Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 44

[p. 110]

Bourgognewijn behoeft geen krans
Marc Vromant

i.s.m. de leerlingen van het 6de Technische Hotel 1994-1995 van de Hotel- en Toerismeschool Spermalie, Brugge

Het Bourgogne-wijngebied wordt beschouwd als de beroemdste wijngaard ter wereld.

Hij biedt een waaier van wijnen met verschillende karakteristieken en ontplooiingen waar de mens een zeer belangrijke rol in speelt. Het gebied gunt ons ook een keuze van prachtige witte wijnen uit de Chardonnay-druif tot karaktervolle rode wijnen uit de Pinot Noir-druif, van lenige, soepele wijnen uit de rode Gamay-druif tot eerder lichtzure, soms fruitige wijnen uit de Aligoté-druif.

Het Bourgogne-wijngebied bestaat uit zes belangrijke districten: Chablis, Côte de Nuits, Côte de Beaune, Côte Chalonnaise, de Mâconnais en Beaujolais. Ieder district bestaat uit enkele gemeenten die op hun beurt verschillende wijngaarden omvatten. De herkomstbenaming op het etiket leert ons heel veel over de rijkdom die de fles zou moeten koesteren. Zo kan een fles wijn de naam van een district vermelden, ofwel de gemeente, of de gemeente met wijngaard of enkel en alleen de wijngaard. Het is evident dat met het vermelden van de wijngaard (bijvoorbeeld Clos de Vougeot) veel meer gezegd wordt over de herkomst dan bij een districtappellatie (bijvoorbeeld Côte de Nuits).

In het noorden van het Bourgogne-gebied vinden we de schitterende wijngaarden van de Chablis die zich situeren rond Auxerre, Tonnerre, Vézelay en uiteraard het dorpje Chablis, allemaal gelegen in het departement van de Yonne. De wijngaarden van de Yonne bestrijken momenteel een oppervlakte van 4.300 ha met een jaarlijks gemiddelde oogst van 200.000 hl, ongeveer 27 miljoen flessen. We kunnen de drie voornaamste wijngaarden onderscheiden op de hellingen van enkele riviertjes: de Serein, waar we de Chablis aantreffen, de Yonne, waar we de wijnen van de Auxerrois vinden, en de l'Armançon, waar de wijngaarden van de Tonnerrois zich situeren. Minder bekende wijngaarden zijn die van de La Côte St. Jacques en Vézelay. De herkomstbenaming van de Chabliswijngaarden (Appellation d'origine contrôlée) kan ons meer vertellen over de juiste afkomst van de wijnen. De beste Chablis komen uit de zeven Grands Crus van de climats (wijngaarden), nl. Bougros, les Clos, Grenouilles, Blanchot, Preuses, Valmur en Vaudésir, alle te vinden op de rechteroever van de Serein. Veertig wijngaarden, verspreid over rechter- en linkeroever van de Serein zorgen voor de Premier Cru. De voornaamste zijn Fourchaume, Mont de Milieu en Montée de Tonnerre. De herkomstbenamingen Chablis en Petit-Chablis gelden voor wijnen van buiten het Grand en Premier Crugebied.

Vlaanderen is, na Groot-Brittannië en Duitsland, één van de voornaamste Chablisverbruikers ter wereld. Zeker hier bij ons serveert men dit wijntje graag met oesters, waaraan het ontegensprekelijk zijn koosnaam, oesterwater, te danken heeft.

Tussen Dijon en Corgoloin strijken we neer in de Côte de Nuits, de noordelijke helft van de Côte d'Or. De rijkdom en beroemdheid van zijn crus (gewassen) zijn zo groot dat menig auteur spreekt over de Champs-Elysées van Bourgondië. Het is hier dat we de grootste rode Grands Crus van de streek vinden, met uitzondering van Corton die in de Côte de Beaune ligt. Op enkele kilometer ten zuiden van Dijon vinden we de dorpjes van Fixin, Gevrey-Chambertin, Morey-Saint-Denis, Chambolle-Musigny, Vougeot, Vosne-Romanée en Nuits-Saint-Georges: allemaal beroemd geworden door de kwaliteit van hun prestigieuze godendrank. Het verkrijgen van een betere kwaliteit is vooral afhankelijk van het vinifiëren, de manier van wijn maken, maar ook van de onderlinge relatie tussen de bodem en de wijnstok. De bodem van de Côte de Nuits heeft een voorliefde voor de rode Pinot Noir-druif, de traditionele cépage (soort van wijnstok) voor de rode bourgognewijn. Voor witte wijnen wordt de Chardonnay aangewend, een elegante druivesoort die we ook in de Côte de Blancs in de Champagnestreek terugvinden. Twee wijnstokken, de rode Gamay en de groene Aligoté worden minder gebruikt, alhoewel de Aligotéwijn altijd zal verbonden blijven met de Kir, een aperitief van crème de cassis en Aligoté. Het zou ons te ver brengen om al de prachtige wijngaarden op te sommen, maar we geven graag een selecte keuze uit het luxueus aanbod:

-	in Gevrey-Chambertin: Clos de Bèze en Charmes-Chambertin;
-	in Morey-St.-Denis: Clos St. Denis en les Bonnes Mares;
-	in Chambolle-Musigny: Le Musigny;
-	in Vougeot: Clos de Vougeot;
-	in Vosne-Romanée: la Romanée, Romanée-Conti, Romanée-St.-Vivant, Richebourg, La Tâche, Echézeaux en Grands Echézeaux.

Alle Grand Crus zijn verspreid over slechts 260 ha, die een geringe opbrengst leveren van 20 hl witte en 7.500 hl rode wijn. De typische karaktertrek bij de wijnen uit de Côte de Nuits is hun geslotenheid, alhoewel dat zelfs binnen dit beperkt wijngebied sterk genuanceerd moet worden. In het algemeen getuigen ze van een uitzonderlijke klasse en kunnen ze ook buitengewoon lang bewaard worden.

Als we vanuit Corgoloin meer zuidwaarts trekken, belanden we in de Côte de Beaune (het zuidelijk deel van de Côte d'Or), een gebied dat zich uitstrekt tussen Ladoix-Serrigny en Cheilly-les-Maranges.

De groene Chardonnay-druif (links) en de rode Pinot Noir-druif (rechts): de twee edele cépages van de Bourgogne (foto B.I.V.B.).

[p. 111]

Het imposante en wereldvermaarde Clos de Vougeot (foto B.I.V.B.)

De beroemdheid van de wijngaarden is nauw verbonden met de hoofdstad Beaune, de historische en economische ziel van het Bourgondisch wijngebied. De wijngaarden vormen hier een geheel van opmerkelijke rijkdom en schoonheid. De ‘route des vins’ kronkelt tussen Pommard, Volnay, Meursault, Puligny-Montrachet-Santenay... om maar enkele beroemde dorpjes te noemen. De voornaamste wijngaarden treffen we aan:

-	in Aloxe-Corton: le Corton;
-	in Puligny-Montrachet: le Montrachet, Bâtard-Montrachet, Chevalier-Montrachet en Bienvenues-Bâtard-Montrachet;
-	in Chassagne-Montrachet: le Montrachet en le Criot-Bâtard-Montrachet.

Deze vooral uit Grands Crus bestaande wijngaarden getuigen van een subliem karakter, alhoewel we in de Côte de Beaune wijnen kunnen aantreffen die constructief heel verschillend zijn.

Ten zuiden van de Côte d'Or vinden we twee wijngebieden die minder gestructureerd voor de dag komen dan hun noorderburen. In de Côte Chalonnaise, waar driekwart van de produktie rode wijn is, situeren de Premiers Crus zich vooral rond Mercurey, Givry, Montagny en Rully. Grand Crus zijn hier niet te vinden, evenmin als in de Mâconnais die een overgang vormt naar de Beaujolaisstreek. Op de hellingen van de rotsen van Vergisson en Solutré ontdekken we de prachtige wijnen van Pouilly-Fuissé, niet te verwarren met Pouilly-Fumé uit de Loire. De samenhorigheid tussen de Chardonnay-druif en de kalkachtige bodem laat de Pouilly-Fuissé volledig tot ontplooiing komen. Een wijn die redelijk goed bewaart en die evolueert naar een aangenaam bouquet van hazelnoot, honing en geroosterd brood. Naast deze markante wijn bieden de Pouilly-Vinzelles en de Pouilly-Loché eveneens mooie wijnen maar qua kwaliteit moeten ze toch het onderspit delven ten opzichte van de Pouilly-Fuissé.

Het zuidelijkste district van Bourgondië is de Beaujolais. Hier zwaait de Gamay-druif de scepter, die op deze granietachtige ondergrond het best gedijt. De Beaujolais-familie bestaat uit

Eén van de monumentale wijnpersen in Clos de Vougeot.

de Beaujolais, de Beaujolais Supérieur, de Beaujolais-Villages en ten slotte de Crus. Alleen de ‘Crus’ en de ‘Villages’ groeien op een ideale bodem. Moulin-à-Vent is de stevigste wijn hier, terwijl Fleurie de prijs voor de elegantie krijgt. Verder verdienen de Saint-Amour, Chénas, Juliénas en Côte de Brouilly een eervolle vermelding. In Vlaanderen wordt van alle bourgognewijnen de Beaujolais het meest gedronken. We kunnen ons niet van de indruk ontdoen dat het soepeler karakter van deze wijn en ook de prijs twee voorname componenten zijn die het drinkgedrag bij ons bepalen. Heel Vlaanderen kijkt rond 15 november reikhalzend uit naar de Beaujolais Nouveau die er aankomt. Deze commerciële stunt brengt nu ongeveer een half miljoen hectoliter op de markt en staat op kop wat de verkoop betreft. Er zal nog heel wat inkt vloeien over de kwaliteiten van deze wijn maar laten we zeggen dat het maar om een doodeenvoudige wijn gaat. In de Vlaamse restaurants vindt men steevast de leuze ‘le Beaujolais Nouveau est arrivé’, voor velen al ruim voldoende om hem te bestellen...

De veelzijdigheid van bourgognewijnen zorgt ook in Vlaanderen voor een speciaal pigment in het wijnaanbod dat vandaag de dag ons steeds meer overspoelt. Het marktaanbod bij ons wordt nog steeds fel gedomineerd door de Franse wijnen, alhoewel met het wegvallen van de regimes in de Oostbloklanden, iedere dag nieuwe wijnen ons land binnen stromen. Het grote voordeel bij dit alles is dat de Bourgogne ons een diversiteit van wijnen kan voorleggen waarbij iedereen zeker zijn gading zal vinden, zowel in smaak als in prijs. Het weze gezegd dat er in de voorbije jaren zeker gelet wordt op het prijskaartje dat aan een flesje wijn vastzit, toch zeker voor Jan Modaal. Doordat de interesse van de Amerikanen, Duitsers, Zwitsers en Belgen voor de Bourgogne geweldig is toegenomen in de laatste decennia blijft de prijs voortdurend stijgen. Bij de grote bourgognewijnen is de vraag véél groter dan het aanbod en daar schijnt voorlopige althans weinig verandering in te komen.

Tijdens een studiereis begin november 1994 in de Bourgo-

[p. 112]

gnestreek was ons meer dan eens de grote versnippering van de wijngaarden opgevallen. Vooraleer we een wijngaard goed en wel beschreven hadden, waren we al in een volgende. Ons bezoek aan Clos de Vougeot leerde ons dat de 50 ha grote Grand Cru-wijngaard nu al meer dan 80 verschillende eigenaars telt, waaronder o.a. Les Amis de Clos de Vougeot, Leroy, Drouhin, de families Gros, Lamarche en nog vele anderen. Het prachtige complex zelf is nu eigendom van de Confrérie des Chevaliers du Tastevin de Bourgogne, een broederschap die ervoor zorgt dat de wereld Bourgondië niet vergeet. Als we dan vanuit het kasteel via de wijngaarden van Echézeau richting Vosne-Romanée wilden rijden, kwamen we in de allergrootste wijngaarden ter wereld: deze van La Romanée, la Tâche, le Richebourg, Romanée-St. Vivant en la Romanée-Conti. Samen met de wijnen van les Echézeaux, les Grands Echézeaux en Clos de Vougeot zorgen zij voor een onovertroffen schatkamer aan excellente wijnen. Daar de opbrengst per hectare ook hier zeer miniem is, zal iedere wijnliefhebber toch diep in zijn beurs moeten tasten om van

De onderverdeling van het rijke Bourgogne-wijngebied (B.I.V.B.).

De wijngaarden van Pouilly-Fuissé aan de voet van de rots Solutré (foto: B.I.V.B.).

dit zo edele vocht te kunnen genieten. In Vlaanderen is het eerder moeilijk om dergelijke juweeltjes op de kop te tikken en soms wordt men wel eens geremd door de bijzonder hoge prijs.

Ook een bezoek aan het Hospice de Beaune stond op onze agenda. De voorbereiding van de veiling op de derde zondag van november was zichtbaar nog niet begonnen, maar achter de coulissen werd reeds duchtig georganiseerd. De wijnkeldermeester van het Hospice beschreef de evolutie van de te verkopen wijnen. Tot in 1976 werden alleen maar rode en witte wijnen uit de Côte de Beaune geveild, maar dankzij een donatie in 1977 van een gedeelte van de Mazis-Chambertin wijngaard werd de Côte de Nuits ook als het ware geannexeerd. Dit jaar zorgde dan weer een schenking uit het Mâcongebied voor het doorbreken van een traditie. De veiling zelf betekent ieder jaar een feest voor de echte wijnliefhebbers die tijdens deze drie dagen, ‘Les Trois Glorieuses’ bijna ononderbroken genieten van het edele vocht en zich te goed doen aan rijkgevulde tafels. De opbrengst van de veiling gaat naar een liefdadigheidsdoel en daar ligt zonder enige twijfel de reden waarom er voor sommige wijnen veel geld geboden wordt. De veiling gaat door tot het kaarsje van de veilingmeester opgebrand is, maar in feite worden er steeds nieuwe kaarsjes aangemaakt tot de voorraad wijn verkocht is.

Het Bourgognewijngebied wordt als het rijkste ter wereld beschouwd en vooralsnog komt daar zeker geen verandering in. De wijnboeren beschikken allemaal over een perfecte know-how om de elementen van de natuur maximaal te benutten.

Bibliografie

H. Duijker, Wijnwijzer Bourgogne, Utrecht, 1986; A. Lichine, Wijnreisboek voor Frankrijk, Utrecht, 1986

Met dank aan Sopexa voor de schriftelijke toelichtingen die we mochten ontvangen.