Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 42

[p. 318]

Vlaamse Kunsthogescholen te Brussel
Kamiel D'Hooghe ^*

Brussel, de hoofdstad van Vlaanderen, België en Europa is een stad van vele culturen met een zeer ruim artistiek en cultureel aanbod op hoog niveau. Levende illustraties hiervan zijn: de Koninklijke Muntschouwburg, het Kaaitheater, de Art Nouveau-architectuur, Europalia, het Festival van Vlaanderen, de Ancienne Belgique, de diverse Radio- en Televisieomroepen en audiovisuele produktiecentra, het Filmmuseum, het Paleis voor Schone Kunsten, de talloze musea, galerijen en festivals en de vele belangrijke politieke, economische en wetenschappelijke activiteiten. Naast al deze activiteiten telt Brussel ongeveer 60.000 hogeschool- en universiteitsstudenten, waarvan 40.000 Franstaligen en 20.000 Nederlandstaligen. Brussel is hiermee de grootste studentenstad van het land. De studenten krijgen hier een meerwaarde aangeboden. Vanuit de ontdekking van en de confrontatie met de internationale wereld kunnen ze zich verder en ruimer ontwikkelen.

Nadat de evolutie van het kunstonderwijs gedurende decennia bleef sudderen, werd de laatste tijd gekenmerkt door een eruptie van veranderingsdrang. Met duizelingwekkende snelheid wordt het centralistisch overheidsbeleid verlaten. Het Conservatorium en het RITS staan sedert 1988 onder het beleid van de Autonome Raad van het Gemeenschapsonderwijs. Sedert oktober 1991 werden de beide Brusselse Vlaamse Kunsthogescholen, samen met Sint-Lucas e.a., geklasseerd bij het Hoger Onderwijs van het Lange Type, het HOLT. Daardoor werd op wetgevend vlak eindelijk orde op zaken gesteld. Het kunstonderwijs is geklasseerd op academisch niveau en aldus opgenomen in het HOBU, het Hoger Onderwijs Buiten de Universiteit. Door de klassering wordt op nationaal en internationaal vlak aangesloten met vergelijkbare structuren en niveaus, binnen en buiten het kunstonderwijs. Als gevolg van het HOLT-decreet van 23 oktober 1991 krijgen de kunsthogescholen een grote mate van zelfstandigheid. Vanuit deze autonomie kunnen samenwerkingsverbanden gemaakt worden met andere hogescholen, universiteiten en derden.

* Gegevens en informatie werden bezorgd door collegae Guy Focqué, directeur Sint-Lukas en Frank Roos, directeur RITS.

Erasmus

De naam Erasmus krijgt een nieuwe Europese dimensie vanuit een inspirerend grensoverschrijdend project dat uitwisseling van studenten en docenten van het hoger onderwijs mogelijk maakt. Tot voor kort was dit het uitverkoren terrein van de universiteiten. Nu doen de Vlaamse Kunsthogescholen mee. Dat het niet blijft bij intentieverklaringen wordt bewezen door het Koninklijk Conservatorium te Brussel dat erin geslaagd is zich te integreren in het prestigieuze Europese netwerk van muziekhogescholen met Amsterdam, Berlijn, Dresden, Leipzig, Londen, Milaan, Parijs, Wenen e.a.

Regionaal Netwerk Sociale Voorzieningen Hoger Onderwijs

De studenten van de drie kunsthogescholen behoren tot de elfduizend Vlaamse hogeschoolstudenten die met hun kopzorgen over studie, examens, psyche, kot, budget, studentenjob, fitheid, ontspanning of cultuur sedert 1992 in het Brusselse terecht kunnen bij ‘SONET’.

Schaalvergroting

De Vlaamse overheid wenst het hoger onderwijs te herstructureren. Schaalvergroting wordt hierbij vooropgesteld als een noodzakelijke evolutie. De beleidsopties die door de overheid en de inrichtende machten in dit kader zullen worden genomen, zullen wellicht voor lange tijd de kwaliteit en de uitstraling van het hoger onderwijs bepalen. Vanuit hun specificiteit, zowel geografisch als wat het onderwijsaanbod betreft, zouden de Brusselse kunsthogescholen in deze problematiek een eigen standpunt kunnen innemen.

Naar aanleiding van een recente persconferentie van de Autonome Raad van het Gemeenschapsonderwijs verschenen de berichten in de kranten over fusiegesprekken tussen de drie Brusselse Vlaamse kunsthogescholen.

Het Koninklijk Conservatorium

Dit is de oudste onderwijsinstelling voor muziek en theater en is met zijn vele aktiviteiten van primordiaal belang. Het heeft zijn wortels in de Hollandse tijd (1827). De gebouwen dateren van 1877 en werden ingehuldigd in aanwezigheid van Koning Leopold II.

Het monumentaal complex gelegen in de kunstwijk aan de Zavel, beschikt thans over vijf podia, een ruime receptiehal annex tentoonstellingszaal, een imposante zuilengalerij en een uitgebreide muziekbibliotheek.

Als gevolg van de taalwetten van 1963 werd in 1966 bij Koninklijk Besluit de vroegere unitaire instelling omgevormd tot een autonoom Frans en Nederlands Conservatorium.

Het Koninklijk Conservatorium te Brussel is een Vlaamse hoofdstedelijke kunsthogeschool die opleiding geeft op het hoogste niveau in muziek en dramatische kunst. Het onderwijscurriculum beoogt een diepgaande vorming waarbij de virtuositeit onderbouwd wordt door studie van theoretische, kunsthistorische, analytische en schriftuurvakken. Niet minder dan zes laureaten van het Koningin Elisabethconcours zijn als docent verbonden aan dit conservatorium. Niet minder dan vijf afgestudeerden werden laureaat van dit befaamd concours. Solisten, gevormd te Brussel werden eerste laureaat op grote internationale wedstrijden in Europa en Amerika. Jonge componisten kregen belangrijke onderscheidingen in nationale en internationale compositiewedstrijden.

De afdeling Dramatische Kunst van het Conservatorium heeft de reputatie van een kwaliteitsvolle en op de praktijk gerichte opleiding. In de periode 1972 tot nu zijn een zestigtal acteurs afgestudeerd en daarvan is 90% nog steeds werkzaam in de praktijk van het theater - sommige onder hen als regisseur met buitenlands palmares.

Anderen maakten het waar in de film of bij de televisie.

Naast het gesproken toneel is er het Muziektheater, het Kleinkunstcircuit.

[p. 319]

Voorgevel van het Koninklijk Conservatorium van Brussel. Eclectisch gebouw (1872-1877) naar een ontwerp van architect J.P. Cluysenaer. In de voortuin het borstbeeld van F.A. Gevaert (1828-1908), componist en musicoloog, die in 1871 directeur werd van het (toentertijd Frans-georiënteerd) Koninklijk Conservatorium, een functie die hij tot aan zijn dood uitoefende. (Foto: Pol De Prins, St.-Lucasarchief, Brussel)

Vooral de televisie stelt hoe langer hoe meer acteurs en actrices te werk.

De Muziekbibliotheek van het Conservatorium heeft een wereldfaam omwille van haar grote wetenschappelijke waarde. Niet minder dan 1.100.000 boekbanden zijn ingeschreven, waaronder handschriften en eerste drukken.

De Concertzaal met haar 600 plaatsen is bekend en gewaardeerd omwille van haar akoestische en architecturale kwaliteiten. Daarnaast is er een concertzaal van 200 plaatsen in de monumentale Boesdaelhoeve te St.-Genesius-Rode, voor recitals, kamermuziek en toneel. Verder is er in De Bank op de Kleine Zavel, een concertzaal van 150 plaatsen en in de Karmelietenstraat is er eveneens een kleine concertzaal.

De Concertvereniging van het Koninklijk Conservatorium organiseert jaarlijks ongeveer tachtig concerten met optredens van de twee grote conservatoriumorkesten, het Conservatoriumkoor, de vele instrumentale ensembles, het Lyrisch Atelier en de talloze solisten. Tevens zorgt de afdeling Dramatische Kunst voor verschillende theaterprodukties. De activiteiten in en rond het conservatorium worden bekend gemaakt en gepromoot in het maandblad Tijdingen.

Sedert tientallen jaren wordt er in samenwerking met de Vriendenkring als Cultureel Centrum gewerkt.

Sint-Lukas Brussel

Deze instelling werd in 1887 te Schaarbeek geopend. Zij voerde de neo-gotische stijl hoog in het vaandel. In 1992 is deze oorspronkelijk bescheiden school voor sierkunsten en architectuur uitgegroeid tot een complex van vijf instituten waarvan er drie hoger onderwijs verstrekken.

Daarnaast is in de lokalen te Schaarbeek ook nog een vestiging ondergebracht van het Hoger Architektuurinstituut Sint-Lukas Gent.

[p. 320]

Naast het onderwijs dienen ook diverse parascolaire activiteiten vermeld te worden. Het geheel van onderwijsinstellingen wordt aangevuld met volgende centra voor onderzoek en voor artistieke activiteiten.

De Lieven Gevaert-Leerstoel bestaat sinds 1988. Jaarlijks worden activiteiten georganiseerd met medewerking van vooraanstaande binnen- en buitenlandse cineasten en fotografen. Door workshops en lezingen wordt bijgedragen aan de bijscholing van de Vlaamse studenten en beroepslui in de sector van de fotografie en het audiovisuele.

De Sint-Lukas Werkgemeenschap vormt, in nauwe samenwerking met de architectuuropleiding, een studiecentrum waar onderzoek verricht wordt naar de haalbaarheid van nieuwe stedebouwkundige en architecturale projecten in Brussel en daarbuiten. Daarnaast worden de ontwikkelingen in de hedendaagse architectuur op de voet gevolgd.

Het Sint-Lukas Archief bestaat ruim een kwarteeuw. Sensibilisering, inventarisatie, onderzoek en actie vormen een essentieel onderdeel van de doelstellingen. Zo wordt o.a. permanent gewerkt aan de herziening van de inventarisatie van het bouwkundig erfgoed in het Brussels Gewest. Aparte studies worden gewijd aan belangrijke stedebouwkundige en architectonische entiteiten in de hoofdstad. Het Sint-Lukasarchief

St.-Lukasschool.

staat met zijn documentatiecentrum en zijn uitgebreide geïnformatiseerde databank dagelijks ter beschikking van studenten en onderzoekers.

De Sint-Lukas Bibliotheek is momenteel in Brussel de belangrijkste bibliotheek inzake hedendaagse beeldende kunst. Zij is dagelijks geopend.

De Sint-Lukas Stichting werd in 1980 opgericht met het doel de uitstraling van de Nederlandse cultuur op nationaal en internationaal vlak te bevorderen. Diverse activiteiten op het gebied van de beeldende kunst werden inmiddels ontplooid: de Sint-Lukasgalerij, het tijdschrift, de Sint-Lukasstudio en het Curriculum der Kunsten.

[p. 321]

De drie Vlaamse Kunsthogescholen Brussel:

Koninklijk Conservatorium Hogeschool voor Muziek en Dramatische Kunst (HOLT) Regentschapstraat 30 1000 Brussel

RITS Hogeschool voor Audiovisuele Communicatie - Audiovisuele Kunst (HOLT) - Dramatische Kunst (HOLT) - Beeld-Geluid-Montage (HOKT) - Animatie (HOKT) Naamsestraat 54 1000 Brussel

Sint-Lukas Hoger Instituut voor Beeldende Kunsten - Beeldende Kunst (HOLT) - Audiovisuele Kunst (HOLT) Hoger Instituut voor Binnenhuisarchitectuur en Bouw - Bouw (HOKT) - Interieurvormgeving (HOKT) Hogere Leergangen - Stedebouw (HOKT - Sociale promotie) G.P.B. (HOKT - Modulair Stelsel) Paleizenstraat 70 1210 Brussel

Het RITS

Toen de televisie in volle ontwikkeling was, werd het RITS, samen met het Franstalige INSAS in 1962 opgericht als eerste audio-visuele school in België voor en door het nationaal Radio-instituut, het NIR, om een professionele hoogstaande opleiding te voorzien voor de velen die zich geroepen voelen in de machtig geworden mediawereld. De regie, de produktie, het scenario, de dramaturgie en de journalistiek worden bestudeerd. Hiervoor staan de Sonart-studio's, vroeger van het N.I.R., ter beschikking.

Naast twee zeer grote studio's is er nog één ruime TV- en één ruime filmstudio, dit alles aangevuld met post-produktiecellen, TV-regiekamer en animatiestudio.

Belangrijke renovatiewerken worden uitgevoerd met het oog op een herschikking om de opleiding van specialisten in de mediawereld te optimaliseren. Het RITS is een hogeschool voor audio-visuele communicatie en een instituut met ruime uitstraling. Het fungeert in veler ogen als springplank naar de radio- en televisiestations. Het studiegebied audio-visuele kunst van het RITS recruteert samen met de gelijknamige opleiding in Sint-Lukas, veruit het grootste aantal studenten uit heel Vlaanderen. In het studiegebied Dramatische Kunst worden toneelregiseurs opgeleid. Verder zijn er opleidingen van het korte type voor Beeld - Geluid - Montage, Animatie en Assistentie.

Het RITS-atelier zorgt voor ondersteuning en begeleiding bij film- en videoprodukties van jonge cineasten en audio-visuele kunstenaars. Een professionele staf staat ter beschikking voor advies en produktiebegeleiding. Tevens wordt bemiddeld inzake fund-raising, sponsoring en samenwerkingsverbanden met andere organisaties en scholen.