Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 42

[p. 203]

Standpunten

Redactieleden, zowel als lezers kunnen in deze rubriek ‘hun standpunt, hun visie’ i.v.m. actuele kunst- en cultuuraangelegenheden kwijt... vanzelfsprekend onder hun eigen verantwoordelijkheid. Kopij (in tweevoud getikt) sturen aan het Redactiesecretariaat Tijdschrift ‘Vlaanderen’, ‘Ter Hoogserleie’, Hondstraat 6, 8700 Tielt. De redactie houdt zich het recht voor de artikels redactioneel te verwerken, zonder evenwel aan de kern van het betoog te raken.

Het auteursrecht en de rol van Sabam

Het auteursrecht

De wet van 28 maart 1886 op het auteursrecht moet de auteur beschermen tegen het gebruik van zijn werk zonder zijn toestemming. Deze toestemming wordt gegeven tegen een rechtmatige vergoeding.

De massamedia en de reproduktietechnieken hebben zich in de jongste jaren zodanig ontwikkeld en geperfectioneerd dat deze teksten achterhaald zijn gebleken. Heel wat wijzigingen en aanvullingen hierop circuleren in het Parlement en naderen de eindstemming.

Sabam

De burgerlijke C.V. Sabam (Société belge des Auteurs, Compositeurs et Editeurs) bestaat slechts sinds 1922. Een groot deel van de auteurs en componisten zijn erbij aangesloten en hebben derhalve hun rechten afgestaan. Dit impliceert dat Sabam de toestemming geeft tot gebruik en de vergoedingen int, ook in het buitenland. Enerzijds was het voor de auteurs onbegonnen werk om overal te lande en ver over de grenzen heen te gaan controleren wat er met hun werk gebeurde. Een auteursrechtelijke vereniging drong zich op. Anderzijds is het ook voor de verbruiker een gemak om niet te moeten zoeken naar ondergedoken auteurs om hun toestemming tot reproduktie te bekomen.

Bij dit alles dringt de vraag zich op of een dergelijke centrale en machtige auteursvereniging dan ook geen zelfstandig leventje gaat beginnen leiden ver van de verzuchtingen van zijn auteurs?

De band tussen auteur en Sabam wordt ten dele opgevangen door de gekozen rechtsvorm van de coöperatieve vereniging. De auteurs en componisten worden deelgenoten van de vereniging en hebben doorheen de wettelijke organen ook een bepaald zeggingsrecht. Een duidelijke rem op de doorstroming ligt in het feit dat alleen de vennoten stemrecht hebben op de algemene vergadering en verkiesbaar zijn voor de raad van bestuur. Om stagiair vennoot te worden van Sabam moet men een bepaald bedrag aan auteursrechten ontvangen hebben. Zelfs als men het te bereiken quorum naargelang het kunstgenre aanpast is er geen vergelijking mogelijk tussen poëzie, toneel, film, video, klassieke of lichte muziek. Ook al heeft een dichter de Nobelprijs gewonnen, hij kan de concurrentie niet aan met een Will Tura, die dagelijks op radio of cassette te horen is. Een letterkundige die geen toneel geschreven heeft of niet verfilmd is, wordt nooit vennoot en blijft dus een tweederangsfiguur voor Sabam.

De inning

Opdat een auteur in aanmerking zou komen voor inning moet hij verplichtend zijn werken aangeven. Wat velen ergert is het feit dat Sabam ook verwacht van de auteurs, dat zij zouden opgeven waar ze een lezing houden en waar ze optreden. Sabam verwacht van de auteur dat hij/zij verklikker zou spelen. Sabam van zijn kant is niet geabonneerd op bv. literaire tijdschriften om te controleren wat er op de boekenmarkt verschijnt.

Deze inning wordt uitgevoerd door een 17-tal agentschappen verspreid over het gehele land, die voor de verbruiker dan optreden als een soort van politiedienst voor het innen van de reproduktierechten. Wat de biezondere belastingsinspecties sporadisch doen, is voor deze agentschappen dagelijkse kost. Het contact met de verbruiker komt derhalve biezonder onsympathiek over. Met radio en T.V. kan gemakkelijk een globale overeenkomst gesloten worden zonder dat de gebruiker daar enig ongemak van ondervindt. De organisator van een concert, een filmavond, een lezing of een amateurstoneel weet niet goed waar hij aan toe is. De tarieven zijn niet voldoende doorzichtig. De agentschappen kent men niet. Over informatie beschikt men niet. Een kunstvriendelijke campagne moet dringend opgezet worden bij de gebruiker, die niet te pas en te onpas moet lastig gevallen worden door de agenten van Sabam. Een vriendelijk klimaat van inning zou de auteur uiteindelijk ook ten goede komen.

Raoul M. de Puydt