Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1864

Onze Schotsche sabbat. Door Andrew Thomson D.D., leeraar bij de vereenigde Presbyteriaansche gemeente van Broughton Place in Edinburg. Naar het Engelsch. Te Kampen, bij S. van Velzen Jz., 1863. Prijs ƒ - 15,25 ex. ƒ 3 -

't Is een aardig boekje, die weinige bladzijden over 't hooge

[p. 104]

belang van de sabbathviering, door een Schotschen prediker. 't Doet ons altijd aangenaam aan, als iemand met een goed doel zoo welmeenend en hartelijk 't publiek op den grooten levensweg wil houden of terugvoeren. Wij gelooven met den schrijver, dat het verwaarloozen van de openbare godsvereering bij velen onder de eerste stappen op den verkeerden weg behoort. Niet minder stemmen wij het hem toe, dat de instelling van den sabbath hoogst nuttig en weldadig is: zoowel in zedelijk en godsdienstig opzigt, als ter opbeuring en herstelling van physieke krachten bij mensch en lastdier. Wij vinden dit zoo plegtig en ernstig zamenzijn op één dag in de week van rijk en arm, van oud en jong ook zoo werkelijk Godverheerlijkend; dat zoo gezamentlijk opzenden van gebeden en dankzeggingen, van boet- en lofliederen is zoo hartverheffend, en moet, zooals de schrijver teregt aantoont, eene goede stemming in huisselijk en maatschappelijk verkeer op dien dag te weeg brengen, en daardoor ook uitnemende indrukken voor de volgende dagen achterlaten.

Wij getuigen gaarne verder tot lof van deze verdediging van de sabbathviering in Schotland, dat zij blijkbaar uit een ervaren pen is gevloeid. Orde en bondigheid zijn de deugden dezer toespraak.

Maar dit neemt niet weg, dat wij het niet in alles met den heer Thomson eens zijn. Van zulk eene strenge opvatting van den sabbath als de zijne kunnen wij ons geen voorstanders noemen. De sabbath zal toch wel om den mensch zijn, en niet de mensch om den sabbath. Ook op Zondag moet het christelijke volk leeren de wereld te gebruiken als niet misbruikende, opdat het in zich zelf de vervulling openbare van Jezus bede voor zijne volgelingen: ‘ik vraag niet dat Gij hen uit de wereld wegneemt, maar dat Gij hen bewaart voor den booze!’ De christen moet op den Zondag wel toonen - gelijk trouwens op alle andere dagen - dat hij van deze wereld niet is, maar hij moet dat doen zonder de wereld te negéren. Daarom - als de heer Thomson en zijne medestanders b.v. op den Zondag alle brievenpost- en spoorwegverkeer willen doen staken; als zij het veroordeelen, dat het volk, waarvoor de Zondag meestal de eenige dag van uitspanning kan zijn, ook in natuur- en kunstgenot zich poogt te ontspannen - dan wijken wij van hem af, noemen zijn opvatting van den sabbath overdreven en al te kerksch.

[p. 105]

Wij willen echter niet uit het oog verliezen, dat Schotland geen Nederland is. Niet alleen zijn Schotten geen Nederlanders, maar Presbyterianen zijn ook niet half- of heel modernen. Wat voor hen nog niet geantiqueerd is, is dat wel voor de meesten onzer landgenooten.

Doch dit verschil van meening daargelaten; het geschrift van dr. Thomson is lezenswaard; flinke, gezonde opmerkingen vindt men daarin niet zeldzaam, en de weinige centen, waarvoor de uitgever het aanbiedt, is het ruimschoots waard.