Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 44

[p. 116]

Bourgondië in de Nederlandstalige reisgidsen
Robert Declerck

Uit het eerder beperkte aanbod van Nederlandstalige reisgidsen i.v.m. Bourgondië hebben we vijf edities gekozen met de bedoeling die naast elkaar voor te stellen, zodat de lezer zich die reisgids kan aanschaffen, die het best past bij de manier waarop hij Bourgondië wil bezoeken en/of verkennen.

Wie van zijn reis in Bourgondië een ‘kunsttrip’ wil maken, kunnen we beslist Cantecleer Kunstreisgids Bourgondië¹ aanraden. Deze uit het Duits vertaalde gids vermeldt ten andere op de kaft duidelijk wat men mag verwachten. Het werk zelf getuigt van Duitse ‘Gründlichkeit’, echt studiemateriaal dat je als toerist het best vooraf al eens doorneemt. Dit boek kan echt niet bedoeld zijn om tijdens de bezoeken in de hand te houden en directe informatie op te zoeken bij wat men bezoekt. De vraag wordt hierbij terecht gesteld of dit boek niet eerder een kunstboek, dan wel een reisgids is. Het werk begint met een historisch overzicht en een beschrijving van het landschap. Daarna worden summier de Bourgondische wijnen (Côte d'Or) voorgesteld. Achterin het boek wordt op een 16-tal pagina's ‘Praktische informatie’ aangeboden: reisweg, tips voor automobilisten, onderdak, nuttige adressen, excursies, Bourgondische keuken, restaurants, hotels, kastelen, musea, belangrijke feesten, sport en recreatie. De ruim 250 blz. tussenin behandelen systematisch en diepgaand de kunsten cultuurschatten van Bourgondië. Daarbij wordt herhaaldelijk gewezen op de invloed die het hertogdom Bourgondië heeft uitgeoefend op de Europese cultuur, waaruit de abdijen van Cluny, Cîteaux en Clairvaux niet meer weg te denken zijn. Aandacht wordt besteed aan de bezienswaardigheden in Dijon, Tournus, Nevers, Autun, Vézelay, Sens, Auxerre, Avallon, Paray-le-Monial, Beaune,... De illustratie is overvloedig, maar meestal in zwart-wit (foto's en tekeningen). De kleurenillustraties staan gegroepeerd in de tweede katern en beslaan 24 pagina's. Het boek dateert van 1985 en is daarmee het oudste in ons overzicht, wat meteen inhoudt dat een aantal gegevens uit de ‘Praktische informatie’ dienen aangepast te worden.

Het tweede boek dat we bekijken is de ANWB-Reisgids Bourgondië/Champagne². De ANWB-gidsen hebben al hun sporen verdiend en dit deel getuigt van dezelfde accuratesse



en praktische bruikbaarheid. De gids bestaat uit drie delen: Land, volk en cultuur (ca. 25 p.), Streek- en plaatsbeschrijvingen (ca. 225 p.) en Praktische informatie (ca. 25 p.) Een ‘lexicon’ (8 p.) en het register van plaats- en persoonsnamen (7 p.) sluiten het geheel af. Het boekje heeft daarbij een handig formaat en kan dus bij elk bezoek makkelijk meegenomen en nadien in een jaszak opgeborgen worden. De informatie is ten andere bedoeld voor direct gebruik bij de plaats waar men zich bevindt. De streek- en plaatsbeschrijvingen zijn gegroepeerd rond zes streken (Côte-d'Or, Saône-et-Loire, Nièvre, Yonne, Morvan en Champagne) en iedere streekbeschrijving begint met een algemeen beeld, een (meerkleurige) kaart en een overzicht van wat er te beleven, te bezoeken of te bezien valt. In alfabetische orde komen dan de steden en dorpen aan de beurt. Raamartikeltjes tussendoor bevatten interessante anekdotes of historische informatie. Steden van enig belang krijgen een plattegrond mee. Waar mogelijk worden stadswandelingen uitgetekend en ook bezienswaardigheden uit de omgeving van de besproken steden worden telkens vermeld. Er wordt ook melding gemaakt van de evenementen, van de plaatsen waar men kan winkelen, eten en uitgaan, zonder enkele ‘nuttige adressen’ te vergeten. Typisch voor deze ANWB-gids is ook de ‘getekende’ illustratie van bezienswaardigheden (i.p.v. foto's). De ‘praktische informatie’ betreft de reisweg (openbaar en/of eigen vervoer), logies, eten & drinken, jeugdherbergen, kamperen, wijnbouw, streekgerechten, sportaccommodatie, enz.

De Kosmos Reisgids Bourgogne³ presenteert zich ook als een handige en erg complete gids, die aandacht besteedt aan ‘historie, cultuur, wijnen, eten, routes, praktische informatie’. De ‘inleiding’ (21 blz.) bespreekt de geografie, de flora, fauna, economie, gastronomie, wijnen en geeft een historisch en kunsthistorisch overzicht van de streek. De hoofdmoot (108 blz.) van het boek bestaat uit de beschrijving van het gebied dat wordt opgedeeld in drie regio's: 1. Yonne & Nièvre, 2. Côte-d'Or & Saône-et-Loire en 3. de Morvan. Er worden suggesties gedaan voor diverse tochten en daarop aansluitend volgt in alfabetische orde de beschrijving van alle bezienswaardige plaatsen, telkens onderverdeeld in geschie-

1 Klaus Bussman, Bourgondië. Kastelen, kloosters en kathedralen in het hart van Frankrijk, Cantecleer Kunst-Reisgidsen, 1985, verspreid door Uitg. Westland nv, Th. van Cauwenberglei 101, 2900 Schoten, 205 × 152 mm, geïll. met zw.-w.- en kleurenfoto's, kaarten en tekeningen, 296 blz., genaaid 990 fr.

2 Tiny Keuning, Bourgondië/Champagne. Franse Ardennen tot Mâcon / van Loire tot Saône, ANWB Reisgids, 1990, verspreid door Uitg. Lannoo, Kasteelstraat 97, 8700 Tielt, 210 × 105 mm, geïll. met zw.-w.-tekeningen en meerkleurige kaarten, 312 blz. genaaid 655 fr.

3 Henriette Heldring, Kosmos Reisgids Bourgogne, uitg. Kosmos Utrecht/Antwerpen, 1991, verspreid door Veen Uitgevers Groep, Santvoortbeeklaan 21/25, 2100 Deurne, 190 × 105 mm, geïll. met zw.-w.- en kleurenfoto's, genaaid 520 fr.

[p. 117]

denis, bezienswaardigheden en omgeving. Het derde deel van het goed-in-de-hand-liggende boekje omvat de ‘praktische informatie’ met aandacht voor het klimaat, de beste reistijd, vervoer, douanebepalingen, geld- en bankzaken, post & telefoneren (naar Nederland én België), overnachting, openingstijden, feestdagen, evenementen, sport, uit met kinderen en nuttige adressen. Het register (3 blz.) op plaatsnamen sluit het werkje af. Behalve een (veelkleurige) overzichtskaart over 2 blz. vooraan in het boek zijn er geen kaartjes opgenomen. De illustratie telt 16 zw.-w.- en 18 kleurenfoto's.

Ook de Dominicus Reeks van de Gottmer Reisgidsen bevat een deel dat aan Bourgogne/Champagne is gewijd⁴. Deze gids toont veel gelijkenis met de twee vorige gidsen, hoewel hij qua formaat wel iets groter uitvalt. Ook hier krijgen we een ‘inleiding’ i.v.m. geografie, historie, kunst, eten en drinken (39 blz.). Daarop volgt ‘Praktische informatie’ (adressen, toeristenbureaus, hotels, vakantiehuisjes, kamperen, sport en ontspanning). De beschrijving van steden en streken omvat een goeie 200 pagina's. Het werk wordt afgesloten met een lijst van kaarten en plattegronden (49 in het totaal!) en een zaak- en persoonsnamenregister. Voor de beschrijving van de toeristische plaatsen heeft men een verantwoorde keuze gemaakt uit de voorhanden zijnde bezienswaardigheden. Zw.-w. foto' van monumenten en plattegronden fleuren ieder hoofdstuk op, met tussendoor vier dubbelzijdige pagina's met kleurenfoto's.

De laatste gids in ons overzicht staat wel wat apart: hij is bedoeld voor de avontuurlijke trekker en heeft slechts betrekking op het regionale park de Morvan. De titelpagina informeert ons duidelijk: Elmar Wandelgidsen: Bourgondië De Morvan. 2 trektochten en ruim 40 wandelingen⁵. De beschreven wandelingen brengen de trekkers door (loof)bossen, kloven en dalen en de aandacht wordt gevestigd op de aanwezige fauna en flora. M.a.w. de natuurliefhebbers komen met deze gids goed aan hun trekken. Anderzijds worden ook de cultuursteden Vézelay en Autun aangedaan en die worden dan ook afzonderlijk beschreven. Verder worden er ook afzonderlijke bijdragen gewijd aan de houtwinning en het leven van de boeren in de Morvan. Het boek is handig van formaat en bevat naast zw.-w.-foto's en tekeningen ook heel wat kaartjes.

Als besluit bij dit overzicht geven we de bezoekers van Bourgondië de raad een tweetal van deze gidsen in de reiskoffer te stoppen om zo veelzijdig geïnformeerd te zijn. Een boeiende reis toegewenst!

4 Ad van Bentum, Bourgogne/Champagne, Dominicus Reeks, uitg. J.H. Gottmer/Haarlem, 1992, verspreid door Uitgeverijen Singel 262, Edelinckstraat 9, 2018 Antwerpen, 225 × 125 mm, geïll. met zw.-w.- en kleurenfoto's, plattegronden en kaarten, 271 blz., genaaid 659 fr.

5 Hans van der Vliet, Bourgondië De Morvan, reeks Elmar Wandelgidsen, verspreid door Standaard Uitgeverij, Belgiëlei 147a, 2018 Antwerpen, 1991, 200 × 108 mm, geïll. met zw.-w.- foto's, tekeningen, plattegronden en kaarten, 204 blz., genaaid 490 fr.

Saulx-le-Duc

De hoogte, de verte, de diepte
zijn in uw zachte schoot gelegen,
de geruite velden tekenen het dambord
waarop het leven speelt.

Het dorp
opent zachtaardig de dagen,
op de hellingen ruisen bijenkorven.

De zon,
geridderd met het Gulden Vlies
straalt goud over het Bourgondisch land.

De horizon paalt aan de belofte
de heuvel aan de hemel.

Fernand Florizoonze
(uit: Dorpsgewaden, 1978)

Onderschrift op de kaft:
De kleurendia op de kaft toont ons het rijke Bourgondische landschap met zicht op de druivenvelden. Daarin prijkt een mozaïek van afbeeldingen van kunstwerken bewaard in Bourgondië: resten van de abdij van Cluny, een detail van de Mozesput in Dijon, het kleurrijke dak van Hospice de Beaune, een detail van het schilderij ‘Het laatste oordeel’ van Rogier van der Weyden, een detail van een Vlaams wandtapijt in de kerk van Beaune en het portret van Filips de Goede in Dijon (dia's: J.L. Meulemeester).

Onderschrift bij het Woord vooraf:
Het zacht glooiende en dikwijls met wijnranken begroeide landschap van Bourgondië valt op door zijn rijke kleurenweelde, die zich voortdurend aanpast aan de wissel van de seizoenen (dia: J.L. Meulemeester).