Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1913

Kleine verscheidenheden.

140. - Aelspeere, steken met aelspeeren en sticken.

Aelspeere, of Aalspeer, luidt ook bij Kramers Aalgeer, Aalijzer, Aalschaar, Aalsteker, Aalvork, Palingijzer, of Elger; in 't Fr., naar dien schrijver Foene, Fouène, Fouenne, Fouanne, Fouine, of ‘Espèce de trident, dont on se sert pour harponner l'anguille et d'autres poissons’⁽¹⁾. Zie bij Littré, v^o Fouine. Deze manier van visschen heette Steken met aelspeeren:

L. Gilliodts-van Severen, Cout. Salle et Châtellenie d'Ypres, I, 90: ‘Item, dat niemendt vissche noch en steke met aelspeeren in andere lieder watere, dan int syne, tsy loopende oft staende waters, met gheenerande instrumenten...’ (1535.)

Met het oog op zulk ‘visschene’, zei men ook Sticken (Steken) zonder meer:

Id., op. cit., I, 338: ‘Item, dat niemene vissche noch en sticke in anderen watere dan int zyne, zyt lopende of staende watere, dats

(1) Zie bij Lacurne de Sainte-Palaye, Dict., v^o Foene.

[p. 56]

by daghe up de boete van x lb. p. ende by nachte up lx lb. p., ende de netten, pukelen, vluwen ende alle andere instrumenten, daer mede dat men visschen mach, verbuert.’ (Keure van 1429.)

Men vergelijke met Sticken mit ellegaers, bij Verdam, v^is Elger en Delve.

141. - Aerd en art.

De twee woorden komen bij Verdam voor, met de beteekenis Wijze of manier van handelen. In de teksten hieronder wordt evenwel inzonderheid List, Behendige streek, Slimme trek of Listige wijze van handelen bedoeld. Dat Aerd, of Art, te samen met het woord engien gebruikt wordt, bekrachtigt onze uitlegging. Wellicht moeten beide woorden in verband gebracht worden met het Fr. Art = Adresse dans les moyens employés, en wijzen ze op Artifice = Habile, industrieuse combinaison de moyens, Ruse. De teksten volgen:

L. Gilliodts-van Severen, Cout. d'Ypres, II, 219: ‘Item, wie die aerd ende engien vinden of zouken zal, omme enech goed van yemen te ghecrighene in enegher maniere, stille of lude...’ (1371.)

Id., op. cit., II. 222: ‘Item, wie die art of engien zouken zal omme bi eneghe zijdweighe ter contrarie van eneghen van den pointen vorseid te doene in enegher maniere, stille of lude...’ (1371.)

Men leest bij La Curne de Sainte-Palaye, v^o Arts:

‘Ces moyens (de tirer parti de la société), lorsqu'ils servoient à tromper et à faire des dupes ... étoient de fins arts... Ils étoient de males arts, de mauvois arts, ou tout simplement des arts, dont on désigne aujourd'hui l'abuz en les nommant artifices’.

Edw. Gailliard.