Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 56

[p. 165]

Te gast
Lut de Block en Veerle Rooms

Identiteit
1.

Het is een dag uit de duizend, een dag

waarop de jacaranda hevig bloeit. Ik pook

de smeulende haard en gooi mijn pas in het vuur.

Sintels sissen boosaardig en grijpen me vast.

Het is op een oor na gevild. Ze willen mijn vel

en mijn vlees, geboorteplaats, ras en geslacht.

Ik word witgloeiend, het zweet breekt me uit,

mijn lelletjes druipen als was. Vlammen likken

mijn lippen, brandvlekken mijn kin, schenden

mijn volle gelaat. Mijn mondhoeken krullen,

mijn oren blakeren, mijn haar kroest hoornig

en mijn ogen. Nee, niet mijn ogen. Ik staar

vastberaden in het vuur:

een paspoort is een passe-partout

voor wie zich aanpast. Ik pas.

lut de block

Grafisch werk: Veerle Rooms

De zwarte karaktermadam die zo fier/angstig/vastberaden in de camera kijkt:

Op een dag in de lente, een dag waarop de jacaranda in volle bloei staat, besluit ze tot een ‘daad van verzet’: ze verbrandt haar paspoort. Ze gooit het in een vuur dat bijna gedoofd was. Het papier vat vlam en ze ziet hoe haar pasfoto aangetast wordt door het vuur. Het is alsof haar identiteit in de vlammen opgaat. Ze heeft echter geen spijt van haar verzetsdaad. Alleen blanke paspoorten zijn van waarde in het Zuid-Afrika van de apartheid. Een blank paspoort opent vele deuren. Zij heeft dat niet en bedankt voor een minderwaardig statuut.

Identiteit
2.

Het is een dag uit de duizend, een dag

waarop de esdoorn hevig bloedt. Ik lig

te rillen in de najaarse modder bij Passendale,

mijn dorre huid trekt blaren van het mosterdgas.

Het is op een oor na gevild. Ik verzamel mijn

moed en mijn kleren, een paspoort en ransel.

Geboorteplaats, datum, beroep en geslacht.

Ik besta slechts bij gratie van dit papier.

Ik geef me over. Elke nacht breekt de hel los,

ik zwijmel en braak als ik hun onderbuiken openrijt,

word wee van de stank van hun darmen of die in mijn

broek. Geschiedenis schrijft zich in feces en bloed.

Noem je me lafaard of deserteur:

een paspoort is een passe-partout

voor wie zich aanpast. Ik pas.

lut de block

Grafisch werk: Veerle Rooms

De blanke melkmuil (omwille van zijn leeftijd, maar hij kijkt ook wat onnozel, vind ik) uit de Grote Oorlog:

Op een dag in de herfst, een dag waarop de esdoorn bloedrood kleurt, ligt deze knaap in een loopgracht bij Passendale. De slag om Passendale, d.i. de Derde Slag om Ieper woedt in alle hevigheid: modder, kou, mosterdgas.....

Hij ziet het niet meer zitten en deze (Vlaamse) toekomstloze jongen besluit te deserteren uit het leger. Hij neemt een paspoort (van een gedode Duitser of van iemand van wie hij vermoedt dat hij betere overlevingskansen - op papier - heeft) en besluit/probeert te vluchten. Waar eindigt hij? In Duitsland? Of irgendwo onder de groene zoden. Bemerking: is desertie een daad van verzet? Of is het lafheid?