Logo DBNL
Van den doechden der vuriger ende stichtiger susteren van Diepen Veen (1904)

Van den doechden der vuriger ende stichtiger susteren van Diepen Veen

(1904)–Anoniem Van den doechden der vuriger ende stichtiger susteren van diepen veen–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

I.
Ten iersten van der eerweerdiger mater salomee sticken, wilneer onse weerdige meystersche.

(W.R.E.H. Opzoomer, Het klooster van Diepenveen, 1ste stuk, 's Gravenh. 1886, blz. 1-35; verg. ms. no. 8849-8859 der Bibliothèque royale te Brussel, fol. 149r-164v: Vita ct conuersacio Salome priorisse in diepenven).

Hijr begint een weynich van den doechden der vuriger ende stichtiger susteren van diepen veen1), welker eendeels wt onsen huysea) aldaer geset weren. Ten iersten van der eerweerdiger mater salomee stickenb), wilneer2) onse weerdige meystersche3)4).

+DIe eerweerdige mater salomee was eens eersamen mans dochter, geheyten hermen sticke Wonnende toe grolle, ende was seer werlick5) ende hadde groet guet. Ende des gelijcks was sijn huysvrouwe seer eerbaer6) ende vol werldes. Ende hij hadde drie dochtere, daer die eersame mater

die ionxste van was. Op een tijt quam hij daer meyster gerijt die groetea) een sermoen dede. Doe stont hij ende hoerdet myt andachte1)· soe dat sijn herte van bynnen beruert waert tot beterynge sijns levens2). Ende niet lange daer na so genck hij tot meyster gerijt ende sprack myt hem+van zalicheit sijnre zielen. ‖ Ende als hij myt hem gespraken hade3), soe liet hij rechtevoert achter sijn ruterschap4) Ende sloech hem altemale neder5) ende bekierde hem geheel tot onsen lieven heren Ende scheyde hem voert des nachtes van sijnre huysvrouwen, dat hij voert meer6) niet by hoer en sliep. Hij levede7) voert an in den anxte godes ende was seer vurich penytencie te doen voer sine sunden. Hij droech een panser naest8) sijn bloete lijf, vij iaer lanck, ende daer een haren cleetb) op. Ende hij hadde sine salen wt sinen schoen gesneden9) ende genck soe blotes voets opter eerden. Ende doe dat gemercket waert, toech hij die schoen mytallen wt ende genck soe· ende plach hem vaeke te geyselen. Ende sijn dochter salomee was noch seer ionck ende een guet kint; dat plach hij+ondertijden mede te geyselen. Hij hadde ‖ sie sunderlinge lief, om dat hij daer noch wat guedes van haepte. Als hij aldus vurchlike10) levede ende voertgenck in doegeden11)· soe waert meyster gerijt denckende op hermen sticke, hoe dattet myt hem wesen mochte. Doe quemen sie te samen

inden geeste, ende also vernam hij sinen staet. Doe sijn dochter salomee oelt was xiiij iaera), soe began sie hoer wtwerts te kieren1) ende volgede horen susteren nader werlt, dat hem seer swaer was. Ende plach sie daer dicke om te berispen· mer hij mostet lijden, hent dattet2) god anders versach.

- Hij begant vurichlike ende volherde zalichlike· ende in dat panser dat hij toe dragen plach, daer waert hij in begraven Ende sine ziele was gode+ene bequame3) offerhande. Mer salomee sijn dochter volchde ho- ‖ re naturen in schonen clederen ende in andere cijrheit. Sie was homodich ende seer eersam van zeden4) na den staete der werlt Ende een bequame persoen van staturen, mer niet groet. Sie was vaeke by den heerschap5) ende plach hem helpen te sticken6).

- Ende als sie plach te beden, soe bad sie onsen lieven heren om eer ende omme guet, dat hoer onse lieve here overvloedelike gaf Mer in een ander maniere dan sie begeerde ende dan hoer menynge was. Want die rijckheyden ende eer die hy hoer namaels gaf, die weren hoeger in sijnre tegenwordicheit7) ende eerlijc voer allen menschen Als men noch wal horen sal.

- Doet genaeckte den gulden iaer8), doe waert onse vader die pawes beweget mit barmherticheit Om der groter sterften die doe was, ende+sette dat gulden ‖ iaerb) eer dant boerde9)· Ende doe hem dat volck

besaete1) omme derwert2) te gaen om aflaet van pijnen ende van schult te halen Soe waert salomee sticken ock van bynnen getagen3), die doe was van xx iarena), dat aflaet ock te halen. Mer hoer gruwelde4) daer wat voer dat sie die luyde niet verstaen en solde ende ock voer ander saeken. Ende als sie hijr voer soergede5), soe gevyelt dat sie quam by here Iohan die waeleb), die pryor was toe belheem in zwollec). Desen segede sie hoer begeerte dat aflaet te halen. Doe hij hoer begeerte gehoert hadde, segede hij hoer onder ander worden: ‘volghet my, ende gy sult ene roemsche vaert6) doen.’ Ende sie volgede hem, ende hij brachte sie toe deventer totten susteren van meyster gerijts huys. Doe hoer die+susteren segen, soe ‖ en hadden sie hoer soe voert niet geerne angenamen, om dat sie soe werlike genck7). Soe wolden sie sij iersten proeven, ende onder vinden8) of sie ock den rechten geest hadde ende van wat gestande9) dat sie was. Doe wasser een eersame weduwe, die van meyster gerijt bekiert was - ende was genoemt Lutgert ommyngesd) - Ende quam namaels ten diepen veen mytter wonne myt hore dochter ende myt hore dochter dochter. Ende die dochter hadde ock enen sone toe mariënborne), die daer monick ende priester was, ende ock een dochter toe meyster gerijts huys. Ende die moder van desen kinderen hiet hermen huberts of ter braeck. Mit deser zaliger lutgert, die seer ynnich10) was, waert

+salomee sticken een wijltijdes bestadet1) Omme hoer ‖ menynge ende horen syn te ondervynden2). Doe sij daer ene corte tijt gewont hadde, soe ondervonden sie dat sie hoer stanthactelike3) ende seer eersamlijc ende oetmodelike hadde. Ende doe die duvels segen dat sie hem ontgaen was· soe vervolgeden sie hoer seer swaerlijck, sienlijc ende onsienlijck. Mer sie bleef starck inden heren die hoer hulper was· die sie leerde ende reygeerde Want hij hadde sie wtvercaren ende geropen in sinen wijngart troulike te arbeyden om zalicheit velre zielen. Daer omme wast hoer seer nutte dat hoer die duvel temtierde4)· op dat sie hoer bedriechnisse5) mocht leren kennen myt ondervynden6) Ende namaels horen geesteliken kinderen te hulpe mochte comen myt raede ende myt dade. Als hoer ‖+die duvel dus banghe riet7), soe volgede sie dat inspreken des hilligen geestes8)· ende apenbaerde altemale des viandes bedriechnisse here florensa) ende den anderen vaders. Ende sie dede daer in na horen raede ende guet duncken. Ende wt desen starcken strijde soe ondervonden sie dat hoer bekieringe recht ende inder waerheit was Ende dat daer noch wat guedes ende grotes van warden solde. Ende alte hants nemen sie sij toe meyster gerijts huys in onder hoer geselschap. Ende als sie daer ontfangen was, soe genck sie seer vuerichlike voert in den doechden ende was hem allen een exempel Ende sie mynden sie seer omme hore goddiensticheit willen. Swijgen, wijken ende duken9) ende den heren andachtich te

+wesen, dat was allene ‖ hoer hoechste begeerte. Gerne plach sie te werken1), omme dattet een oetmodich werck is ende om dat sie hoer daer2) wal tot onsen lieven heren conde geven.

- Daer was ene goddienstige suster, die van meyster gerijt bekiert was Ende sie bekierde ock vele menschen tot onsen lieven heren. Dese hadde die wtwendige dinge myt den luden te verwaren3). Ende alst dan soe gevyel dat sie wat myt heerschap of myt anderen groten luden te done hadde, soe nam sie suster salomee sticken myt hoer. Dat was suster salomee seer swaer, ende sie en begeerde nu alsulker eren niet. Doe siet eens liet, doe liet siet geheelijck, soe dat hoer dit meer ene pijne was dan genoechte Want sie en sochte niet dan onser4) god ende begeerde+hem allene te leven. Doe belyde siet ‖ onsen weerdigen vader here Iohan brinckerincka) dat hoer dyt also pijnlic weer. Doe verboet hiet der suster dat sie sij niet meer mede en solde nemen· doe bleef sie in vreden. Op een tijt was sie inder nacht opgestaen om te beden. Ende als sie hoer bedede5)· soe sach een suster dat hoer een licht omme scheen, ende sie hoerde ene stemme, die segede: ‘Dit is sie, daer al dat hemelsche hof van verblijt.’ O hoe puer was hoer menynge tot gode, dat hij dat den menschen apenbaerde!

- Gene lange iaren en hadde sie daer gewont, sie en waert moder gecaren, al was sij ionck van iaren Mer hoer stichtige vurige wanderinge maeckte hoer daer bequame toe. Doe sie vernam dat sie gecaren was, soe genck sie al heymelijc lange wijle van groten druck baven opt hemelte6)

+sytten ‖ sonder eten ende sonder drincken, ende die susteren sochten sie vele. Ten lesten quam een suster - ende hiet barte ter clockena) - op dat hemelte ende segede tegen hoer selven: ‘Slichtes1), salomee, het is u schult dat gy ons dus lastich sijt.’ Doe meende salomee dat sie hoer gesien hadde, mer sie en sach hoer niet. So apenbaerde sie hoer ende sprack hoer al weenlike2) toe ende genck myt hoer of. Ende sie bleef wal xviij iaer meystersche, daer sij mennigen druck van hadde: also grote genoechte hadde sie ene gemeene suster te wesen Op dat sie hoer myt enen onbecummerden herten tot onsen lieven heren mochte geven ende hem steedelike mochte anhangen. Sie sochte mennige list om af te comen3), mer hoer en mochte gene genade geschien. Die susteren hadden+sie lief ende hadden ‖ sie in groter weerdicheit ende en wolden sie niet over geven. Sie clagede eens eenre suster horen druck hijr van dattet hoer soe swaer weer, soe dat die suster groet medelijden myt hoer hadde.

 

- Al was sie geordyneert sorghe te dragen4) der zielen ende der lichame ende der tijtliker dingen· sie en gaf hoer nochtans der dinghe5) niet alte male6) Mer sie leende hem hoer alst noet was. Want als sie enyge ledige tijt hadde dat sie hoer tot onsen lieven heren geven mochte, soe weren hoer die dinge soe deger7) wt den herten, als of sie daer geen doen mede gehat en hadde8) Also puerlike ende myt so geheelen herten was sie dan ingekiert tot onsen lieven heren ende onse lieve here weder tot hoer Dat sie vaeke niet en wiste wat by hoer was9).

 

+- Op een tijt solde een ‖ devoet bruder sijn ierste mysse doen in onser liever vrouwen kercke. Soe gaf onse weerdige vader here Iohan brinckerynck iiij of v van den oldesten susteren orlof die mysse te horen· daer salomee ene van was. Doe sie in der kercken quam, doe genck sie

geringe1) liggen in een heymelijck stedeken· daer sie hoer vrylijc ende onbecummert tot onsen lieven heren mochte geven. Ende die stede daer sie op quam, daer en plegen gene vrouwen te staen, ende dat en wiste sie niet. Ende het en was niet veer van den altaer daer die priester sijn ierste mysse dede. Daer lach sie allene onder die mans. Sie was in groter devociën myt onsen lieven heren ende meende daer allene te wesen. Den tranen gaf sie overvloedelijc horen vriën ganc ende was2) myt also overvlodiger+‖ graciën bestort3), dat sie van buten wat geruchts4) maeckte Also dat die mans omme segen ende vrageden wat dat weer. Doe was daer een man, die segede: ‘het is een dolle begijne5), laet sie betien!’6) Ende sie was myt onsen lieven heren also verenyget, dat sie niet en wiste wat by hoer geschiede7), eer dat ment hoer namaels segede Hoe dat sij manck8) den mans gelegen hadde ende wat sie van hoer gesecht hadden.

- Siea) plach hijr vaeke ten diepenveen te comen, doe sie noch toe deventer wonde. Op een tijt was sie hijr een wijltijds; doe gevyelt op ene margenstont dat die susteren die mettene lesen van der wijsheitb). Ende het was suster elsebe hasenbroecksc) hoer tijt in die kocken te wesen.+Ende suster elsebe hadde wat sunderlinges ‖ in dat bedehuys te doen. Ende als sie daer quam, so lesen die susteren also vuerichlijc; sunderlinge so las onse weerdige moder also rechte vuerichlijc, dat suster elsebe een luttel bleef staen ende sach op onse moder salome. Soe sach sie dat hoer vurige stralen wten monde gengen hent tot den spinrocken toe, gelijc

der sonnen, van mennygerhande varwen, elker reyse als hoer een woert wt den monde genck. Daer toende hoer onse lieve here, hoe andachtelijc1) dat hoer herte tot gode was.

 

- Int iaer ons heren2) m cccc ende viij doe waert sie soe seer beweget+omme verloest te3) warden van hore officiën. Doe krech sij ene oersaeke ende bad oerlof toe campen te trecken. Ende doe sie daer die+tijt geweest hadde die hoer geoerloft was Soe waert ‖ hoer ontbaden4) ene werf ende anderweerf weder te huys te comen, ende sie en quam niet. Doe hadde sij hoer stede verboert na gewoenten des huyses· daert hoer om te done was, op dat sie verloest mochte warden. Ende haepte ten diepen veen te comen ende meende daer vry te wesen van alsulker last5). Doe ontboet hoer onse weerdige vader here Iohan brinckerynck dat sie ten diepenveen solde comen; doe quam sie lichte6) achte daghe voer sante Agnietena). Doe waert sie gecleedet7) op sante Agnieten avent, ende dat begeerde sie om der enicheit des volkes. Ende die xij ierste susteren die des iaers daer te voeren gecleedet weren op sante Agnieten dach Die deden des anderen daghes na hoer professieb), als op sante Agnieten dach. Doe men hoer dat novicyus suptijl8) brachte,+daer men hoer me- ‖ de cleedenc) solde, soe waert sie al wat bestoten ende en haddes niet geerne gehad, want sie wolde ene conversynned) wesen. Sie weerde hoer als sie best conde, mer die susteren maeckten hoer vroet dattet alsulken suptijl niet en was, want het gene mouwen en hadde. Doe liet sie hoer genoegen ende meende dat de conversynnen also gaen solden, want daer en weren doe noch gene conversynnen. Doe waert sie novycius ende dede eersamlijc ende goddienstelijc dat hoer toe behoerde int koer ende alre wegen. Sie hadde horen psalter geleert, doe sie noch

ionck was; dat quam hoer nu seer like1). Int iaer ons heren m cccc ende viij op sante remygius dacha) worden2) daer vij iongen gecleèt;+die worden hoer bevalen, ende was daer meystersche van. Die iongen+hadden sie seer lief ‖ ende hielden sie voer ene grote hillige, als sie ock was, want al hoer leven was hillich ende stichtich. Int iaer ons heren m cccc ende ix waert sie supprioerynne. Daer na, doe men schref+m cccc ende xijb), doe waert sie pryoerynne gecaren omtrynt sante+Iohannes missec), dat hoer seer swaer was, ende maecktet den vaders alte suer, eer siet consentieren wolde. Mer ten lesten moste siet toelaten, al hoe node dat siet dede. Sie was hijr gevlaen3) om van alsulken last verloest te warden, mer men en can gode niet ontvlien. Sie reygeerde hoer kinder, die hoer god toevoegede, seer eersamlijck ende goddienstelijc myt enen oetmodigen vurigen herten Ende was hem seer stichtich in al horen seeden, want sie sochte ende meende4) onsen lieven heren inder+waerheit. Ende die susteren hadden sie lief ‖ ende ontsegen5) sie myt groter reverenciën.

- Hoer leringe6) was seer vurich als ene barnende vlamme, soe dat hem die susteren seer te lijden hadden7), alst soe gevyel dat sie niet wesen en mochte int capittel of anders, daer die susteren vergadert weren Dat ons plach te duncken dat wy daer groten schaden by hadden. Hoer leringe was toe herdende8) totten doechden ende ons selven wt te gaen ende ons tot sterven te geven Ende pijnen ons te veroetmodigen onder malcanderen ende die mynneste te wesen Ende pijnen ons die doechden te stelen9) ende enen anderen in doechden baven te gaen Ende mynnen die doegeden in enen anderen ende veroetmodigen ons dat wy noch soe niet en sijn ende dencken dattet onser versumelheit schult is Ende ummer+vlijtich te wesen ‖ altoes waer dat wy conden ende mochten onse herte

by onsen lieven heren te hebben ende an hem te cleven1) Ende hem te belyen onse cranckheit ende onse ontblijven2) Ende bidden hem hertelike omme hulpe den conynckliken wech der doechden te wanderen, nyet af te neygen3) ter rechterhant noch ter luchterhant. Dat is: dat wy in voerspoet ende in wederspoet altoes biden doechden sullen blijven Ende dat wy onsen lieven heren hertelike solden mynnen ende hem myt vuriger begeerten anhangen Ende die dinge die wy schuldich weren te doen ende te holden dat wy dat myt vueriger vlijticheit solden doen Want den blijden gever mynnet goda). Sunderlinge was sie ene toeherdester4) totter mynnen godes, want+sie was overvloedelike vol van sijnre mynnen. Ende sie hadde sun- ‖ derlinge liefte5) totten genen die sie merckte ende gevoelde dat sie onsen lieven heren lief hadden6) ende hem puerlike sochten. Ende sie plach ons te leren dat wy ons pijnen solden te comen by den genen, daer wy ons soe niet toe gheneyget en voelden· ende hem mynlijck ende bedienstich te wesen, dat weer onsen lieven heren soe rechte angename Ende wy solden daer sunderlinge gracie mede vercrijgen ende alten groten vrede mede vercrijgen. Niet allene dit, mer in allen dingen daer wy onser synlicheit7) ende onser naturen in contrarie8) voelden Dat myt mynnen omme te helsen, al ist der naturen wat swaer, het gevet nochtans alten sueten naesmack9) Hij10) wordt verlichtet in der graciën godes ende gaet voert van doechden in doechden11).

+- Sie was den susteren seer ‖ trouwe in vermanynge, beyde in den capittel ende ock daer buten, alst die saeken eyscheden. Ende als sie gene saeken en hadde, soe vant sie yo12) wat ❘ want sie bekende die hongerige begeerte der susteren Want wt herteliker lieften segede siet hem, ende des gelijkes nemen siet13) ock. Sie maeckte vaeke van een dinck een gebreck, dat meer te prijsen was inden susteren dant een gebreck was Omdat sie ondertijden niet en wiste waer siet nemen solde hem broet te geven, daer hem in den geeste na hongerde. Ende als sie

die susteren vermaende of corrygeerde, soe weren sie meer begaen, om dat sie anxt hadden dat mater op hem tonpasse1) was· dan van der correxciën ofte veroetmodegynge die sie gecregen hadden Ende gengen+tot hoer ende beden oetmodelike vergif- ‖ nisse ende dat sie hem geerne beteren wolden: dat sie ummer vry tot2) hem wesen solde. Sie oefende die susteren myt oetmodigen clederen, suptijlen ende weelen3), geschoert ende gelappet Ende sie plach hem wal enen schorteldoeck4) opt hovet te setten ende der gelijck. Ende die knopen die van den oelden slaeprocken gesneden weren, dat weren sommyger curyoesen5) susteren pater nosteren. Ende onderwijlen worden sie van hoer geoefent myt oetmoedigen werken· als broet te bidden6) int reventer7) myt eenre schottelen of dier suster voete te cussen an der tafelen Of te venyen8)· ofte ene roede opten rugge te dragen of dier gelijke dinge, die alte vele weren te noemen. Ende wie dat sie aldus oefende, dat weren die alre lieveste kinder gehieten+van den genen, dien ‖ duchte dat sie soe vry niet tot9) hem en was.

- Dat celencium10)a) waert daer gemynt ende die oetmodige werke te stelen die ene den anderen bedienstich te wesen Soe dat sies onder tijden niet en wisten wiet gedaen hadde. Of alster yet oetmodiges te doen was, die dan daer niet mede en was, den dochte dat hem groet onrecht geschiede. Sie mynden oetmodighe werke· ende die snoetste cleeder ende die verwoerpenste rietschap11) in den arbeyde· ende die nederste12) stede.

Dit is: te wanderen den conyncliken wech1) sonder alle suekelicheit2) van bynnen ende van buten.

- Hoer en weren niet allene gehoersam die menschen, mer ock die+onredelike dieren, als die katte. Want hoer waert eens gesecht dat ‖ die katte die rotten plege op te eten ende dat sie daer sieck van waert. Doe verboet sïet der katten dat sieder niet meer eten en solde, mer dat sie sij hoer solde brengen. Die katte was hoer gehoersam ende en atter niet meer Mer sie brachte sie int reventer ende legede sie op maters steede daer sie te sytten plach. Ende niet allene en worden daer rotten gebracht, mer ock mollen.

- Op een ander tijt doe quam ene katte int capittelhuys3), doe men capittel hielt, ende was luytruchtich myt meven4). Doe segede mater eersamlijc5)· ‘hoe laet6) die vuyle katte, yaghet sie wt!’ Doe quam die katte ende genck langes op die matte voer mater liggen, recht of sie hoer+schuldich gaf. Doe hiet sie mater wt gaen ❘ doe stont ‖ sie op ende genck wt ende was gehoersam, waer van dat hem die susteren seer verwonderden. Doe segede mater totten susteren: ‘siet, dese katte gevet u een exempel der oetmodiger gehoersamheit,’ ende dergelijken woerde.

 

- Wonderlike grote mynne hadde sie onsen lieven heren vele zielen te wynnen Ende onse weerdige pater van wyndesem Iohan vos van hoesdena) en was daer ene wijle niet seer toe geneyget vele personen hijr an te nemen. Ende sie waert op een tijt soe seer ontsteken van bynnen, doe sie by hem was myt suster Elsbe hasenbroecks, die doe procraterscheb)

was, ende segede hem hijr van. Soe en wolde hij daer niet an ende segede dat men niet meer in nemen en solde dan men voeden conde·+want het was hijr doe noch seer arm. Doe ‖ waert sie noch vuriger ende segede: onse lieve here solde ons wal helpen. Doe hadde sie noch een deel stucke goldes in der kisten; dat wolde sie hem geven ende segede wt vuricheit hoers herten: ‘Wy en behovens niet,’ mer hij en woldes niet nemen. Niet lange daer na op een ander tijt onder ander woerden segede hij, als hem selven berispende: ‘Wat neme wy voer1), recht ofte onse lieve here aldus vele menschen conde voeden ende niet meer?’ Ende hij waert hijr in van bynnen ontsteken, soe dat hiet doe consentierde dat wy doe voert an wal meer personen in mosten2) nemen3). Aldus synne wy gecamen baven dat getal van vijftigen.

- Sie hadde onse vaders ende recktoers in groter weerdicheit ende+was hem geheel4) ende ‖ gaf hoer daer oetmodelike onder myt alre gelatenheit. Sie plach hem hoer guetduncken wal te seggen ende liet hem dan daer mede bewerden5), hoe dat sie daer in deden Mer sie volgeden hoer gemeenlijc, want sie sochte ende meende onsen lieven heren in allen dingen· ende dat voelden die vaders ock grondelike van hoer. Sie hielt hoer soe cleyn ende neder onder hem, dat sie op hoer begrijp niet en stont6) Mer sij bevalt onsen lieve heren7) ende badt hem dat hiet also doer die vaders wolde schicken8) ende voegen alst hem behagelijcxt weer ende als hiet hebben wolde. Niet lichtelike en dede sie wat buten paters consent, sie en vragedet hem of lietet hem vragen Ock in cleynen dingen, die sie wal oerloven mochte of doen: dat dede hoer grote oetmodicheit Want+dat was hoer vredelijc ‖ ende het maeckte geheelheit9) tusschen hem beyden. Dat hadde sie van der godliker graciën dat sie die godlike wijsheit aldus reygeerde Niet allene in deser saeken ofte in desen dele, mer in allen dingen na dien dat sie becande dattet wesen solde. Onse weerdige pater here ioesta), een pryor inden briel, die was hijr een wijltijds

recktoer, eer hij daer pryor waert Ende was een cloeck wijs verstandel man. Die plach van hoer te seggen1) datmen alsulken wijsen verlichten2) vrouwen persoen niet en solde vinden tusschen hijr ende romen Ende die also vervullet was myt alsulker vlammen der mynnen godes ende begeerten zalicheit der zielen. Ende want hij dit in hoer bekende, soe hadde hij sie in also groter weerdicheit, dat hij sie also seer ontsach+Alst die saeken eyscheden ‖ dat hij hoer toe solde spreken, dat al sine natuer bestoten3) waert van rechter reverenciën Om die overvloedige gracie die god in hoer gestort hadde.

- Op een tijt was sie merckelike wat becommert myt wtwendigen dingen, als sie niet vaeke en plach. Doe sprack hoer onse lieve here Ihesus apelike toe myt eenre sueter stemmen seer mynlijc Ende segede hoer dat sie wal te vreden solde wesen: hij solde sie wal besorgen4). Doe bleef sie te vreden ende was seer wal gemodet.

- Onse lieven here plach vaeke medesprake5) myt hoer te hebben· beyde inwendelijc ende wtwendich Mer ny en hadde hij hoer voer der tijt soe rechte suetelike toe gespraken als hij op dat pas dede. Sie hadde alle wege+een groet betrouwen op hem, mer doe waert sie noch meer gestercket ‖ ende gevestiget in hem te betrouwen. Sie was altoes vurich vele personen an te nemen om dat6) gewyn der zielen, mer doe waert sie noch vuriger. Ende al dat hoer onse lieve here toe sande, sie weren arm of rijke: daer sie onsen lieven heren in voelde te wesen7), die nam sie in Mer sie placht hem wal al doer suer laten te warden ende segede hem seer swaer dinge voer te doen8), die nader naturen niet genoechlijc en weren. Ende die daer toe bereyt weren ende niet of en lieten te cloppen ende te bidden, die cregen hoer begeerte. Hijr in proefde sie sij iersten, oft hem ock ernst weer. Ende als si9) daer10) gecamen weren, so infermeerde11) men sie tot alre oetmodicheit ende cleynheit Ende te staen ende te dringen na12) den+oetmodichsten ende snoetsten werken Ende hem tot swij- ‖ gen te geven

ende tot allen gueden goddienstigen werken Die noet weren tot een guet fondament te leggen eens geesteliken tymmers1).

- Als die personen aldus hijr wiessen, soe wies ock dat tijtlike guet ende ock mede dat geestelike guet. Dat saet wies opten salre, dat broet in den aven, die spijse in den kelre· ende die susteren wiessen in meerre vuricheit. Ende sie plach ons te seggen: ‘also lange als wy guede kinder weren ende geven ons tot oetmodiger gehoersamheit ende onderlinger mynnen,’ Soe betroude sie onsen lieven heren toe dat hij ons niet en solde laten2). Sie plach den armen ende ock den armen vergaderingen3) myldelike mede te deylen van dien dat ons god verleende. Ende sie plach den vergaderingen+te raden dat sie vlijtich solden we- ‖ sen onsen lieven heren vele zielen te wynnen sij wolde sijn borge warden, het solde hem daer wal mede gaen. Dat betroude sie onsen lieven heren toe· also grote mynne hadde sie tot zalicheit der zielen. Ende het genck hem daer ock wal mede, soe dat sie hoer te seggen plegen dat onse lieve here hoer belofte vervullet hadde· ende dat hij sie wal gequijtet ende gevryt4) hadde Daer sie onsen lieven heren seer dancber van was.

- Op een tijt wasset grote duertijt, ende wy hadden onse saet vercoft, also dat wy niet vele beholden en hadden5) dan tot onser meyers6) huyse hijr ende daer ij of drie mudde, dattet over al7) niet vele en droech8). Ende dat selve gaf onse eerweerdige mater al heymelijc den armen vergaderyngen+ende den armen· dat- ‖ tet onse pater niet en wiste. Ende als hij daer omme sende, soe wast al en wech. Ende doe dat die devoete vader hoerde ende vernam, die genoemt was here henrick van harderwijck - ende was een brueder van windesema) - Die nam dit swaerlijc van mater ende segede dat sie soe vele by hoer selven niet en mocht en wech geven· ende hadde hem daer merckelijc in te lijden9). Doe segede sie: onse lieve here soldet versien dat wy geen gebreck hebben en solden, alst ock geschiede. Want onse lieve here oeckte10) dat saet dat wy noch beholden hadden, beyde weyte ende rogge, des niet vele en was Dat wy geen

gebreck en hadden, hent dattet nye1) an quam. Ende daer en baven vermennichvoldichde onse lieve here dat saet also opten lande Dat wy+soven ‖ hondert mudde saets meer cregen dan des iaers daer te voren. Doe segede onse pater dat onse lieve here mater overvloedelike gequijtet2) hadde· ende liet sie voert an betien3).

- Op een ander tijt wast ock ene merckelike duer tijt, ende sie deylde den armen vergaderingen ende den armen mede dat selve dat wy hadden. Doe versacht onse lieve here ock dat wy des iaers daer na so vele sades van een stucke landes cregen, dat men na weerden4) dat lant daer wal omme ghecoft solde hebben.

- Sie was seer betrouwende in onsen lieven heren· ende hadde een milde herte ende apene hande totten armen ende behoeftigen Want sie plach alle+iaer van elker vrucht die ons god verleende, een schepel ‖ om gods willen te geven Ende een thonys verkena) te mesten ende gaf dat den armen klercken toe deventer.

- Sonderlinge vlijtich was sie in horen hantwercke5) te doen ende ook te spreken myt den susteren, alst noet was ende redelike saeken eyscheden Als in saecken, die der zielen angengen, te vorderen6) in voertgange· of te troesten ende te leren die in drucke of in becaringe weren.

- Niet geerne en genck sie totten spreckvinsterenb) ende seer selden, als siet of wesen mocht. Mer alst redelike saeken eyscheden of als sie wiste dattet noet was om zalicheit der zielen Of dat yemant bedrucket was in den geeste of in becaringen ende in bangycheiden weren7) Om alsulke+saeken soe verwan hoer die mynne, dat sie daer plach te ‖ gaen. Den was sie dan soe troestelijc ende leerlijck ende toesprekelick, dat sie des lange te bet voeren8)· sie weren man of vrouwe Ende gengen seer wal

getroestet van hoer Ende weren blijde dat sie hoer geweerdiget hadde hem toe te spreken· ende dan dochte hem dat hem die reyse wal verset1) was, die sie daer om gedaen hadden.

- Seer vlijtelike hielt sie hoer choer nachtes ende dages ende dede horen dienst seer eersamlijc ende goddienstelijc in allent dat hoer toe behoerde, also lange als siet vermochte Iae vaeke baven hoer naturlike crachten, dattet ons te verwonderen plach. Mer dat wrachte in hoer die indrift2) der godliker mynnen dier sie vol was Want die vander mynnen gods+gereygeert woert, die vercrijget cracht ende ‖ wijsheit baven naturen, als in hoer te merken was. Sie was inden godliken dienste als een seraphijn, ontsteken mytten brande der godliker mynnen3) Dat wy hoer ansichte segen ontsteken als ene vurige vlamme Want sie en condes vaeke niet wal verbergen, wy en wordens gewaer. Sie was in der waerheit ene vurige vlamme; want waer dat sie was, hoer gemynde brudegom was hoer altoes tegenwordich in horen herten Welken sie lief hadde ende mynde baven al dat is ende ummer warden mach Als onse lieve here op een tijt vertoende eenre suster, die wat op hoer gepassineert was4). Dese suster sach een alten genoechliken schonen velt, dat wonderlike schone vercyrt was myt+mennigerhande blomen Ende mydden in dat ‖ velt was een groet gloyende vuer ende daer genc ene grote vlamme wt hent totten hemel toe Ende baven in der vlammen daer was een alten schonen ansichte in. Doe waert der suster gevraget, of sie dat ansichte niet en kende· doe segede sie: ‘neen.’ Doe waert hoer gesecht dat sie noch bet solde toe sien; doe sach sie noch bet toe. Doe waert hoer echter5) gevraget, of siet noch niet en kende· doe antwaerde sie ende segede: ‘Ist onse mater niet, soe en weet ic niet wie dattet is.’ Doe waert hoer weder geantwaerdet: ‘sie ist, ende aldus staet sie sovenwerf des dages voer dat ansichte godes In alsulker vlammen der godliker mynne omme zalicheit der zielen Daer omme soe+hoet u op alsulken persoen passiën te hebben.’ ‖ Ende sie waert6) verloest voert meer enyge passiën op hoer te hebben.

- Hoe weeckelic of hoe sieck dat sie was, sie plach hoer mettene des nachtes te lesen, so lange als sie hoer getijde holden mochte Ende voert die ander getijden, elck na hore ordynanciën. Onder myssen was sie selden sonder overvloedige tranen ende myt groter ende overvlodiger7) graciën der vuricheit overstort8).

- Wonderlike oetmodich ende cleyn was sie in hoer selven, niet van naturen mer van graciën. Die cleyne in vallen1) der gedachten die weren hoer also swaer, als oft sware sunden geweest hadden. Ende die plach sie soe te clagen ende te belyen onder die susteren, als oft sware2) sunden geweest hadden. Ende baven al in der bijcht plach sie hoer gebreke soe+oetmodelike te be- ‖ lyen voer onsen pater myt soe overvlodigen tranen, dattet voer dat bijchtvenster plach te laten3), als oft daer myt water begaten hadde geweest Also swaer was hoer dat myddel4) tusschen onsen lieven heren ende hoer. Dat dede dat grote bekennen5) ende dat overvlodige licht der godliker graciën, dat in hoer gestort was Soe dat sie in hoer niet lijden en mochte soe wat niet puerlike god en was ofte omme god.

 

- Op een tijt quam een suster tot hoer inden choer ende hadde sie geerne gehad, daer sie sat ende was becummert myt horen gemynden. Doe segede sie hoer toe· ‘ic moetet ummer iersten crijgen, eer icket u geven sal.’

- Soe wanneer dat hoer wat beyegende, dat hoer swaer was van bynnen+of van buten, soe hadde sie voer ene manier dat sie haesteli- ‖ ke daermede liep tot onsen lieven heren myt enen groten betrouwen ende bad hem omme hulpe Op dat hoer herte ende gemoede den dingen niet onder geworpen en worden Want sie en conde niet lijden dat enich myddel tusschen god ende hoer was. Ende onse lieve here quam hoer dan vluchtes daer in te hulpe.

- Int iaer ons heren m cccc ende xvj op die hochtijt van pinxteren of des+hilligen sacramentes dacha), als die susteren comunyseerden Soe apenbaerde onse lieve here eenre novyciën die grote bernende begeerte, die mater hade6) tot onsen lieven heren in den hilligen sacramente. Hijr weren op die tijt een deel novicyen, die bynnen dat slot7) ny gecomunyseert en hadden. Doe vrageden sie der suppriorynnen, geheyten suster lijsabeth+van delftb), hoe dat sie ‖ hem hebben solden. Doe hiete sie hem doen dat sij nauwe toe solden sien, hoe dat die susteren deden: dat sie ock

soe solden doen. So was daer een novicy, geheyten suster anna schultena), die seer bederflike1) toe sach, als men dat teyken gaf mytter schelle dat die susteren solden gaen totter comunyseringe2). Soe sach sie dat mater wt horen stoel genck ende hadde ene barnende waskerse in hoer hant, ende die brande als ene fackele. Daerwt te merken is, myt hoe groter barnender begeerten ende vuriger mynnen dat sie totten hilligen sacramente genc3). Op die ander tijt daer na, als men weder totten hilligen sacramente solde gaen, soe merckte si daer echter4) op Want sie meende dattet+ene manier geweest hadde dat mater also solde doen, ‖ mer doe en sach sies niet. Doe dachte sie dat hoer op die hochtijt also boerde te doen. Op een tijt soe was sie by der costerschenb), geheyten swene ter poertenc)· Dier vragede sie, of mater in die hochtijt myt sulker kersen ten hilligen sacramente plege te gaen, ende anders niet. Doe segede sie: sij en wiste van geenre kersen. Doe sie dat hoerde, soe waert sie bevaren5) ende sweech· ende dachte dat ene apenbaringe weer van gode hore hillicheit6) ende die brant hore mynnen.

- Ende ock soe segede onse weerdige paterd) van hoer, als si comunyseerde· dat hij dat sacrament quijt waert wt sijnre hant, dat hij niet en wiste waer dattet bleef Dat hij seer begaen waert7) ende anxt hadde dattet+hem ontvallen weer8). Ende als sie hadde dat sie begeerde, ‖ stont sie op ende genck myt horen gemynden heren ende brudegom in vreden. Hijr wt is te merken, hoe grote begerte onse lieve here hadde te rusten in hore zielen. Ende wtermate grote begeerte hadde sie onsen lieven heren te ontfangen in den hilligen sacramente. Ende als sij9) dat ontfangen solde, soe en conde sij na mettene) niet geslapen, eer sie dat ontfangen hadde

Mit also hongeriger begeerten verlangede hoer dat sie der tijt nauwe verbeyden en conde· Op een tijt griep sie suster swenen ter poerten in den arm, die doe costersche was, myt overvlodigen tranen ende en conde die woerde nauwe wt brengen wt driftiger begeerten, die sij op die tijt hadde+Dat hillige sacramente te ontfangen: also was sij ont- ‖ steken in sijnre mynnen. Als sie dat hillige sacramente ontfangen solde, so ontfenck siet myt also vuriger mynnen ende begeerten Ende myt soe overvlodigen tranen ende myt soe groter devociën. Ende sie plach hem te bidden dat hij hoer leste spijse wolde sijn Dat sie ock vercreech in horen lesten, als sie te bidden ende te begeren plach.

- Mit dit gebedeken plach sie onsen lieven heren te neygen1), als sie int choer quam in der tegenwordicheit des hilligen sacramentes: ‘O hertelike lief, ic neyghe dy· van al mijnre herten begeer ic dy. Die hillige drievoldicheit beware my! Die hillige geest ontsteke my ende maeke my vurich ende verlichte my ende verenyghe my mitti! O hertelike lief, des bidde ic dy.’

 

+- Soven of viij ‖ iaer voer dat sie of quam2), plach sie vaeke al doer sieck te wesen, so dat si alte seer begeerde verloest te warden van hore officiën Ende bad onsen vaders den visyteres3)a) daer omme myt overvlodigen tranen. Wattan al plach siet alle weghe te begeren, mer sunderlinge begeerde siet seer hertelijc op dat pas Ende segede dat sie daer niet nutte toe en weer ende dat dit huys onder hoer vergenge ende verslapte. Sie dede hoer beste daer toe dat ene iaer voer ende dat ander na, mer die susteren en wolden sie niet over geven. Doe sij sach dattet niet wesen en mochte, soe leet sie hoer oetmodelike, al hoe swaer dattet hoer was Want sie was also verenyget mytten willen godes, dat sie anders niet en+wolde dan god ‖ wolde. Want sie bad hem alle weghe dat sijn liefste wille ende walbehagen altoes moste4) geschien, want dat was hoer hogeste begeerte.

- Seer grote gracie hadde sie suetelike te dragen die cranckheit der susteren, beyde in den geeste ende in der naturen5). Die geene die sie wiste dat op hoer gepassineert weren, den was sie meer dan den anderen. Ende sunderlinge was sie barmhertich over die gene die heymelike gebreken hadden, datmen van buten soe niet sien en conde. Ende alst gevyel dat

die van sommygen die dat niet begrijpen en conden, veroetmodiget worden Den plach sie dan soe mynlike te hulpe te comen ende ondervenget1) also suetelijc. Ende ondertijden soe en plach sie daer niet vele op te antwaerden+❘ dan: sie sal hoer beteren, ‖ of des gelijcks Dat die susteren onder tijden daer van wat op hoer cregen2), dat sie den krancken also te hulpe quam. Ende dat dede sie daer omme, dat sie die gepassineerden niet stercken3) en wolde. Mer in anderen tijden heymelijc allene plach sie sij te vermanen· ende ock bywijlen int apenbaer, alst noet was. Sunderlinge was sie besorget voer die gene4) die soe geen vervolch en hadden van horen vrenden5), ende quam hem trouwelick te hulpe in hore weeckelickheit of crancheit, heymelick ende apenbaer, ende gaf hem des hem noet was. Wat wille wy meer seggen? ten is niet wt te spreken die gracie die god in hoer gestort hadde. Sie was ons ene guedertierne trouwe moder,+sorchvoldich voer enen yegeliken: des hem noet was ‖ nader zielen of nader naturen, daer en spaerde sie geenrehande dinck an noch ock hoer selven nacht noch dach. Dese gracie hadde sie al, doe sie noch to meyster gerijtes huys moder was. Want daer was ene suster, die ene verborgene sieckte hadde, daer hoer seer banghe mede waert Ende men en condes hoer niet ansien noch van buten an hoer merken. Sie hadde grote crancheit des herten, soe dat sie eten moste, ende sie en mochte niet vele doen Soe datter niet één suster en was, die dat begrijpen conde, sonder6) onse mater. Sie brachten hoer water7) totten meyster, ende hij en conde daer niet in sien. Onse lieve here voechdet alsoe myt hoer als hij vaeke myt+sinen wtvercarnen pleget, die hij te hants te huys wil halen. Die mo- ‖ ten iersten vercijrt wesen myt lijden ende myt veroetmodinge ende der gelijck Also dat sie hem wat gelijck mogen wesen, als si by hem comen. Ende als die meyster int water niet8) sien en conde, soe cregen sie daer noch meer op. Mer sie hadde hoer daer soe oetmodelike ende lijdsaemlijc in ende hoer toevlucht was allene tot onsen lieven heren ende onser weerdiger mater. Ende onse gemynde mater hadde soe groet medelijden myt dese suster ende en conde niet wal geloven dat die meyster int water niet en

condc sien Ende nam dat water ende genck daer al heymelike mede totten meyster ende wolde selven horen wat hij daer van segede. Hij besaecht, mer hij en sach daer gene sieckte in. Ende mater segede dat dier suster+alte banghe waert. Ende hij se- ‖ gede dat hiet wal gelovede dat hoer banghe waert, mer hij en conde hoer niet gehelpen. Doe sette hoer mater te vreden ende troestede dat sieke goddienstige susterken in onsen lieven heren Ende dede hoer dat alre beste dat sie conde. Sie plach dat eten al heymelijc wt der coeken te crijgen1) ende gafvet hoer. Ende ock was sie hoer in allen anderen dingen guedertieren, al dat sie dorste ende vermochte.

- Onse lieve here, die sijne wtvercarnen niet en verlaetet in der trijbulaciën2), die hoer toevlucht tot hem hebben3), die heeft sie dicwijl suetelike getroestet. Want sie plach onsen lieven heren vaeke by hoer sien gaen also beblodet ende geslagen, als of hij rechtevoert gegeyselt hadde geweest, welck hoer lijden seer verlichte. Ende onse weerdige vader here+Iohan brinc- ‖ kerinck hadde hoer doen hieten: wanneer dat sie onsen lieven heren also by hoer seghe gaen, soe solde sie hem seggen dat hij hen genge: sie en mostes also niet sien4). Ende si was gehoersam ende dede als hoer geheyten was· mer hij en genck niet eer heen dan als hij wolde. Ende in den tijden, als men den susteren hoer gebreke plach te seggen, so waert sie vaeke also glorioes gemaket van den anderen susteren, dat sie baven alle die anderen geenck5) Soe datter niemant van hem allen en was, die also vele kreech als sie6). Soe waert sie dan soe suetelike getagen in onsen lieven heren7), dat sie hore lede niet mechtich en was8), so datmen sie daer heen dragen9) moste. Sie hadde hoer daer soe stille ende goddienstich+in overmyds horen gemynden brudegom, ‖ die hoer hulper was. Doe die hoege gloriose brudegom sine bruyt aldus glorioeslijc hadde laten vercijren, soe haelde hij sie myt groter weerdicheit te huys Op dat sie hem stedelike in der ewicheit gebruken10) solde ende in sijnre genoech-

liker tegenwordicheit hoer inder ewicheit verblijden myt groter eren ende overvloediger vrouden Voer dat corte lijden dat sij om sinen willen geleden hadde myt groter verduldicheit. Ende sie starf an dat roede watera); want dat genck hoer of, doe die brudegom mytter zielen heen was. Ende sie liet hem te testamente die groete goddienstige lijdsamheit. Doe waert sie seer beclaget, ende hoer doechden, die god in hoer gestort hadde, worden doe te rechte becant ende voert geset.

+- Dat onse eerweerdige mater also wonderliken verlichten ver- ‖ standelen vrouwen persoen was, daer segede onse weerdige vader here Iohan brinckerinck van, doe sie noch suppriorynne was. Want op een tijt waert hijr ene bequame ionge ionfer gebracht, die seer werlijc was, ende was horen olders ontgaenb), om dat sie hoer bekieren wolde Ende onsen lieven heren dienen. Ende als sie gebracht waert in der tegenwordicheit onses paters here iohan brinckerincks in der priester choer voert hoege altaer Ende sie myt hem sprack ende hoer menynge ende begeerte hem geapenbaert hadde Soe waert hij alte male ontsteken in groter vuricheit - want hij was een alten groten mynre1) tot zalicheit der zielen - Ende ontfenck sie seer vrentelijc2) in een suster3). Ende rechtevoert segede hij mede wt+vuricheit4) sijns ‖ herten: ‘Suster salome sal u moder wesen,’ - die doe suppriorynne was -; ‘spreket hoer toe ende weest hoer apenhertich. Ic en kenne geen alsulken verlichten persoen in alsulken vurigen voertganck als sie is. Gevet u tot hoer ende doet na horen raede, het sal u daer wal mede gaen. Sie is eene inwendige verlichte schousterc) in onsen lieven

heren·’ dese en deser gelijke woerde segede hij van hoer. Ende sie dede als hij hoer leerde· ende het genck hoer daer wal mede Ende sie waert hoer die lieveste mensche, daer sie apenhertich tegen1) was baven allen menschen.

- Sie conde hoer der wtwendiger dinghe soe rechte wal ledich holden2), want sie wiste die wal bewaert en besorghet te wesen. Suster elsebe+hasenbroecks was procratersche ende hadde procratersche geweest van ‖ dier tijt dattet cloester iersten geslatena) waert3). Ende sie weren te samen één herte ende één ziele in onsen lieven heren ende seer oetmodich onder malcanderen Want suster elsebe en dede niet4) sonder maters raet ende weten. Ende wanneer dat sie enyghe saeken hadde, daer sie sunderlingen raet of hulpe in behoefde Soe bat sie onsen lieven heren dat hiet mater in geven wolde als hiet hebben wolde. Ende wat hoer dan mater riet of segede, dat nam sie, als oft hoer onse lieve here selven gesecht hadde. Ende onder wijlen, als sie tot hoer quam om cleyne dinge, dat hoer van groter oetmodicheit quam Soe segede hoer onse weerdige mater dat sie daer in doen solde als sie meende dattet best weer. So genck sie+rechtevoert ‖ heen ende was gehoersam ende dede also. Seer neder5) weren sie tegen malcanderen ende geheelhertich6) in sonderlinger mynnen Want sie worden beyde gereygert7) van den hilligen geest, als hore beyder leven wal wt wijsede.

- Op een tijt soe badt een suster onser mater om een dinck dat hoer noet was, ende sie oerlofdet hoer. Doe genc die suster ock tot suster elseben ende bad hoer om dat selve ende en segede niet dat sie oerlof hadde van mater. Ende suster elsbe segede hoer dat sies niet geerne en dede8)· want oerlofde ment hoer, daer solder wal meer wesen, diet ock geerne solden hebben. Ende als die suster hoerde dat sie daer niet geerne an geweest en hadde, soe segede sie dattet hoer mater geoerloft hadde. Als sie dat hoerde, soe waert sie alte male bestoeten9) in hoer selven+Ende ‖ noemde die suster by horen namen ende segede dat sie hoer ny in al horen leven also vertoerent hadde, daer sie also in gemoyt10) was. Ende

dat was die saeke, want sie daer also vele tegen gesecht hadde, doet mater geoerloft hadde. Ende sie gafvet der suster sonder vertreck1).

 

- Ommetrint x of xj iaer eer onse weerdige mater of quam van hore officiën, soe verhengedet onse lieve here dat sie wat geruert waert van der poppelsiën2), mer niet alte voel. Ende cort daer na quam sie by onsen weerdigen pater van windesem. Doe veroetmoedichde sie hoer als sie plach, mer nochtans doe vele mer3), om dat sie daer wat saeken4) toe hadde. Ende onder ander woerden segede sie dat sies nu soe wal niet sturen en conde+in den synnen ende nu niet nutte daer ‖ toe en weer. Iae wat sie bad van hore officiën verloest te warden, en wolde5) hij hoer niet verhoren Mer hij quam hoer daer in te hulpe dat hij hoer segede: Soe wat sie dede, dat sij dat doen solde by raede der suppriorynnena) ende der procraterschen. Als die hillige oetmodige mater doe voert an dede· want al dat sie dede, dat dede sie by hore beyder raet, al hoe cleyn dattet ock was. Ende doe siet soe rechte nauwe maeckte6), soe wast den susteren soe moylick in dattet7) hem voer quam hoe rechte cleyn dat sie hoer daer in hadde. Doe segede hij dattet sine menynge niet geweest en hadde dat sie also solde doen.

- Ommetrint een iaer eer sie of quam8), kierde sie hoer soe rechte seer van den wtwendigen dingen Dat, als men hoer daer na vragede, soe+en ‖ conde men van hoer9) daer geene antwoerde op crijgen. Ende sie liet recht of sie hoer daer niet op en verstont van groter oetmodicheit. Mer als men hoer segede van dingen, die der zielen angengen of wat guedes wtter hilliger schrift of van yemants voertganck in doechden Soe waert sie, als of sie alte male veryoechde10)· ende waert altemale ontsteken van bynnen Dat siet wal ontwaer worden, die myt hoer spreken ende an hoer versochten.

- Int iaer ons heren m cccc ende xlvjb) doe vercreech sie hoer begeerte,+daer sie vaeke ende lange na gearbeyt hadde Als dat sie verloest waert van hore officiën, dat onsen weerdigen pater van windesemc) seer

+swaer was te doen dat hij sie of sette. Ende segede: ‘Ic sal doen ‖ dat ic alte noede dede; ic wolde dat sie xx iaer ionger weer, soe en wiste ic hoers gelijck niet. Ende wiste ic u een te haelen over hondert mylen, die hoers gelijck weer, die wolde ic geerne halen.’ Aldus so absolveerde hij sie van hore officiën, welc hem seer swaer was te doen ende ons noch veel sware1) was te lijden Mer hoer oeltheit ende cranckheit eyschedet. Op des hilligen cruces verheffingea) worde wy beroeft van also trouwene moder ❘ dat ons niet over en genck sonder vele tranen· ende inwendigen versuchten ons herten Mer dat ophielt2) ons een luttel, want wi segen dat sies niet langer en vermochte Het hadde ons anders onverdrachlick geweest alsulken mater over te geven. Sie hadde altoes oetmodich ende+goddienstich ‖ ende seer vurich geweest in hore officiën. Mer doe sie of was, doe began sie hoer te oefenen inden doechden, alsof sie ene nye begynnende mensche hadde geweest Die onsen lieven heren geerne myt herten ende myt begeerte genoech hadde geweest3) ende in allen dingen te willen4) na al hoeren vermogen. Ende was ons allen een exempel der doechden ende genck ons voer in alre sympelheit sonder alle bericht5), in groter vuricheit. Want daer hoer herte overvloedelike vol van was· dat voertbrachten dicwijle hoer zalige lippen myt vuriger wtsprake, seggende: ‘Och och, mochte icket noch begynnen!’ Dese grote begeerte te begynnen6) hielt sie byna hent tot horen dode toe Dat sie dyt segede ende begeerde7),+om dat hoer dochte dat ‖ hoer leven noch niet en was alst wesen solde ende als sie geerne geweest hadde. Ende gelijck als sij ons plach te leren, so dede sie nu ock selven Als dat sie hoer gaf tot sympelre gehorsamheit sonder alle bericht Ende - cortelike gesecht - tot allen doechden, ende sunderlinge totter mynnen gods ende hoers evenen menschen.

- Die eerwerdige8) pryorynne die in hoer stede geset waert, Lijzabet van tyelb), beval hoer dat officyum van rechter erweerdiger reverenciën· dat sij op die susteren solde sien opt spinhuys9), als sie daer niet en weer.

Sie was oetmodelike gehorsam, al wast hoer pijnlick. Ende als si dan merckte dat die susteren langer calden dan hem geoerloft was· - dat wal geschiede overmyds verghetelheit - Die vermaende sie seer mynlijc, ende+die gemeene susteren nement ‖ ock doegentlijck. Mer alle weghe soe sijn onder die gueden ock mede krancken. Also weren hoere hijr doe ene ofte twie, die dat tot horen gueden niet lijden en conden Ende segeden: sie hadde sie lange genoech vervolget; of sie noch langer van hoer vervolget solden warden? Doe sie dat vernam, doe genck die oetmodighe ziele totter pryorynnen en bad hoer wt herteliker begeerten dat sie hoer die officie weder of wolde nemen Ende dat sie hoer wolde laten sitten by den ionxten susteren. Ende als dan onse mater vernam dattet hoer niet vredelijc en was, soe nam siet hoer weder of Ende oerlofde hoer te sitten by den iongesten susteren· ende sie was doe seer blijde van hore vercregenre graciën.+Ende sie was hem doe allen een groet exem- ‖ pel der oetmodicheit ende der verdrachlicheit. Doe waert sie van hem groetliken gepresen, die te voeren op hoer gepassyneert weren· ende worden doe groetlike in hoer gestichtet1). Sie was trouwe2) in horen hantwercke ende gaf hoer sunderlinge tot der doeget des hilligen swijgens. Sie en wolde niemant toe spreken of callinge myt hem hebben, sie en vragede hem iersten of sie oerlof hadden. Ende hadden sie dan oerlof, soe sprack sie hem suetelike toe na dien dattet hem nutte ende noet was.

 

- Ommetrint een iaer daer na dat sie of gecomen was, waert sie seer weeckelick3)· soe dat sie vaeke al doer sieck was Ende moste doe vaste by hoer bedde blijven, als hoer oeltheit ende crancheit eyschede. Sie was+seer lijdsam ende genoechsem4) ende seer oet- ‖ modich ende mynlick hoers by wesens5). Soe wie hoer verwaerde, die mynden sie sunderlinge, ende sie gaf hoer onder den als onder horen oversten. Onse eerweerdige6) mater, genoemt armgert henrickes van vollenhoea) Die plach hoer te verwaren ende bedienstich te wesen, eer sie pryoerynne waert. Ende sie hadden malcanderen seer lief ende in groter weerdicheit. Ende als onse eerweerdige oelde mater totten hilligen sacramente plach te gaen Soe maeckte sie vaeke geluyt myt hymen7) ende myt overvlodigen tranen Overmyds groter

druustiger1) begeerten tot onsen lieven heren. Doe segede sie hoer op een tijt, of sie onsen lieven heren niet dancber wesen en conde, sie en moste+alsoe laten. Sie schamde hoer soe seer, sie moste hoer ummer ‖ beteren. Siet, dese oetmodige ziele nam dat soe oetmodelick, recht2) oft hoer van horen oversten verbaden weer. Ende sie bad onsen lieven heren dat hij hoer helpen wolde dat sie hoer daer van beterde. Ende onse lieve here halp hoer, dat mens daer na soe niet meer en vernam. Och an allen tsijden waer men dese hillige ziele ruerde3), soe wt gaf sie den roecke der volcomenre doechden· dat geen wonder en was Want hoer ziele was gevestiget in gode ende in den rechten doegeden overmyds stediger oefenynge. Daer omme, als men hoer ruerde, soe en conde dat niet verborgen blijven, daer sie van bynnen vol van was.

- xv weke voer horen verscheyden krech sie hoer hillich amt4) op sante martijns dacha)· myt groter devociën ende begeerten. Want sie begeerde+ende haepte nu ontbonden te warden vanden ‖ licham ende horen gemynden brudegom vereniget ende toe gevoeget te warden In omhelsinge der herteliker mynnen, sonder allen hinder, ewelick sonder eynde· dit was al hoer hape ende begeerte. Niet lange hijr na het en waert beter, soe dat dat zalige eynde vertagen waert. Doe waert sie al wat bestoten in hoer selven ende begeerde der pryoerynnen ende der susteren gebet Want sie hadde anxt dat sie hondert iaer oelt solde warden· hoer gebrack noch xv iaer. Nochtans en wolde sie anders niet dan als onse lieve here wolde - also was sie verenyget myt horen brudegom - Mer hoer ynnerste begeerte was by hem te wesen. Hoe sieck ofte weeckelick dat sie was· als men hoer vragede hoet myt hoer weer ende hoe dattet hoer genge So segede+sie suetelike· ‘alsoe ‖ wal; het is guet wat onse lieve here doet.’

- Seer vlijtich was sie hoer te becummeren ende te verenygen myt onsen lieven heren5), der wijlen dat sie soe wekelick was ende by horen bedde sat. Ende is vaeke gevonden dat sie sat myt gevoelden handen ende myt beslaten ogen ende was van groter vuericheit al roet in hoer ansichte6) Also dat sie an te sien was als een seraphijn· ende sie en wiste van ons niet, die by hoer stonden Also dat sie niet en scheen te wesen

daer sie sat· mer dat sie by horen gemynden was. Het was lichte1) achte daghe voer horen verscheyden dat ic2) sie ock also vant sytten myt soe vurigen ansichte Want hoer3) aldus te becummeren myt onsen lieven heren was hoer wal dat genoechlicste dat sie hadde in deser tijt.

+- Int iaer ons heren m cccc ende xlix waert hoer hoer suster ‖ genamen+xiij weken voer hore doet tot eenre pryoerynnen, die genoemt was armgert henrickesa)· die sie seer lief hadde Ende hadde hoer lange gedient in hore weeckelicheit ende in hore sieckten. Ene corte tijt daer na soe quam pater van windesem, die op die tijt onse rectoer ock was, tot hoer int sieckhuys4). Doesprack hij hoer toe ende segede: ‘Mater, hoe is u dat te wyllen dat wi van uwer discijpela (sic!) ene mater gemaket hebben?’ Doe antwaerde sie goddienstelike weder ende segede: ‘dit is my wal te willen.’ Al hadde sie sij geerne geholden, na der naturen te spreken· nochtans en toende sie anders niet dan dat sie si geerne wolde derven. Ene corte tijt daerna droech sie hoer cruce goddienstelijc ende oetmodelick te kerken.+Doe ‖ genck sij voert dagelix totten dienste der hilliger myssen Ende op clam dat choerb) dat hoege was van xxvij graden5)· om daer mysse te horen, dat seer te verwonderen was Mer die vurige vlijticheit gaf hoer cracht ❘ baven die cracht hore naturen. Ende dat duerde hent op sante victoers dachc), want op den dach was sie noch toe kerken. Ende dat was hoer leste kerckganck; doe was sie noch soe levendich6): Achter der tijt7) waert sie weder soe rechte weeckelick ende begaf hoer8) doe voert alte male Soe dat sie doe voert niet meer gaen en mochte· ende bleef doe also sitten by hoer bedde op enen setel Want sie en mochte niet liggen, ende al sittende starf sie. Sie en quam lange tijt niet wt horen clederen+dan als sie enen schonen slaeprock an dede Anders so ‖ bleef sie daer in

nachtes ende dages. Alte begeerlick verwachtede sie die toecomst1) hoers gemynden brudegoms· om ontbonden te warden van den licham Ende also dan myt hem verenyget te warden, dat sie doe haepte naby te wesen, alst ock was. Des vrydages op sante Lucas2) aventa) liet sie, of hoer al die memorie ontgaen was. Onse mater ende sommyge ander susteren quemen daer toe ende segen hoet daer gelegen was ende spreken hoer toe Mer sie en hadde niet vele verstandes, alst scheen. Daer was een suster, mede geheyten ‘salomee’ van den wielb)#x0358; die bad mater dat sie doch onser god crijgen3) mochte. Doe segede mater dat sie wachten wolde hente4) margen, soe soldet lichte beter myt hoer warden Sie en dorstes nu niet+wal doen, om dat hoer dochte dat ‖ hoer die memorie ontgaen weer. Suster salome en liet niet of, alst onse lieve here hebben wolde, ende segede: ‘Ist dat sie hem hebben5) sal, soe ist laete genoech; ic wil sie mytter hulpen godes weder in der memoriën brengen.’ Doe segede mater: conde sie dat doen, soe wolde sie onsen lieven heren laten comen. Doe sprack hoer suster salomee hertelike toe ende segede: ‘Mater, bereyt u haestelike, u ghemynde brudegom comet tot u.’ Doe sie dat hoerde, doe waert sie recht of sie wt den slape ontwecket weer Ende waert so levendich ende wiesch horen mont ende bereyde hoer seer begeerlick horen lieven brudegom te ontfangen Ende liet also starck6), dat sommyge niet vermoet en hadden dattet soe haestelic myt hoer gedaen solde hebben geweest.+Tusschen drien ende vier uren voer der vesper ‖ doe quam onse paterc) mytten hilligen sacramente Ende sie bijchtede seer oetmodelike dat selve dat sie hadde7). Doe sie gebijchtet hadde, doe nam hij dat hillige sacramente ende liet hoer dat sien ❘ ende vragede hoer of siet gelovede dattet die beholder der werlt weer. Doe antwaerde sie myt luder stemmen: ‘Ia ic, volcomelick,’8) ende het genck hoer soe hertelike of. Doe gaf hijen hoer, ende sie ontfenck hem seer begeerlike myt groter dancberheit Ende hij was hoer leste spijse, soe als sie hem altoes plach te bidden. Ende sie

bleef in gueden vrede myt horen gemynden brudegom. Ende alte hant hijr na began sie toe te reyden tot1) enen zaligen eynde. Na compeleete was mater by hoer myt een deel susteren. Ende mater vragede hoer hoe+sie te vreden weer; doe ‖ segede sie: ‘also wal.’ Doe versetten sie sij wat, om dat sie wat sachter sitten solde. Doe genck mater op hoer ruste mytten susteren· behalven die voersegede salomee ende suster beerte van holtena) Om vlijtelike waer te nemen dat zalighe eynde omme den susteren dat te cundigen alst queme Om daer by te wesen totter glorioser wtvaert alsulker hilliger ziele· die ons also trouwen moder hadde geweest Ende ock om te doen dat ons toe behoerde van der oerden wegen. Dese twie bleven by hoer in ynnigen gebede, ende tot twien tijden sprack hoer suster salomee toe ende segede hoer wat guedes Als dat sie nu dat bitter lijden ons lieven heren in horen herten hebben solde, daer sie hoer altoes in+geoefent hadde. Ende segede: ‘verstae gy dit wal ende sijdy wal ‖ te vrede, so gevet my een teyken·’ doe gaf sie hoer een mynlick bewijs myt een suet geluyt der stemmen ende bewijsinge2) des hovedes. Soe segede sie echter: ‘Lieve gemynde mater, loepet nu in dat suete mynlike herte ons heren ihesu cristi3), dat so mennichvoldelick u toevlucht is geweest.’ Dese mynlike woerde segede sie hoer ende begeerde echter een teyken, of siet verstonde ende of sie ock wal te vreden weer. Doe gaf sie hoer dat selve teyken dat sie hoer te voeren gegeven hadde, ende dat ock seer mynlick. Daer lach een suster ende sliep int sieckhuys niet veer van4) daer mater lach. Ende ommetrynt een vierdel van eenre uren eer die hillige ziele ontbonden waert, so waert sie ontwakende ende sach een groet licht. Ende sie voer+geringe5) op, also als sie ‖ lach, in hoer slaep rock Ende genck haestelike tot mater ende hadde anxt dat sie storve· ende vragede den susteren of mater storve. Doe segeden die susteren dat sie noch liet, als sie des avendes gelaten hadde· ende wesen hoer weder te bedde te gaen. Ende doe sie onder wegen was ende wolde weder te bedde gaen· waert hoer in gespraken6): ‘Gaet niet, mater stervet.’ Mer hoet was, sie genck te bedde omme der susteren willen. Mer eer sie sliep, quam dat zalige eynde ende die susteren

worden gewecketa) ❘ ende sie quemen alle totter glorioser bruloft Daer die gemynde bruyt horen gemynden brudegom verenyget ende toegevoeget solde warden1) om hem te schouwen in ewicheit der ewicheit. Ende sie+began te halen die doet snucken· ende dat genck ‖ also saetelike2) toe, als of sie gelegen hadde in enen seer sueten slape. Ende als die susteren wat gebeden hadden3), mer niet lange· soe nam die brudegom sine gemynde bruyt des nachtes toe xij uren Ende brachte sie opten wech totter hoeger stat van iherusalem, daer sie hem in ewicheit sal beschouwen van ansichte tot ansichte.

- Onse lieve here hadde hoer sunderlinge grote gracie gegeven· ende die gebrukede sie alle tot sinen love en tot sijnre eren Dat een alten groten gracie was, ende ock niet vele menschen gegeven.

- Dese gracie verwarf sie eenre suster na hore doet. Het was ene van onsen susteren, die alte seer gemoyt ende gequellet waert van den slaep+Dat al doer lange geduert hadde onder metten ende onder den ‖ anderen getijden· dat sie die niet betalen4) en conde als hoer toe behoerde, om des slapes willen. Ende hijr omme soe leet sie vele van den menschen, dat hoer ock seer swaer was. Mer baven maten wast hoer swaer dat sie hoer daer niet van beteren en conde, want het en was in hore macht niet. Doe genck sie tot mater, doe sie soe cranck waert, ende clagede hoer hoer noet ❘ dat hoer ock doch wal kundich was Ende begeerde seer hertelick dat sie onsen lieven heren voer hoer bidden wolde. Doe antworde sie weder ende segede: ‘Ist dat ic macht by onsen lieven heren crijge, soe sulle gyt ontwaer warden.’5) Ende sie genck getroestet van hoer in gueder hapen. Niet lange na hore doet crech sie soe grote gracie van+gode· overmyds dat gebet ende verdiensten onser ‖ weerdiger mater salomee sticken· dat sie alte male verloest waert van der temtaciën6) des slapes.

 

- Op een tijt na hore doet was een suster merkelick bedrucket· dat sie alte lijdelick7) in hoer selven was. Soe genck sij tot maters graf ende

clagede hoer myt enen bedruckten herten hoer noet Ende begeerde hulpe van hoer by onsen lieven heren. Ende alte hant, eer sie van daer genck, waert sie gewaer der barmherticheit godes· ende waert alte male daer van verloest.

- Des gelijkes geschiede ock een ander suster, die ock ynwendelike seer bedrucket was. Dese suster dede als die ander suster voer gedaen hadde· ende genck tot maters graf. Ende hoer geschiede ock gracie ende sie+waert verloest, eer sie van daer genck. Dit ende deser gelijck ge- ‖ schieden bywijlen tot horen grave.

Niet lange na hore doeta) soe was een suster, die sie sach, daer sie niet wal en sliep noch niet wal en waeckte In also groter claerheit ende segede dat sie in alte groter vrouden weer ende seer wal te vreden Ende dat onse lieve here een alten nauwen1) ondersueker2) der oversten weer.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen


Over dit hoofdstuk/artikel

titels