Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 29

[p. 79]

Notities

Korte geschiedenis van het Don Bosco Technisch Instituut Gent

Toen graaf Joseph de Hemptinne (in 1866) ter verdieping van het godsdienstig leven besloot een klooster te bouwen op de wijk Maaltebrugge, zal hij er waarschijnlijk nooit aan gedacht hebben dat hij met dit idee meer bereikte dan de promotie van de hem nauw aan het hart liggende neo-gotiek en de aanwakkering van het katholiek reveil. Hijzelf woonde er op het kasteel ter Maelte, een in 1754 in Lodewijk XV stijl opgetrokken gebouw.

Op 16 september 1867 werd de gevelsteen van de kloosterkapel ingezegend en in 1875 het klooster zelf; de broeders van Onze Lieve Vrouw van Lourdes betrokken de gebouwen en hielden er een jongensweeshuis open. Na herhaald schrijven naar de hoofdzetel te Turijn verkreeg graaf de Hemptinne dat de orde der Salesianen zich te Sint-Denijs-Westrem kwam vestigen en er startte met een lagere school met een 30-tal weesjongens, die er onderwijs genoten van de 3de en 4de graad. Het jaar daarop werd naast een Grieks-Latijnse afdeling ook gestart met een ‘vakschool’.

In mei 1914 werden de olielampen vervangen door elektriciteit, maar het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog zou verhinderen dat deze technische nieuwigheid grote gevolgen had op het schoolleven. In 1919 kwamen de leerlingen terug naar het inmiddels herstelde Maaltehuis en van toen af werd er gebouwd dat het een lust was en van start gegaan met een afdeling Mechanica (1920) en Drukkerij (1930). In 1933 bestond de schoolbevolking uit 20 Salesianen, 160 humanioraleerlingen en 111 vakleerlingen.

Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd de school gesloten; opnieuw leden de gebouwen zware schade door bombardementen op het nabij liggend vliegveld; dit verhinderde evenwel niet dat op 9 oktober 1944, na de bevrijding van Gent, gestart werd met 41 vakleerlingen, het jaar daarop met 127. En van nu af aan gingen aangroei van gebouwen, stijgend leerlingenaantal en faam van de school hand in hand. 50 jaar Don Bosco Sint-Denijs-Westrem werd tijdens de lente van 1953 gevierd. In september 1955 waren er 351 vakleerlingen en 195 humanioraleerlingen en het jaar daarop werd de A2 Mechanica opgericht. Het schooljaar 1961-'62 was het laatste dat ‘studenten’ (277) en vakleerlingen (746) samen doorbrachten, want de Technische School groeide zodanig vlug dat humaniora en lagere school naar het

75 jaar Don Bosco Gent, bladzijde uit het gulden boek.

nieuw college te Zwijnaarde verhuisden. In 1962 werd de huidige directeur Z.E.H. Debusscher aangesteld als 11de directeur van het huis en veranderde de naam ‘Sint-Jozefinstituut’ in ‘Don Bosco Technisch Instituut’, met 850 leerlingen en 60 lekenleraars.

In 1966 werden Europadagen gehouden en alle leerlingen werkten mee aan dit project in samenwerking met het Europacollege en het Ministerie van Nationale Opvoeding en Nederlandse Cultuur. Het schooljaar startte toen met 1089 leerlingen en ‘Don Bosco’ werd één der grootste scholen van het Gentse. Nieuwe afdelingen groeiden en bloeiden en met veel enthousiasme werden dan ook alle krachten samengebundeld om 1978 te doen evolueren naar een onvergetelijk feestjaar, want Don Bosco Gent (Sint-Denijs-Westrem versmolt namelijk in 1977 met de bloemenstad) bestond dan 75 jaar. Talrijke initiatieven betrokken de leerlingen dicht bij dit gebeuren en als herinnering ontvingen genodigden en leraars een enig mooie kunstmap: ‘75 jaar Don Bosco’ bestaande uit drie boekdelen over de historiek, Don Bosco als mens en opvoeder en een derde (groter) deel, met reprodukties van aquarellen (geschilderd door José Van Gucht) over het Evangelie volgens Sint-Jan.

Dit schooljaar 1979-1980 zijn er 1233 leerligen ingeschreven en bestond het lerarenkorps uit 20 Salesianen en 148 lekenleraars. In de geest van Don Bosco wordt geijverd om de leerlingen een volwaardige opvoeding te bezorgen, waar technische verworvenheden en algemene vorming samengaan.

[p. 80]

Pedagogie van Don Bosco

Als man van dagelijkse zorg voor vele jonge mensen, heeft Don Bosco (Turijn 1815-1888) geen tractaat nagelaten over één of ander opvoedingssysteem. Wij vinden hooguit enkele brieven waarin hij wat krachtlijnen over zijn manier-van-doen neergeschreven heeft voor zijn medewerkers. Maar in zijn uitvoerige levensbeschrijvingen, door vele tijdsgebonden gebeurtenissen en voorstellingen heen, vinden wij de dagelijkse praktijk van een opvoedingsstijl die verrassend sterk aansluit bij onze ervaringen van vandaag, o.m. bij het schoolproject ‘Torens van Vlaanderen’. Zonder volledig te zijn wil de volgende benadering ons enkele krachtlijnen verduidelijken.

Opvoeden is op de eerste plaats luisteren naar jonge mensen, gevoelig zijn voor hun verhaal en eigenheid. Dit veronderstelt eerlijkheid en openheid om steeds te aanvaarden (in discussies, conflicten en bij initiatieven) dat de jongere evenveel rechten heeft als de volwassene, evenzeer gelijk kan hebben, even dicht bij de waarheid kan staan.

Luisteren veronderstelt eveneens veel liefde, het vermogen om een jongere als het ware in de palm van je hand te leggen en eerbiedig te beschouwen vol schroom en genegenheid. Dan komen er vragen: Wat leeft er in die kerel? Waarom doet hij zo? Wat gaat er in hem om? Wat maakt hij mee? Wat betekent dit feit voor hem? (en niet: hoe ervaart de opvoeder dit concrete voorval)?

Opvoeden is evenzeer aanwezigheid of nabijheid bij de jongeren. De intensiteit van aanwezigheid bepaalt de waarde van een pedagogische relatie: van verstrooid en slordig, over functioneel en beroepsmatig heen kan nabijheid uitmonden in een sterke betrokkenheid.

Zulke aanwezigheid wist Don Bosco te beleven bij zijn jonge mensen. En hij omschrijft ze dan ook als een liefdevolle, hartelijke aanwezigheid die ervaarbaar is - ‘je liefde moet je voelbaar maken’ - in gemeende interesse, vlotte beschikbaarheid en daadwerkelijke dienstbaarheid. Deze aanwezigheid is blijvend en participerend. De opvoeder neemt deel aan het leven van de jongere. Hierdoor wordt hij ervaren als behorend tot de groep. Als buitenstaander kan men niet opvoeden. Opgenomen in het leven van een groep kan de opvoeder vertrouwen geven. Zijn aanwezigheid kan de jongere zelf betrekken bij het opvoedingsproject niet om dit te ondergaan, maar om het zelf mee uit te bouwen en hierin verantwoordelijkheid te nemen.

Zij is ook sterk individualiserend: heeft niet de jeugd op het oog, maar wel elke concrete jongen afzonderlijk. De opvoeder past zich aan zijn persoonlijk ontwikkelingsniveau en eigen mogelijkheden in zijn concrete omstandigheden aan. En in een bemoedigende benadering ziet hij meer heil dan in een (over) bezorgde terechtwijziging. Deze aanwezigheid is een dialoog waarbij de opvoeder, in zijn bekommernis om de jongere te leren kennen, ook zichzelf laat kennen. In een opvoedende relatie ont-moeten opvoeder en opvoedeling elkaar. Zulke aanwezigheid is een persoonlijke kwaliteit van de opvoeder. Toch zal zijn opvoedkundig handelen zijn doel voorbijschieten indien het niet in groep geraliseerd wordt. Eén mens alleen kan in een opvoedkundig midden van school of jeugdbeweging zo een opvoedingsstijl niet realiseren.

Vanuit iedere mensbetrokken levensbeschouwing kan men dergelijke kwalitatieve aanwezigheid betrachten. Voor Don Bosco was ze oerdiep geworteld in een gelovige visie op mens en wereld. Hoewel zijn grote verdienste hierin ligt, dat hij alle vormingscomponenten heeft ingebouwd en de opvoeding heeft opengetrokken naar een zo ruim mogelijke ontplooiing van de verschillende bestaansdimensies, zou men naast de waarheid blijven, mocht men niet het ethisch-religieuze op de

Het drukken van de reprodukties in vierkleurendruk.

eerste plaats zetten. Het zwaartepunt van zijn opvoeding situeerde hij precies hierin en voor hem vormde dit zelfs geen tegenstelling. Opvoeden omvatte de totale mens en deze vond zijn vervulling niet alleen in een binnenwereldse werkelijkheid. Mondige volwassenheid was volgens hem niet mogelijk buiten het geloofsperspectief. De nabijheid die hij zo verscheiden en menselijk voorstond, is dan ook een gelovig-getuigende aanwezigheid.

Waar een opvoedingsstijl gegroeid is uit de praxis van een - ook nog - charismatische figuur, is het niet denkbeeldig dat hij nog moeilijk gehandhaafd kan worden vanaf het ogenblik dat deze figuur geen levende gestalte meer kan geven aan zijn project. Bij Don Bosco ligt dit niet zo. Zijn stijl vindt ook vandaag, in een sterk verschillend tijdsbeeld, weerklank in hart en hand van vele opvoeders. Een verklaring? Zijn intense betrokkenheid bij de persoon van de opvoedeling beantwoordt aan een fundamentele behoefte van iedere jonge mens, vroeger en nu: aanvaard, begrepen, beluisterd, bemind te worden! Een mens die luisterend nabij kan zijn en zijn liefde voelbaar weet te maken, mag zich altijd opvoeder noemen.

Piet Stienaers. S.D.B. Directeur van het Don Bosco College Zwijnaarde

[p. 81]

Het belichten van de offsetplaten.

Het drukken van de reprodukties in vierkleurendruk.

Drukken van de map in zeefdruk.