8
Armand Boni
60
In feite komt dit artikeltje een jaar te laat: Armand Boni werd op 12 december 1909 te Antwerpen geboren - zodat hij nu al zijn 61e verjaardag kon vieren - maar de (échte!) mouw die wij daar aan passen is, dat ons jaarboek 1969 afsloot per 30 november.
De literaire produktie van Boni is zo verscheiden als indrukwekkend. Hij begon al dichtend, gaf daarna een reeks historische jeugdverhalen uit - en tussendoor missieverhalen, biografieën en historische schetsen - in 1945 werd hij door het Davidsfonds bekroond voor zijn ‘De roman van een blinde’ en in 1956 verscheen van hem nog een sociale volksroman ‘Dorp en cité’. Tot daar het ‘literair grissaille’ waarover Lampo het had in zijn studie over Boni.
Maar vanaf 1963 dient zich een ‘episch fenomeen’ (cfr. Lampo) aan, dat enig is in de annalen van onze moderne Vlaamse letterkunde. Armand Boni had zijn tred gevonden en jaar na jaar blijft hij ons verrassen met historische romans van formaat: ‘De Paap van Stabroek’,
Opname Anton Hardy, foto AMVC.
‘De duivelse brug’, ‘Het torment van meester Servaas’, ‘Felicia’, ‘De reus van Ter Doest’, ‘Zannekin’, ‘De doos van Pandora’, ‘De onvoltooide van Gent’, ‘Een provo, genaamd François Villon’... Wat steeds treft, in elke historische roman van Boni, is de waarachtigheid, én van degenen, die zich niet verzoenen met hun lot, én van degenen, die berustend het leven aanvaarden - de beide soorten van personages, die aanwezig zijn in elk boek van Boni en die dan hun rol spelen met waarachtige epische kracht. Elk van deze historische werken gooit de lezer terug in de eigen geschiedenis, in de vuurkroes van gebeurtenissen en feiten en levens, waaruit het huidige Vlaanderen en West-Europa tevoorschijn zijn gekomen. Maar deze terugvoering is dan zó, dat ze haast op elke bladzijde herinnert aan en als het ware evenwijdig loopt met de eigen tijd. De mens en zijn streven zijn zó weinig veranderd; wat nù als nieuw beschouwd wordt, is al eens nieuw geweest; gedachten en ideeën van nù lagen al vervat in de grijze stroming van het verleden. Taal en stijl dragen het verhaal op perfekte wijze en in elk boek zijn er grandioze bladzijden aan te wijzen.
Boni heeft een harde tijd achter de rug. Jarenlang was hij pastoor in een Duits mijnwerkersdorpje, maar sinds de voorbije zomer keerde hij voorgoed bij ons terug en leeft en droomt en schrijft nu in de rustige abdij van Averbode.
Wij weten hoe gelukkig hij daar om is. Wij wensen hem nog het allerbeste toe en hopen van harte dat hij nog in lengte van jaren ons ‘episch fenomeen’ zal blijven.
Julien Van Remoortere
Auteursrechtelijk beschermd