Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 42

[p. 268]

wij huldigen / wij gedenken

Kunstschilder
H. Gilbert Creytens 80

Hubert Gilbert Creytens werd geboren in Wingene op 10.10.13. Zijn vader was huisschilder. Gilbert begon zijn kunstopleiding in de gemeentelijke tekenschool van Wingene van 1925 tot 1929, waar hij les kreeg van Van Walleghem en Victor Bogaert. In 1929 trok hij naar Sint-Lucas Gent, maar in 1933 moest hij door ziekte van vader zijn studie voorlopig stopzetten om thuis het schildersbedrijf te runnen. Tussendoor volgde hij nog één jaar de Hoge Schildersschool Van Der Kelen in Brussel en behaalde er in het schooljaar 1933-34 de Gouden Medaille. In die periode benutte Gilbert zijn vrije tijd om lessen te volgen in de avondacademie van Sint-Gillis. Terwijl hij in het ouderlijke schildersbedrijf werkzaam was, vervolmaakte hij zijn opleiding met twee jaar avondschool (figuurtekenen) in de Tekenacademie van Tielt. Na de oorlogsperikelen, waardoor Gilbert o.m. in Duitsland verplicht te werk gesteld werd en ook ‘ondergedoken’ moest leven, werd hij tot leraar schaduwtekenen, glaswerk, schilderen en pasteltekenen aangesteld aan de Tekenschool van Wingene, een taak die hij bleef waarnemen tot zijn opruststelling in 1978. Gedurende deze ‘rustperiode’ ontketende Gilbert op kunstgebied toch een grote activiteit. Hij werd medestichter van de Wingense Kunstkring ‘Wenghina’ en bleef er tot 1989 de bezielende voorzitter van: iedere week werd op maandagavond door een talrijke groep geïnteresseerde kunstliefhebbers onder zijn leiding theoretische en praktische kennis opgedaan. Niet alleen zijn voorbeeld, maar ook zijn informatie bij de diverse schilderstechnieken stimuleerden de cursisten geweldig. Gerenommeerde kunstenaars werden uitgenodigd en Gilbert organiseerde tevens talrijke bezoeken aan kunsttentoonstellingen. Door middel van een jaarlijkse groepstentoonstelling zette hij de cursisten ertoe aan de confrontatie met het publiek aan te gaan. Tussendoor werkte hij zelf een groot oeuvre bij elkaar in zeer diverse technieken, hoewel pastel zijn voorkeur wegdraagt. Zijn succesvol werk als restaurateur van schilderijen en beelden mag hier zeker niet onvermeld blijven (o.m. de kruisweg in de kerk van Moerkerke, Sint-Baafs-Vijve en Wingene). Om hem met zijn tachtigste verjaardag te huldigen organiseerde ‘zijn’ kunstkring - gedurende de 16e Groepstentoonstelling van begin september - een retrospectieve van zijn werk. Nog vele gezonde en actieve jaren toegewenst. (Beernemstraat 53, 8750 Wingene).

Guido Lams

Kunstschilder
Pierre Hendrix 80

Foto: Dirk Logghe

Enige tijd geleden heb ik uren rondgekeken in het ‘muzenbezocht’ huis van Pierre Hendrix: wat ik daar zag - in het atelier op de hoge zolder en de verschillende kamers boven en beneden - was véél meer dan wat op een tentoonstelling kan getoond worden. Het gaf me een overzicht van een artistiek bézig leven dat al op zijn veertiende jaar is begonnen. Maar op dat bestaan voor de kunst werd reeds eerder in ‘Vlaanderen’ ingegaan (zie nr. 200). Pierre Hendrix, die ook stillevens, bloemstukken en interieurs schilderde, kan men toch vooral typeren als landschapsschilder en portrettist. Het landschap zoekt hij nooit ver van huis: hij vindt het vlakbij, het omringt hem, hij observeert het vanuit zijn woning. Hij schildert wat gebleven is of wat hij zich herinnert en wil bewaren. Hij maakt de dingen herkenbaar ànders en nieuw, door ze met liefhebbende ogen te bekijken. Dan is niets meer echt lelijk, ook niet de twee onderwerpen die hij bij herhaling heeft geschilderd: de achterkant van huizenrijen en flatgebouwen én de beveiligde spoorwegovergangen (met rails, seinarmen, wissels en knipperlichten). De kunstenaar registreert een en ander niet zomaar; hij interpreteert ‘het uitzicht der dingen’ door kleine compositorische ingrepen én vooral door een gevoelige kleurbehandeling. Als portrettist geniet Pierre Hendrix een terechte faam. Wanneer hij voor ‘zijn model’ zit, probeert hij de innerlijkheid van de geportretteerde weer te geven, zijn aard en karakter, zijn ‘persoonlijkheid’. Dit soort portretten, dat het ‘unieke’ van iemand weergeeft, toont ook véél van de portretschilder zelf. Om het even of het een opdracht betreft of een vrije keuze (de prachtige portretten van zijn kinderen bv.), Hendrix schildert met dezelfde ernst, toewijding en talent. Nooit ‘afstandelijk’ als wie enkel op zijn techniek drijft; altijd totaal. Graag wensen we hem nog vele gezonde én actieve jaren toe! (Groenenborgerlaan 103, 2610 Wilrijk)

Anton van Wilderode

Kunstschilder
Laurent Janda 80

Geboren te Wetteren in 1913 doorliep hij er de tekenschool en de Academie voor Schone Kunsten te Gent in de afdelingen tekenen levend model, schilderen en etsen. Vanaf 1932 werd hij leerling aan het Hoger Instituut voor Schone Kunsten te Antwerpen in de ateliers figuurschilderen onder de leiding van Baron Isidoor Opsomer en promoveerde er in 1937 tot laureaat. Hij volgde er tevens de cursus steendruk. Hij vervolmaakte zich in de glazenierskunst (1953-54) aan het Instituut

[p. 269]

voor Kunstambachten te Antwerpen en werd met de gouden medaille bekroond tijdens de Expo 1958. Deze hele leer- en groeiperiode betekende een hard gevecht om de verovering van kundigheden, diploma's, enz... Met een Spartaanse inzet werd zijn karakter gesterkt, de geest verrijkt. Een dichterlijk expressionisme baande zich na zijn studietijd weldra een weg in zijn figuren en landschappen. Even voor 1960 triomfeerde de abstraherende lijn in het brandglas. Exotische thema's en figuren dringen daarna geleidelijk door in de schilderijen. Felle zuiderse (Afrikaanse en Oosterse) kleuren verdringen nu het lineaire. Het zijn composities geworden die picturaal en structureel flink overkomen. Als huidig ere-leraar Plastische Kunsten kijkt L. Janda terug op een kaleidoscoop van onderscheidingen. Gedurende 40 jaar (1937-77) wist hij zijn kunstinzicht en praktijk te integreren in het programma voor de artistieke, wetenschappelijke en kunsthistorische opleiding van humanioraleerlingen. ‘Leven is groeien’ zegt L. Janda. Elk levensmoment is derhalve de som van de verworvenheden, denkprocessen, verlangen en heimwee naar het schone. De woorden door Guy Joris geschreven naar aanleiding van een vorige huldiging blijven actueel: ‘zijn zwerftocht, zijn odyssee gaat overminderd door’. Het gemeentebestuur van Wetteren bracht Laurent Janda tijdens een tentoonstelling van 6 tot 16 augustus een passende hulde. (Massemsesteenweg 74, 9230 Wetteren)

Erik Janda

Gerda van Erkel
Prijs Knokke-Heist Beste Jeugdboek 1993

Foto: Michel Vanneuville

Met vreugde hebben we de bekroning van Gerda van Erkel (^o1954) met de Prijs Knokke-Heist voor het Beste Jeugdboek begroet! De prijs die thans 250.000 fr. bedraagt, is niet alleen de grootste jeugdmanuscriptenprijs van het hele Nederlandse taalgebied, maar tevens de grootste Vlaamse jeugdboekenprijs die zelfs de Driejaarlijkse Staatsprijs overtreft. Hiermee plaatst Gerda van Erkel de vierde literaire bekroning op haar palmares en dit in minder dan tien jaar. Het begon reeds in 1984 toen ze de John Flandersprijs verwierf voor haar jeugdboek ‘De grote honger’. Het jaar daarop sleepte ze de Emiel Vliebergh-prijs in de wacht voor haar roman ‘Thuiskomen in Comboucrou’ en in 1986 bekroonde de provincie Antwerpen haar met de literatuurprijs voor haar historische jeugdroman ‘Tussen twee oevers’. De Prijs Knokke-Heist nu viel haar te beurt voor haar jeugdroman ‘Zes maal één is zeven’. Haar inzending werd zo maar eventjes uit 68 ingezonden manuscripten verkozen. Zo vult Gerda van Erkel de rij van bekende jeugdschrijvers aan die in het verleden dezelfde prijs ontvingen: René Struelens, René Swartenbroeckx, Mireille Cottenjé, Henri van Daele, Denise de Veylder, Teresa van Marcke, Wim Daems en Walter Gansemans. Tot de jury behoorden o.m. vier deskundigen uit de wereld van het jeugdboek: Rita Ghesquiere, professor ‘jeugdliteratuur’ aan de KUL, Herman de Graef, recensent voor Jeugdboekengids, Herman Verschuren, hoofdredacteur van ‘Leesgoed’ (Nederlands tijdschrift voor jeugdliteratuur) en Chris Versteylen, hoofd Jeugdboeken van de Centrale Openbare Bibliotheek van Antwerpen. ‘Zes maal één is zeven’ verhaalt de belevenissen van drie meisjes en drie jongens die totaal vreemd voor elkaar met elkaar zullen moeten leren leven: ze hebben alle zes geopteerd om in te gaan op het voorstel van de jeugdrechter door wie ze veroordeeld werden, om een kamp in de Ardennen mee te maken als alternatieve straf. Het boek werd door de jury o.m. bekroond omwille van de sterke psychologische onderbouw, de vlotlopende verhaalstructuur met een steeds toenemende spanning, de goed getekende karakters, waarbij de problemen van racisme en integratie niet uit de weg worden gegaan. Ook de weergave van de gevoelens van de jongvolwassen hoofdfiguren die van aanvankelijke afstandelijkheid groeien tot solidariteit en respect voor elkaar wordt als waarachtig ervaren. Deze jeugdroman wordt in het najaar door het Davidsfonds/Infodok - samen met het Cultureel Centrum Knokke-Heist organisator van de prijs - gepubliceerd. (Te Boelaerelei 160, 2140 Borgerhout)

Robert Declerck

In Memoriam
Cecile Lauwerijssen
Kunstschilderes

Juffrouw Cecile Lauwerijssen werd geboren in Antwerpen op 7 maart 1903 en overleed op 8 augustus 1992 in de H. Hartkliniek in Eeklo. Mevrouw Philomena Lauwerijssen, haar tweelingzus, bleef alleen achter en kan het overlijden van hier lieve zus moeilijk verwerken, zodat de nu 90-jarige kunstenares met haar gezondheid sukkelt. Mede daardoor verschijnt dit In Memoriam-artikel voor zus Cecile zo laat. Cecile was een eenvoudige, edelmoedige, kunstminnende vrouw, die steeds sterk geboeid werd door de natuur. Ze kon zo verrukt in bewondering staan voor de schoonheid van bloemen en bloeiende bomen, dat ze die schilderde op een manier, waardoor ze ‘echt’ waren. Cecile had een scherpe opmerkingsgeest met grote zin voor eenvoud in de realiteit. Als jong meisje was ze leerlinge van de bekende aquarellisten Maurice Felbier en Aloïs De Laet. Bij hen leerde ze de zacht-tere manier van de pasteltechniek. Haar voorkeur ging ongetwijfeld uit naar het vereeuwigen van bloemen (margrieten, kerstrozen, asters, anemonen ...), waarmee ze prachtige juweeltjes schiep op doek. Ze schilderde zorgvuldig, langzaam, echt natuurgetrouw. Bij haar lag niet het gewin voorop, wel in tegendeel. Veel van haar werken werden aan vrienden of voor liefdadigheidsdoeleinden weggeschonken. Moed en naastenliefde typeerden deze fijnzinnige kunstenares. Het laatste levensjaar werd echter stilaan een aftakelen van haar gezondheid. Maar ze bleef van bloemen houden en een tuiltje vergeet-mij-nietjes, viooltjes of madeliefjes deed haar intens genieten, een emotie die in de meeste van haar bloemstukken te bekennen valt (Ketterijstraat 32, 9988 Watervliet).

Angèle De Wilde