordigd waren in een wereldwijd netwerk van de hoogste kwaliteit.

Met eenzelfde educatief perspectief creëerde IFCM, of onder bescherming van IFCM, diverse programma's zoals:

Songbridge is een project om het niveau en het prestige van kinder- en jeugdkoren te verbeteren. Het is een internationale gebeurtenis waarin vier uitzonderlijke koren van over de hele wereld samen komen om een werk uit eigen cultuur te creëren. Elk koor repeteert afzonderlijk de nieuwe werken in aanwezigheid van de componisten in hun werelddorp op het festivalterrein. Het songbridge- avondconcert brengt dan alle koren op het podium, waarbij elk land deelneemt aan de creatie van de andere werken. Ook brengt elk koor een eigen volkslied mee dat dan samen wordt gezongen. Bovendien presenteert elk koor een programma uit eigen repertoire.

Musicanet.org is een werkinstrument waarmee koordirigenten, bibliothecarissen, muziekhandelaars, musicologen en muziekliefhebbers gemakkelijk een uitgebreide uitleg vinden over koormuziek. De database stelt de gebruiker in staat stukken te vinden door verscheidene gegevensvelden te combineren zodat een zoektocht op maat kan gebeuren. Een gegevensveld is bijvoorbeeld componist, titel, tekstdichter, uitgever, genre, stijl, vorm, sleutelwoord, sfeer van het stuk, koortype, instrumentatie, oorsprong, periode, taal, toonaard, musicologische bron, stijlperiode, genre. De database van meer dan 150.000 eenheden staat in het Engels, Frans, Duits en Spaans.

■ Atelier Sylvain Guichard tijdens het festival Polyfollia in Normandië
[Foto: Sylvain Guichard]

The International Day of Choral Singing is een internationale koorgebeurtenis om waarden als solidariteit, vrede en begrip in het licht te stellen. Het vindt elk jaar plaats op de tweede zondag van december. Op die dag zingen koren van over de hele wereld samen, ongeacht ras, religie of politieke ideologie. Deze gebeurtenis heeft tot doel koormuziek te bevorderen. Tijdens het concert wordt een manifest voorgedragen dat speciaal voor de viering Sing Choirs of the World werd geschreven. Dit manifest is al in meer dan vijftien talen vertaald. De inhoud komt hierop neer dat men een boodschap van vrede, vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid kan verspreiden via de koorzang en zo de wereld kan helpen verbeteren.

ChoralNet.org is een vereniging zonder winstoogmerk met als doel een centrale toegangspoort te bieden naar online-bronnen en mededelingen van de wereldgemeenschap van koren. ChoralNet wordt gesponsord door vijf hoofdpartners: de International Federation for Choral Music, de American Choral Directors Association, Chorus America, Rehearsal Arts en Small World, inc. Het heeft ook een formele partnerovereenkomst met Musica International.

We zijn trots een internationaal platform te hebben gegeven aan dit soort programma's dat vast en zeker heeft bijgedragen tot een betere wereld.

Nochtans zijn we er ons van bewust dat de wereld is veranderd. Het aantal kooractiviteiten is exponentieel vermeerderd en alles begint beschouwd te worden als een markt, cultuur inbegrepen. Daarom moet IFCM nog sterker gaan spelen om in een systeem zonder winstbejag de kwaliteit te bewaren. Omdat de veranderingen alsmaar sneller gebeuren moeten we de krachten verenigen met deze realiteit voor ogen. Vandaar de volgende nieuwe programma's die IFCM heeft ontwikkeld.

Het eerste International Forum on Voice, Youth, and Arts Management had plaats in februari 2008, dank zij de medewerking van Polyfollia en de regio Normandië in Frankrijk. Zestig jonge mensen van over de hele wereld die geïnteresseerd zijn in de organisatie van koorgebeurtenissen en/of verenigingen, volgden lezingen en workshops gegeven door ervaren specialisten uit de koorwereld, en begonnen hun eigen netwerk op te bouwen. Na het driedaagse forum keerden de deelnemers huiswaarts vol nieuwe en frisse ideeën, die op dit ogenblik al gerealiseerd worden.

[p. 251]

■ Amanda uit Goteborg in América Cantat in La Habana, Cuba
[Foto: Dolf Rabus]

African Children Sing! is een permanent pan-afrikaans koorprogramma voor kinderen in Afrika. Dergelijk programma van lange duur kan een koor gaan vormen dat zowel in Afrika als daarbuiten kan deelnemen aan de grote internationale koorgebeurtenissen. De deelnemers zijn kinderen van heel Afrika, die samen komen in een repetitiekamp, later in concerten, en uiteindelijk op tournee.

Dit proces zal tenslotte in een vast panafrikaans kinderkoor uitmonden. Het heeft een pedagogische bedoeling, maar dient ook om op te treden en leiders te vormen, directeurs, dirigenten, leraars en staf. Zo kan een hoge standaard, een hoge uitvoeringskwaliteit en degelijk onderwijs opgebouwd worden. Het brengt creatieve interactie tussen zang en dans, tussen traditionele en nieuwe pan-afrikaanse tradities, zodat omvattende en open optredens geboden kunnen worden. Het traint de kinderen tot verkenning, om te leren, en om een multicultureel Afrikaans repertoire uit te voeren. Daarbij worden de kinderen opgevoed in een geest van verdraagzaamheid, verstandhouding en wereldwijde samenhang.

Conductors without Borders is een blijvend ontwikkelingsprogramma dat de hand reikt aan dirigenten en koorleiders die weinig toegang hebben tot professionele raad en leiding. Het wil inzichtelijk leiderschap brengen dat zich van de sociale betekenis van koorzang bewust is. Meer dan veertig dirigenten van over de hele wereld stellen hun ervaring ten dienste en geven raad aan koordirigenten met minder professionele vorming.

Niños Cantores de los Andes, of zingende kinderen van de Andes. Vele kinderen in de gebieden van de Andes zijn ondergedompeld in armoede, wat dan ook weer geweld met zich mee kan brengen zoals in Bolivië, Colombia, Ecuador, Peru en Venezuela. Met dit programma wordt hen de kans geboden door koormuziek niet alleen hun eigen leven te verbeteren, maar ook de levens in hun omgeving.

Het jaar door werken ze in eigen land met leraars en dirigenten die voor deze taak werden voorbereid. Eens in het jaar komen ze met de anderen uit de andere landen samen om te repeteren. Zo leren de kinderen zichzelf en de anderen beter kennen. Ze maken dan samen een concerttournee. Men staat versteld als men de getuigenis van een dertienjarig meisje hoort, die door haar moeder, een prostituee, verstoten was: ik zing omdat zingen mij het leven liet ervaren dat waard was geleefd te worden. Dit project is het meest levendige voorbeeld dat koormuziek een buitengewoon sterke kracht kan zijn voor sociale redding, dat het daadwerkelijk levens kan redden, en dat het heus een opvoedkundige betekenis heeft, niet alleen voor individuen maar ook voor hun omgeving, het publiek, de sponsors - voor iedereen! Zelfs de meest afgestompte mens zal getroffen worden door de geest van dit project en zal de krachtige magie van koormuziek voelen.

Nu ik erop terugblik wat IFCM gepresteerd heeft de laatste 25 jaar, kan ik mij alleen maar gelukkig prijzen dat ik ooit ‘een wit vel papier’ had en de kans kreeg een netwerk op te zetten dat dit allemaal kon uitbouwen. Ik ben blij dat we een federatie hebben met een betaalde staf en een elegant viertalig tijdschrift, de International Choral Bulletin, een van de belangrijkste koorpublicaties ter wereld.

Er is nog veel werk aan de winkel, maar we hebben de juiste richting gevonden, zoveel is zeker.

www.ifcm.net

vertaling: Simonne Claeys