De Pelgrims
De precieze en volledige lijst aanleggen van al de kunstenaars, die ooit lid geweest zijn van de Pelgrim-Beweging is een netelige opdracht.
Wij hadden uit het Pelgrim-archief de beschikking over de authentieke ‘Naam Lijst der Pelgrim's’, die bijgehouden werd door de secretaris Herman Deckers. Deze lijst telt vier beschreven bladzijden.
Op de eerste pagina werd het onderste gedeelte gekleefd van de uitnodiging tot de eerste Pelgrim-tentoonstelling in 1927, dat de namen bevat van de kunstenaars, die vermeld waren als ondertekenaars. Veertig namen in alfabetische volgorde (hoewel L. Paret dan niet op zijn plaats staat). Wij drukken de eerste bladzijde van de lijst hierbij af, zodat het citeren van de veertig namen overbodig wordt. Op te merken valt, dat Karel van den Oever overleden was (bij zijn naam staat ‘zaliger’ afgedrukt). Nadien werd ook de naam Marnix Gysen met potlood geschrapt (niet te merken op ons cliché hiernaast) en werd tussen haakjes bijgevoegd ‘Goris’. In inkt en potlood voegde men naderhand aan de gedrukte lijst toe: Ere-Pelgrims: Juliaan De Vriendt (kunst-schilder-Erebestuurder K. Vl. Ak.), Johannes Jörgensen (letterkundige), Frederic Van Eeden (letterkundige), Dr. Moller (letterkundige - Nymeghen), Sigrid Undset (Lillehammer, Norge).
Gewone leden: Z.E.H. Jos. De Vooght (letterkundige - pastoor te Rethy), Tony Van Os (kunstschilder), Jan Van Puyenbroeck (kunstschilder), E.H. Frans Crols (letterkundige), Alfons Moortgat (toondichter), Jan Boon (letterkundige), E.H. Aloïs De Mayer (letterkundige), Jef Cricq (letterkundige), E.H. Joris Caeymaex (letterkundige), Rik Sauter (beeldhouwer), Dom. Aug. Verhaegen (toondichter), Johan Coomans (beeldhouwer), A. Van Nuffel (toondichter), Thomas Groenendael (kunstschilder), Oscar Sinia (beeldhouwer), E.H. Hubert Buyle (Gery Helderenberg - letterkundige) en Flor Peeters. (Wij hebben de namen en andere vermeldingen genoteerd zoals ze op de lijst vermeld zijn).
Op de eerste bladzijde van de lijst komen dus globaal 62 namen voor.
Op de pagina's 2, 3 en 4 worden deze namen herhaald met de respectieve adressen erbij.
Op deze adressenlijst komt Marnix Gysen tweemaal voor: nl. eenmaal als Marnix Gysen en dan nog eens als ‘Wel Edele Heer Professor Dr. Goris, Hoogeschool Leuven’, wat nadien werd ‘privaat sekretaris van den Heer Burgemeester van Antwerpen, stadhuis te Antwerpen’.
Deze adressenlijst telt, eigenaardig genoeg, 67 namen, hoewel er op pagina 1 slechts 62 vermeld werden. Het verschil van 5 spruit voort uit:
| - | Marnix Gysen tweemaal vermeld (zie hierboven); |
| - | Sigrid Undset en Jos. De Vooght zijn niet in de adressenlijst opgenomen; |
| - | op de adressenlijst werden zes namen geschrapt, nl. Wies Moens, Z.E. Pater Joseph Creps, Jules Persijn, Lode de Vooght, Speybroeck, M. Kerveyn. Deze laatste zes waren dus blijkbaar ten onrechte ingeschreven (werden allen tegelijkertijd met blauw potlood doorstreept). Met de naam ‘Lode de Vooght’ wordt Lodewijk De Vocht bedoeld. |
Op onze navraag bij de nog levende Pelgrims kregen wij als antwoord, dat Wies Moens, Speybroeck en M. Kervijn inderdaad Pelgrim waren en de andere drie geschrapten niet.
Uit nr. 4/1931 van het tijdschrift ‘De Pelgrim’ blijkt evenwel dat Wies Moens beslist geen lid was. Uit datzelfde nummer wordt eveneens duidelijk dat ook Prosper de Troyer (kunstschilder) nooit Pelgrim is geweest, hoewel Flor van Reeth en Frans Mertens het tegenovergestelde beweerden. Filip de Pillecijn behoorde evenmin tot de Pelgrim.
In ‘Ten huize van...’ (Davidsfondsboek nr. 108/1968, pag. 84) zegt Dirk Vansina: ‘Enkele jongeren hebben hun sporen in De Pelgrim verdiend: ik denk aan Albe, aan André Demedts, aan glazenier Jan Huet’. Welnu, noch Albe, noch Huet staan op de naamlijst, noch op de adressenlijst.
Paul Hardy herinnerde zich, dat P.G. Buckinx ooit te Antwerpen sprak op een Pelgrimvergadering, maar ook deze dichter wordt nergens in de archieven vermeld.
Als architecten van de Pelgrim citeerde Flor van Reeth vijf namen: Huib Hoste, Jef Huygh, Stan Leurs, A. van Nuffel en Flor van Reeth. Maar noch Hoste, noch Leurs worden op de naam- of adressenlijst vermeld. Het is duidelijk dat wij met een aantal randgevallen te doen hebben: kunstenaars, die bevriend geweest zijn met Pelgrims en die dan ook als Pelgrim werden beschouwd, hoewel zij het in feite nooit waren. Verder komt het ons voor, dat de lijsten met niet al te veel zorg werden bijgehouden en wij moeten ook rekening houden met het feit, dat het bijzonder moeilijk wordt om zich, na veertig en meer jaar, sommige feiten zeer precies te herinneren.
Indien wij ons nauwkeurig aan het archief houden, dan kunnen wij besluiten met te zeggen, dat er ooit 62 mensen lid zijn geweest van de Pelgrim-Beweging: 35 letterkundigen, 14 kunstschilders (waaronder Flor van Reeth), 8 componisten, 3 beeldhouwers en 2 architecten.
Julien Van Remoortere
Auteursrechtelijk beschermd
