Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 19

15
Jozef Deleu
Tweemaal onderscheiden

Op 28 februari 1970 ontving Jozef Deleu te Antwerpen een Visser Neerlandiaprijs voor alles wat hij belangloos gedaan heeft voor de bevordering van de geestelijke volkskracht in de Nederlanden en onlangs werd hij ook geprimeerd in de provinciale prijsvraag voor zijn nog onuitgegeven roman ‘Brieven naar de overkant’.

Het loont dus wel de moeite een en ander uit het leven en het werk van deze zeer verdienstelijke kultuuranimator en letterkundige te memoreren.

Jozef Deleu werd geboren te Roeselare op 20 april 1937 en woont thans te Rekkem, Murissonstraat, 142. Van 1956 tot 1960 was hij onderwijzer te Moeskroen en van 1960 tot voor kort (september 1970) te Menen. Door de onlangs opgerichte ‘Stichting Ons Erfdeel’ werd hij thans vrijgesteld voor het werk dat hij in 1957 begonnen is: de hoofdredactie van het tijdschrift ‘Ons Erfdeel’, dat in dertien jaar tijd van een bescheiden blaadje, bestemd voor Frans-Vlaamse jongeren, kon uitgroeien tot het grootste kultureel tijdschrift van de Nederlanden. In de Stichting zal hij nu ook zijn activiteiten uitbreiden op andere terreinen o.m. door in Franse en andere vreemdtalige edities de rijkdom en de problemen van onze Nederlandse kultuurgemeenschap te belichten. Toen wij hem op 29 december 1956 ten huize van André Demedts leerden kennen, was hij pas onderwijzer geworden te Moeskroen en hij moest nog zijn legerdienst verrichten.



Hij scheen zich vooral toe te zullen leggen op het schrijven en het declameren van poëzie. André Demedts, die de begaafde jongere had opgemerkt naar aanleiding van een zending pennevruchten, leidde hem echter nog in een ander spoor. Wellicht kon de onstuimige idealist bruikbaar zijn in de streek van Moeskroen en Rijsels-Vlaanderen om iets voor Frans-Vlaanderen te realiseren, vooral dan op het gebied van kontakten onder jongeren aan weerszijden van de grens. Op de bijeenkomst van het Komitee voor Frans-Vlaanderen (29 december 1956) aanvaardde Jozef Deleu zonder aarzelen de opdracht om in de streek Moeskroen-Torkwijn-Rijsel een vriendenkring te stichten en daarvoor een klein jeugdtijdschrift uit te geven, dat aanvankelijk een tweetalige titel kreeg ‘Notre Patrimoine-Ons Erfdeel’ en zo goed al uitsluitend op Frans-Vlaanderen scheen afgestemd. Aan het tweede nummer werkten echter reeds een paar Noordnederlandse jongeren mee met wie kontakten waren gelegd op de Zuidvlaamse Kultuurdag te Hulst. Later kwamen er ook medewerkers bij uit Zuid-Afrika. Zo groeide het blad allengerhand uit tot wat het nu geworden is: een algemeen Nederlands kultureel tijdschrift in de ruimste zin van het woord, open voor allen en met duizenden abonnees in de hele Nederlanden en ver

[p. 442]

daarbuiten. Dat succes is grotendeels te danken aan de persoonlijkheid van Jozef Deleu: een man met bijzonder veel initiatief, doordrijvend en energiek, iemand met veel plannen en ideeën, maar die ze ook weet te realiseren dank zij eigen werkkracht en volharding en een bijzondere tactiek die erin bestaat zijn medewerkers hun verantwoordelijkheid te laten opnemen.

Jozef Deleu bleef ook op literair gebied zeer bedrijvig. Hij is de auteur van waardevolle novellen, gedichten, studies en essays en voltooide ook al een roman.

Wij vermelden chronologisch: De Ontmoeting (novellen, 1962), Schaduwlopen (Gedichten, 1963), De hedendaagse Afrikaanse Letterkunde (studie, 1963), Ludo en Fliepo (kinderverhaal, 1965), De purperen Jasmijn (novelle, 1966), Nederlander en Europeeër (journaal, 1966), Frans-Vlaanderen (essay, 1968), Nachtwerk (Gedichten, 1970). Veel van wat hij schreef is ook ‘nachtwerk’ geweest. De titel van zijn jongste uitgegeven werk reikt echter verder dan deze voor de hand liggende verklaring. De woorden ‘nacht’, ‘dood’, ‘vrees’ tegenover ‘zon’, ‘dag’, ‘leven’, ‘vuur’, ‘vlees’, zijn kernwoorden van deze gedichten, de beste trouwens die wij van hem hebben gelezen. Wij denken aan de vele, mooie korte gedichten, gewijd aan vrouw en kinderen of aan de inhoudrijke verzen als ‘Ergens de dood’ of ‘Keizerlijk’. Poëzie die getuigt van zijn markante persoonlijkheid.

Mocht Jozef Deleu, aangemoedigd o.m. door bekroningen, die het loon zijn voor ontelbare uren onbaatzuchtig werk, nog lange jaren zijn produktiviteit op zovele terreinen blijven ontplooien, ten bate van onze Nederlandse volks- en kultuurgemeenschap.

Luc Verbeke