Podium voor zingeving
Anneloes van der Leun
Sinds een halve eeuw is geleidelijk een proces van ontkerkelijking gaande. Steeds meer kerken komen leeg te staan of worden niet meer gebruikt op de manier waarvoor ze oorspronkelijk gebouwd zijn. Daartegenover zijn grote groepen mensen op zoek naar alternatieve vormen van religie. Spiritualiteit leeft. De herformulering van religieuze waarden in de samenleving vraagt om een vernieuwde invulling van de kerkelijke omgeving.
De Magdalenakerk (1850) in Brugge is een neo-gotische kerk ontworpen door architect P.F. Buyck. Het is een beschermd monument voor zowel het exterieur als het interieur. Als gevolg van de leegloop in de afgelopen jaren is de religieuze bestemming van het pand heroverwogen. Een groep van initiatiefnemers, verenigd in ‘Christenen voor 2002’, wil de kerk inhoudelijk vernieuwen. Hiermee is een veranderingsproces op gang gekomen, dat de kerk toegankelijk maakt voor een bredere groep mensen dan de oorspronkelijke kring van parochianen.
In het kader van Brugge Culturele Hoofdstad van Europa 2002 is het project ‘yot’ gestart. Dit experiment rond ruimte, mens en religie behelst een heroriëntering van de Heilige Magdalenakerk. Interieurarchitecten Tom Callebaut en Stefaan Onraet ontwikkelden een aanpassing van de ruimte die zich niet ent op het bestaande gebouw, en tegelijkertijd genoeg mogelijkheden biedt voor een spirituele beleving op verschillende wijzen. Daartoe formuleerden zij een symbolisch ‘zijnsvlak’, een ontmoetingsplek waaromheen een aantal meer specifieke zones zijn gegroepeerd.
Het symboolvlak bevindt zich in een groot horizontaal gericht platform in het middenschip
Het podium gedraagt zich als een stedelijke ruimte in het middenschip.
van de kerk, waarin de grote pilaren van de kerk geïntegreerd zijn. Het fungeert als een inspiratiebron, soms letterlijk wanneer de kerk zich spiegelt in het wateroppervlak, maar andere invullingen al naar gelang tijdstip of evenement, behoren evenzeer tot de mogelijkheden. Het belevingselement wordt benadrukt door een hellend, rood uitgevoerd zitvlak rondom en de mogelijkheid plaats te nemen op een van de tweehonderd ronde berkenhouten krukjes die naast het podium staan opgestapeld. Aan de randen manifesteert het oplopende zitvlak zich tot een immense tafel die aan de kopse kant allerlei communicatiefuncties herbergt. Folders, boeken, licht en een lichtkrant zijn hierin verwerkt. De gekleurde dozen van transparante kunststof vormen een subtiele scheiding met de entree en het interieur van de kerk. Door zijn abstracte vorm nodigt het platform uit tot nieuwe spirituele momenten, of deze nu individueel of in groepsverband beleefd worden.
Een andere ingreep betreft de inrichting van het koor voor de wekelijkse viering. Een opgehangen projectiekader vormt de overgang van koor naar schip. Het zorgt voor intimiteit zonder het contact met de nieuwe stedelijke ruimte van het platform te verliezen. Behoud en conservatie van kerkelijk erfgoed is zinvol als het gebouw weer een publieke, en bij voorkeur spirituele functie vervult. Het experiment in de Magdalenakerk is met name succesvol, omdat de noodzaak van herinrichting is ingegeven door de gebruikers zelf. Het is, nu de eerste fase is afgerond dan ook aan hen om te anticiperen op nieuwe functies en een ander gebruik van de ruimte in de nabije toekomst. Aan hun gedrevenheid en enthousiasme zal het niet liggen. Het initiatief in Brugge is een geslaagd voorbeeld van een verfrissende ingreep waar mensen elkaar kunnen ontmoeten in hun streven naar zingeving.
Heroriëntering Heilige Magdalenakerk Brugge
Opdrachtgever Vereniging Christenen voor 2002.
i.s.m. Brugge 2002, Stad Brugge en Bisdom Brugge
Ontwerp Tom Callebaut, Stefaan Onraet
Kunstenaars Yvan Derwéduwe.
Jan De Wachter, Paul Gees, Brody Neuenschwander, Veerle Persyn, Kris Goubert, Leen Van Dierendonck
Grafische vormgeving Citroen Citroen
K/euradvies An Dever
Restauratiearchitect Benoit Delaey
Aannemer Wyckaert Houtconstructies
Het heroriënteringproject kreeg een vervolg met het vormingsproject YOT-be, een initiatief om op een zinvolle wijze in groep uiteenlopende vraagstellingen rond religieus patrimonium te bespreken.
www.yot.be
050/33.61.31.
Info: sofie.verscheure@skynet.be
Auteursrechtelijk beschermd