Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 56

[p. 96]

Samenstelling Patrick Lateur
Transit

To mapmapino tpaπezi

All around οι τέσσερις ύστερα οι τρεις οι δυ/ο κι ο ένας l'unique le solitaire.

Le mariè à vie a sa cigarette μπροστά σ᾽ έναν εξώστη απάνω στην Μεσόγειο
και με μιά κούπα έννοιες δύσκολες κι εύγευστες come i fichi la mattina
μετρά κείνο που μένει. Το ίδιο που δεν βρίσκεται ποτέ μέσα στο άθροισμα.
Μπορεί μ᾽ευθείες να χαράζεται ο Μεσημβρινός αλλ᾽
η αλήθεια πάντοτε με τεθλασμένες. Λιγότερο από νου και
περισσότερο από χουν είναι η δεύτερη και η τρίτη μέσα μας υπόσταση.
Φώτα χαρμόσυνα της Νέας Ορλεάνης όλο κρουστά και ποικιλόχρωμες φωνές.

Αλλα της Οδησσού πριν η μετά που ξεκινήσει ο Πλάνης.
Με νέφη πλόημα υπερυψωμένα εύφλεκτα πάνω στον άκαυστο ουρανό
ταράσσεται ο των ήχων εύσκιος φυγάς και ας
εξαναγκάζεται ο Μεσημβρινός να του υπακούει.
Τολίπες ρόδινες ο γαλανός καπνός εξαπολύει και συγχέονται
μνήμη και αγαθό στο ίδιο ύψος. Α σεις πετεινάρια της αφύπνισής μου
και των άσπρων αιφνιδιασμών αγριοπερίστερα.
Οχι εγώ αλλ᾽ εκείνα που αγαπώ με προχωράνε από Βενετία
Κόρδοβα σε Αμμόχωστο Αλεξάνδρεια Κάιρον all over the world
με ρήματα του τόντου αλιευμένα το καταμεσήμερο.

Ολα περνάνε μείον το βάρος της ψυχής. Που και με τί τρόπο
τόπο να του αλλάξείς γίνεται. Κι όπως τον τρυφερό τους τράχηλο
ελαφνά μόλις δαγκάνοντας τα νεογνά της ευκίνητη γαλή από ένα
σ' άλλο σπίτι απάγει, έτσι κι εγώ με τα μωρουδιακά της λύπης μου
σε τόπων άγνωστα μικρά η μενάλα καταφύγια πνοστρέχω
κι αυτοκυνηγιέμαι από φοβερες κραυνές φονευομένων
κλαγγές όπλων αθέατων απ' τους θνητούς σιγανά κλάματα
κόρης που ο κλήρος δεν της έλαχε ο επιθυμητός.
Σ' όλες τις γλώσσες το α δ ύ ν α τ ο ν διαρκεί.

West of sorrow αδιάκοπα ολοκληρώνεται ολων των νοημάτων το πλεκτό,
χωρίς ούτε καν ενός ονειροκρίτη τα γραφόμενα ένας να δίνεται ποτέ
ν᾽αποκρυπτογραφήσει ακόμη και στο φως και στην μέση γη με
η χωρίς βλέφαρο νέφους δύο η τρία της τρικυμίας κύματα να εξουσιάσει.

Αξαφνα ρυτιδώνεται η ψυχή όπως όταν σηκώνεται πουνέντες
si piega il tavolo di marmo da una parte. Θα ᾽ρθουν και συννεφιές
περαστικότερες κι από τις λύπες
η που με πανσελήνου ύελο γίνεται να κοπούν και διαλύονται.
Σταματημένος νιώθεις αλλ᾽ά σε τρέχει ο δρόμος σου κάι προτρέχει
του ωροδείχτη ο χτύπος της καρδιάς σου. Ετσι φτάνεις Avignon
και Nice και Cap- Ferrat Menton Lausanne. Οτι πιό δυνατόν
γιά χάρη σου ν' αφαιρεί αλλ᾽ ο χρόνος άθικτος να μένει
το ρολόι ο κηπουρός το δρέπανο η τσουγκράνα το ποτιστήρι τ᾽ άροτρα-
θέλω να πω τα μυστικά μιάς πολυεθνικής απόχης.
Φτάνουμε σαν ατμομηχανή ολοένα επιβραδύνοντας την ορμή έως ότου
το μαρμάρινο τραπέζι αναρπγεί plein de mots lances au hasard
και συνεννοηθούν καλύτερα μέσω του ασχέτου
οι τέσσερις οι τρεις οι δύο ο ένας.

Odysseas Elytis

De marmeren tafel

All around de vier daarna
de drie de twee en de éne l'unique le solitaire.

Le marié à vie a sa cigarette hij staat vóór een balkon boven de Middellandse Zee
en bij een beker zware gedachten doorsmakend come i fichi la matina
meet hij af wat overblijft: wat je nooit vindt op de factuur.
Je kan de middagcirkel trekken met rechte lijnen doch
de waarheid altijd maar met kromme. Min uit geest en meer uit
vlees bestaat onze tweede en derde wezenheid.
Vrolijke lichten van New Orleans vol drums en kleurige stemmen.

Anders de lichten van Odessa vóór of na de afvaart van de Zwerver.
Met wolken als boten hoge vlammen boven de brandvrije hemel
wordt de duistere vlucht van de klanken verhaspeld maar
toch moet de middagcirkel hen aanhoren.
Blauwe rook maakt roze kringen en even hoog vervloeit herinnering
in ‘het was goed’. Ach julie ochtendbanen van mijn ontwaken
ach wilde duiven van mijn plotse avonturen.
Ik sta nu stil maar voortgestuwd word ik door wat ik liefheb in Venetië
en Cordoba naar Famagusta Alexandrië en Kairo all over the world
met woorden van het noorden gevangen in het zuiden.

Alles gaat over behalve de zwaarte van de ziel. Waarheen en hoe
je ook verhuizen moet: het lukt. Zoals de slanke moederkat
haar kleintjes lichtjes aanbijt in hun malse hals en overbrengt
van huis naar huis, zo vlucht ik op de nachtmerries van mijn verdriet
naar een of andere kleine grote ongekende schuilplek
maar ik word achtervolgd door gruwelkreten van vermoorden
door geratel van onzichtbare wapens door het verstikte stille snikken
van het meisje aan wie het lot haar lief niet heeft gegund.
In elke taal bestaat dit is onmogelijk.

West of sorrow onverstoorbaar weeft het lot zijn vóórbestemde vormen.
Geen mens doorziet de schets van énig vóórontwerp
zoals geen mens met hulp van zon of wolk of zeebodem
de golfslag van een drieste storm kan temmen.

Vol rimpels plots de ziel zoals wanneer de westenwind opsteekt
si piega il tavolo de marmo da una parte. Dan komen massa's wolken
maar zíj verdwijnen vlugger dan de smart
het mes der volle maan doorsnijdt ze zij verdwijnen.
Jij denkt ik bén er maar jouw tocht gaat voort,
jouw hartslag tikt de urenwijzer verder. Zo kom je nog in Avignon
en Nice en Cap-Ferrat Menton Lausanne. Want het is mogelijk dat
om jou plezier te doen de tijd jou rooft wat onveranderd blijft:
de klok de tuinman en de sikkel de schoffel en de gieter en de ploeg:
de magische dingen vergaard in het visnet van vele volkeren.
Wij komen als een stoomtrein aan verliezen vaart en worden plots gestopt
door de marmeren tafel plein de mots lancés au hasard
waar zij het zonder taal noch teken beter eens geraken
de vier de drie de twee de één

Vertaling: Guido Demoen

Odysseas Elytis (Iraklion 1911-1996 Athene), Nobelprijs literatuur 1979. Hier een gedicht uit zijn ‘Ten Westen van het verdriet’, 1995. Door flitsen uit ieders persoonlijk leven, gelardeerd met citaten uit hun viertalig universalisme, tekent Elytis de vier grote 20e-eeuwse Griekse dichters: intellectueel-diplomaat Seferis (strofe 2), romanticusambtenaar Kavafis (3), volksvriend-politiekgezinde Ritsos (4) en zichzelf: mysticus-kosmopoliet (6). Onderling totaal ánders alle vier, worden zij het woordenloos eens rond de marmeren tafel van de dood.