Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1864

De eerste liefde van David Bruce. Naar het Engelsch. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen, 1864. Twee deelen. 592 blz., in gr. 8vo. Prijs ƒ 5.90.

Er worden tallooze romans uit andere talen overgebragt, en de omstandigheid dat onze leesgezelschappen anders den noodigen toevoer zouden ontberen, regtvaardigt die overbrenging, wanneer namelijk die overgeplante gewassen geurig en rijp genoeg zijn om te genieten; wat aan dezen eisch niet voldoet late men op vreemden bodem blijven, want zure, onrijpe vruchten hebben wij overgenoeg.

In hoeverre deze kwalificering op den roman, die voor ons ligt, van toepassing is, laten wij aan het oordeel van het publiek over, nadat wij het goede en gebrekkige, dat dien kenmerkt, zullen hebben aangewezen.

De onbekende auteur vestigt vooral onze aandacht op den hoofdpersoon van zijn tafereel, dien hij plaatst in ongunstige uiterlijke positie en in lager maatschappelijken stand, dan het meisje, voor wie hij liefde heeft opgevat, welke afstand den held aanspoort om te worstelen met het lot, opdat het kunstenaars genie, dat hem toebehoort, door de wereld worde erkend, en hij, door een hooger standpunt te bereiken, de klove dempe, die de geliefde van hem scheidt. Eindelijk gelukt hem dit,

[p. 202]

maar zoo het schijnt te laat, want zijne uitverkorene was inusschen met een ander verloofd, die in uiterlijke voorregten hem overtreft, doch niet de beminnenswaardige persoon, maar haar geld begeert; maar vóór het ophanden huwelijk voltrokken wordt, verliest zij vermogen en rang, en nu wordt zij door haren bruidegom verlaten, en later nog vereenigd met den waardigen, nu beroemd geworden man, dien zij toch eigenlijk slechts beminde.

Natuurlijk treden hierbij verscheidene minder of meer op den voorgrond komende personen ten tooneele.

Wij erkennen gaarne, dat vooral het karakter van David Bruce goed is geteekend, zoodat hij ons veel belang inboezemt, dat ook de overige karakters, al is het niet met de grootste fijnheid, toch waar en juist zijn geschetst; alsmede dat de tusschen het verhaal gevlochten wijsgeerige en zedekundige opmerkingen schoon en dikwijls treffend zijn, en getuigen van den diepen geest, van den menschkundigen blik des auteurs. Maar terwijl wij hulde doen aan deze goede eigenschappen, mogen wij de gebreken, die wij ontdekten, en die ons beletten dezen roman de waarde van een schoon kunstwerk toe te kennen, niet verzwijgen.

In de eerste plaats vinden wij het beschrijvend gedeelte gebrekkig; hoewel we het juist niet wenschelijk achten, dat de schilderingen zoo minutieus en uitvoerig zijn, dat zij onze aandacht vragen voor een spijker en een plank een vlekje op een ruit of een stipje op eene wang, moeten toch de localiteit en de voorwerpen aanschouwelijk genoeg zijn om helder voor de verbeelding te reizen; maar hier missen wij de schildering al te zeer, zoodat het tafereel te mat en kleurloos blijft; ten andere ontbreekt te veel treffende handeling, en waar de auteur deze heeft willen aanbrengen, is de voorstelling te zwak en te weinig ontwikkeld om tot het hart te spreken; hoeveel meer partij had, b.v., had kunnen getrokken worden van de ontmoeting tusschen James Bruce en haren ontrouwen minnaar, welke anders nog een der zoo schaars voorkomende treffende passages uit het boek is. Eindelijk zijn de bespiegelingen des auteurs te talrijk en breken te dikwijls den draad van het verhaal af. Zulke opmerkingen kunnen op zich zelven verdienstelijk, maar in een verhaal te overvloedig zijn, want een roman is geen wijsgeerig of zedekundig handboek.

[p. 203]

Deze gebreken zijn de oorzaak dat dit overigens niet onbelangrijk werk de schoonheid en het boeijende mist, welke zoovele uit het Engelsch vertaalde romans van de pers des heeren van Kampen kenmerken.

De vertaling is vloeijend, papier en druk zijn onberispelijk en het vignet is tamelijk goed.