Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse taal- en letterkunde (nieuwe reeks). Jaargang 1977

[p. 190]

Toekenning van de Guido Gezelleprijs (Tijdvak 1972-1976)
Verslag van Mevrouw Christine D'haen (Secretaris van de jury)

De jury bestaande uit de heren P.G. Buckinx, B. Decorte en Christine D'haen, belast met het onderzoek van de dichtwerken die in aanmerking konden komen voor de G. Gezelleprijs (tijdvak 1972-1976), vergaderde in het Academiegebouw te Gent op woensdag 15 juni 1977.

Door Bert Decorte werd een lijst voorgesteld van alle poëziebundels, aangekocht door het Ministerie N.O.N.C. in de loop van de jaren 72 t/m 76. Daarbij werd nog rekening gehouden met de manuscripten ingestuurd naar de Academie.

Na een eerste lectuur werden de volgende dichtbundels overgehouden:

Speliers Hedwig:	Horribile Dictu
Coole Marcel:	Schuilen onder de regenboog
Gils Gust:	Linke Kornak
Jooris Roland:	Het museum van de zomer
Conrad Patrick:	Life on Stage
Demedts Gabrielle:	Levensberichten en Liederen
Mandelinck Gwij:	De wijzers bij elkaar
Van Assche Armand:	De chemie van de dauw
Nolens Leonard:	Twee vormen van zwijgen
De Coninck Herman:	Zolang er sneeuw ligt
't Hooft Jotie:	Schreeuwlandschap
	Junkieverdriet
Haesaert Walter:	Over warme en koelere gronden
	Langzaam naar het zand
Insingel Mark:	Posters
Rens Lieven:	Leander
De Preter Francis:	Natuurgetrouw geschilderd en geschreven

Uitgesloten waren de overleden dichters, wie reeds een prijs v.d. Academie ontving, de leden van de Academie zelf, en enkele onlangsof veelbekroonde dichters.

Bij Marcel Coole is de zekerheid van stem, waarmee hij nieuwe poëzie zegt, te bewonderen: hij heeft zich kunnen vernieuwen en zijn

[p. 191]

poëzie is boeiend, klinkt juist, verrast telkens. Op een niet banale manier legt deze dichter rekenschap af van het ouder worden. Nooit banaal ook is Gabrielle Demedts. Haar oprechtheid verleidt haar nooit tot gewoonheid, haar klacht nooit tot zich beklagen. Haar vers is altijd een vers.

Boeiend is ook Armand van Assche. Zijn meditaties over dichten en dichterschap, intrigerend in beeld en woordkeus, zijn ‘homotheek’ met sarcastische of subtiel-medelijdende portretten, vormen rijke lectuur.

Zeer hermetisch is Leonard Nolens, rhetorisch, cultureel, woord- en associatierijk.

Zeer eigenaardig zijn de verzen van Walter Haesaert. Met alleen alledaagse woorden maakt hij mysterieuze zinnen.

Mark Insingels logische en eindeloos hetzelfde variërende grafische teksten zijn telkens filosofische en wanhopige inzichten.

Een oprecht en de natuur opnieuw interpreterend dichter is Francis De Preter.

Al hebben deze bundels grote kwaliteiten, en al zouden wij ze niet willen missen in onze literatuur, toch bevatten naar het oordeel van de jury de volgende groep bundels een nog beter, nog volkomener soort poëzie.

Van de nu overblijvende groep werden geëlimineerd:

Gwij Mandelinck, met zijn innige en waarachtige poëzie, omdat hij reeds de 3-jaarlijkse poëzieprijs A. Merghelynck van de Academie ontving.

Patrick Conrad, die, ondanks prachtige verzen, ondanks ook zijn aparte verschijning in onze literatuur en zijn absoluut dichterschap, toch niet een voldoend coherent en volwassen wereldbeeld projecteert.

Roland Jooris, zo aantrekkelijk, sprankelend, poëzie teruggebracht tot het minimaal poëtische: dat is nu net poëtisch. Maar toch is dit nog niet De Beste Bundel.

Jotie 't Hooft, onze jongste Grote dichter, misschien nog wat te onzeker en te zeker, maar wij willen hem altijd blijven horen.

En Gust Gils, een uniek figuur in onze letteren, diepzinnig filosoof in het kleinst mogelijk aantal woorden, cynisch en perfect. Maar niet deze bundel is zijn beste. Gust Gils moet in zijn totaliteit bekroond worden.

Blijven:

Herman de Coninck, Hedwig Speliers en Lieven Rens.

[p. 192]

Herman de Coninck is eigenlijk volmaakt in zijn genre. Hij doseert alles precies. Al het gewoonste uit het meest dagelijkse leven wordt poëtisch, navrant, pijnlijk en nooit, nooit opgeblazen. Wie kan aan die charme, die discretie en dit minutieuze gevoel voor woorden weerstaan?

Horribile Dictu, van H. Speliers, is een grootse bundel. Dood en taal worden in een poëzie, waarvan ieder woord pregnant is, tot een duel uitgedaagd. Maar men stelt zich de vraag of die poëzie niet tot een dwangtoestand leidt, misschien te krampachtig, te theoretisch en dan paralyserend wordt.

Tenslotte Leander, van Lieven Rens. 44 korte gedichten, met hier en daar een fout in toon of woordkeus - Maar in zijn geheel een wonderbaarlijke bundel. Het is een zeer moeilijke poëzie, met veel culturele en wetenschappelijke allusies, die brede mogelijkheden tot exegese biedt.

De centrale thematiek is waarschijnlijk die van een ‘overtocht’ (Leander zwemt naar de overkant) - Er zijn beelden van hoge hemel en diepzee, beelden van primaire planten en dieren, religieuze symbolen uit Bijbel, Evangelie, Kerk, ook uit Hindouisme, Egyptische en Germaanse mythologie; beelden van gesteenten, edelstenen, metaal worden doorheen de hele bundel gebruikt. Er wordt gerefereerd naar hoogte, laagte, diepte, wijdte, verte, overkant, overzij, afvaart, vertrek, oerwereld, zwerven.

Er zijn referenties die voor de jury nog te ontraadselen blijven: wat zijn ‘wilgenroze nornen’ of liever, waarom zijn de Nornen ‘wilgenroze?’ Waarom staan er in veenmoerassen ‘galliger planten’? (Zet men alle planten uit een veenmoeras op een rijtje, welke zijn daar ‘gallig’ van?)

In elk geval is het zo, dat die gedichten door hun kwaliteit aanzetten tot nadenken en zoeken, ze geven de indruk dat het de moeite moet lonen ze te interpreteren en trachten te begrijpen. Zij wekken het gevoel dat de wereld en de cosmos oneindig zijn, zowel naar het oneindig kleine toe als naar het oneindig grote; wereld in wereld wordt gesuggereerd, steeds ingewikkeld, de lezer meelokkend naar meerdere kennis, meer doordringen. Door hun vorm slagen die verzen erin zo te blijven boeien, dat men bereid is de moeilijke weg naar het begrip te aanvaarden. Dit alles in acht genomen is de jury van oordeel dat de Guido Gezelle-prijs voor de periode 1972-1976 dient te worden toegekend aan Lieven Rens voor zijn gedichtenbundel ‘Leander’.