Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1864

Pontonnierswetenschap. Handleiding voor officieren der infanterie en kavallerie, door C.M.H. Pel, kapitein bij het instructiebataillon. Met platen. Te Kampen, bij K. van Hulst, 1864. Prijs ƒ 2.75.

Deze ‘handleiding’ (?) ons door de Redactie der Vaderl. Letteroefeningen ter beoordeeling toegezonden, kan door ons geenzins als zoodanig worden beschouwd: immers, het zal den kapitein van Pel wel bekend zijn, wat men door eene handleiding te verstaan hebbe?...Moet men, met het oog op de onderhavige zaak, eene handleiding beschouwen als een gids, welke ons van de eene plaats tot de andere vergezeld, niettegenstaande die tweede plaats voor ons ligt en wij niet meer dwalen kunnen? of moet men eene handleiding beschouwen als een gids die ons een eind weegs vergezeld, en ons daarna de rigting waarheen we ons moeten begeven, aangeeft, latende het aan ons herinneringsvermogen en onze scherpzinnigheid over, den geheelen weg verder te bewandelen?...Naar onze meening onderscheidt men, vooral op het gebied der wetenschap, wel

[p. 339]

degelijk eene handleiding van een volledigen cursus, en.....wie dit lijvig boekwerk slechts oppervlakkig beschouwd, zal met ons instemmen, dat het meer op de laatstbedoelde gelijkt dan op de eerstbedoelde. Neemt men nu inzage van het werk, dan vindt men terug wat de Bruyn, Kerkwijk en vooral Stieltjes, betreffende deze wetenschap hebben opgeteekend, hetgeen trouwens door den kapt. v.P. in zijne voorrede wordt erkend.

Wij kunnen alzoo de ons toegezonden handleiding tweeledig beoordeelen: 1. als het product van genoemde schrijvers, en 2. als het doel 't welk de vervaardiger met de uitgave dezer zoogenaamde ‘handleiding’ hebben kan.

De zoo even genoemde schrijvers zijn te overbekend, hunnen arbeid heeft te veel goede vruchten gedragen en doet dit nog, dan dat wij ons vermeten zouden iets te kunnen aanwijzen, waardoor het verdringen door andere, niet oorspronkelijke handleidingen, te regtvaardigen is. Het ‘Zakboek van de Bruyn’ geeft, bij zijne algemeene aanteekeningen, genoeg aan, betreffende de pontonnierswetenschap, om hem, die later bij dat wapen gedétacheerd kan worden, in staat te stellen met vrucht den cursus en de praktische oefeningen te kunnen volgen. Zoo ook van Kerkwijk. Dit zijn handleidingen.

Welk, in de 2e plaats, het doel van den vervaardiger kan zijn, is gemakkelijk te raden...dat doel is: om nuttig te zijn; dit is zeer loffelijk en kan onmogelijk ongunstig worden beoordeeld; maar...is dit de regte weg om het ware punt der nuttigheid te bereiken?...Wij betwijfelen het...; het komt hem die slechts een leidraad noodig heeft, te uitgebreid, te volledig vóór; en dan?...de prijs! De onderofficier, die zich beijverd een hooger standpunt te bereiken, is thans gewoon niet meer dan eenige eenten te besteden tot den aankoop zijner reglementen, op last van het D.v.O. uitgegeven; hem zal de uitgave van guldens zeer zeker afschrikken; de officier, die deze wetenschap wil beoefenen, zal evenmin, zoo vermeenen wij, zoo veel geld besteden aan een werk, voor hem te volledig. Zoo er behoefte bestaat aan eene leiding, eene aanwijzing op hoedanig eene wijze de officier der inf. en die der kav., bij voorkomende en dringende omstandigheden zich voor 's hands zal kunnen redden, zoo verwonderd het ons dat de uitgave eener zoodanige ‘leiding’ niet geschied op last van het D.v.O., even als andere reglementen en bepalingen. Het is maar al te waar, dat

[p. 340]

het aakweeken van kundigheden, edel is te noemen, streven naar vooruitgang verraadt, en eenmaal den lande goede, deugdzame vruchten zal opleveren; doch de weg moet, hoe moeijelijk overigens, toch ter bewandeling bruikbaar zijn, en waarlijk zullen lijvige boekdeelen en dien tengevolge hooge prijzen over 't algemeen, hieraan niet bevorderlijk zijn. Onlangs werd een ‘proeve eener practische handleiding voor pioniersdienst te velde, met platen à ƒ 0,50’ uitgegeven, bij den heer v.d. Mast te Gorinchem, door den kapt. der inf. A. Glimmerveen, in deze proeve troffen we eene wijze aan, om den man, bij merkelijke diepte, betrekkelijk geringe breedte en in de onderstelling dat niet overgezwommen kan worden, door middel van een bok, aan de overzijde van een riviertje te brengen; dit zochten we te vergeefs in dit werk.

Waarlijk, men kan een boekske van dertig à veertig bladzijden en een plaatje, - de eenvoudige voorstelling der verhandelde voorwerpen - als voldoende beschouwen tot gids, om ons op den grooten weg te brengen.

De heer van P. zal rec. begrepen hebben, zoo we hopen; wij eerbiedigen zijn doel...maar of dit het middel zij, betwijfelen we. De druk is helder en net, de platen zijn met zorg geteekend.

x².