Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1864

Elk wat wils. Gedichten door J.M.E. Dercksen. Te Leiden, bij D. Noothoven van Goor.

Sedert eenigen tijd heeft de heer Dercksen als dichter eenigen opgang gemaakt en thans heeft hij onze letterkunde met een nieuw voortbrengsel van zijne vruchtbare pen beschonken.

Genoemde heer heeft zich zeker bij vorige uitgaven te beklagen gehad over recensenten, want in zijn voorwoord valt hij hen op eene niet zeer malsche wijze aan. Ja! die recensenten zijn ook somtijds onverdragelijk met hunne muggenzifterij en bedenken niet altijd, dat het gemakkelijker is, om iets te bedillen, dan het zelf beter te doen. Maar is er niet een groot

[p. 80]

onderscheid tusschen bedillen en gebreken aanwijzen? En de heer Dercksen zal toch ook wel met dien regel uit v. Alphen's kindergedichten bekend zijn:

Een vriend, die mij mijn feilen toont, enz.

Ziet! uit zulk een oogpunt beschouwd, kan een Recensent, als hij waarlijk gebreken aanwijst, een vriend en niet iemand zijn, met wien men den spot drijft.

Dat voorwoord trof mij en bragt mij onwillekeurig een regel uit de Sermoenen van Pater Brom te binnen:

‘Trek maar geen scheve gezigten! Schreeuw niet, voor dat je wordt geslagen.’

Niettegenstaande dit alles ben ik aan de lezing begonnen en heb eenige gedichten aan anderen voorgelezen, ten einde onpartijdig het gevoelen van meer dan een mede te deelen.

En hoe is nu dit oordeel? Over 't algemeen gunstig. Dat hadt gij niet verwacht, mijnheer Dercksen! Gij dacht, dat een recensent zijne pen altijd in gal doopt en in zijne handen wrijft van genoegen, wanneer hij vlekjes kan vinden.

Mij gaat het zoo niet. Ik verheug mij als Nederlander en als een beminnaar en voorstander der vaderlandsche letterkunde, wanneer er een degelijke, goed geschreven Nederlandsche roman, of werkelijk goed Nederlandsch gedicht de pers verlaat. Ik ben een warm vereerder der poëzij, maar zie gaarne, dat die regelen tot mijn hart spreken, mij die gevoelens inboezemen, waartoe ware poëzij zoo bij uitnemendheid geschikt is. Dit sluit niet in, dat het juist daarom altijd ernstige, verhevene poëzij moet zijn; integendeel, het geestige, het waarlijk pikante, dat den geest verheft, het brein opscherpt, kan mij evenzeer boeijen, maar het gezochte, het gedwongen aardige, waarin eene speculatie op de lachspieren is vervat, kan mij zelden tot lagchen brengen, ontaardt in rijmelarij en al heeft de vervaardiger dan ook alleen het doel gehad, om ieders smaak te bevredigen, het laffe en zoutelooze heeft gewoonlijk te weinig bewonderaars, om de plaats, die het bij waarlijk goede stukken inneemt, te billijken. Zoudt gij bijv. denken, dat gij menigeen eenen lach zult afdwingen door de regels:

Maar Kuno sprak: mijn waarde vriend! Hoe...wil je?
Doch 't antwoord klonk: Zwijg, kerel! of ik vil je!

Ik betwijfel het. In de moraal verklaart gij, dat dit ge-

[p. 81]

dicht een beetje gevolgd is naar het Hoogduitsch, als wildet gij voorkomen, dat anderen zouden twijfelen aan uwe gave om zelf zulke petillante aardigheden te fabriceren. In uwe plaats had ik die liever allen voor rekening van den Duitscher gelaten.

Veel geestiger gedacht, veel losser gedicht vind ik: geen loon voor ijverig pligtsbetrachten en het rekwest van de 's Gravenhaagsche vrouwen. Wel wat overdreven is de minnebrief van den Duitscher. 't Is waar, dat het aantal Germanismen op eene vreeselijke wijze is toegenomen, maar hoeveel ik er als recensent zoo hier en daar reeds ontmoet heb, zijn mij de Germanismen: omzunst, gij strengt u aan, en muzijkmatig nooit voorgekomen, terwijl ik ook niet begrijp, waarom de juiste vertaling achter het vers is geplaatst, daar men de beteekenis in elk goed woordenboek kan vinden.

Onder de best geslaagden zou ik rekenen: Ada Byrons laatste bede, oorlog, zomervogels, schooljongens en het laatste roosje.

De heer Dercksen heeft deze uitgave getiteld: Elk wat wils! en als zoodanig beschouwd zal elk er wel iets van zijne gading vinden, en menigeen worden aangespoord, om te onderzoeken, of er iets van zijne gading bij is.

De schrijver schijnt gemakkelijk te werken voor zoo verre dit uit de weinige stootende regels is op te maken. Welmeenend hoop ik dus, dat hij zich niet late verleiden, om te veel te willen leveren. Wij hebben in onze dichterwereld prullen genoeg. Wezenlijke dichters zijn zoo dun gezaaid; niet elk heeft de gave der poëzij, maar eene ernstige naauwgezette studie der klassieken, het wegsnoeijen van te welige lootén kan veel toebrengen, om waarlijk goede dichtstukken voort te brengen.

En nu neem ik afscheid van den Heer D. hopende, dat mijn verslag hem een ander, gunstiger, humaner denkbeeld van eenen recensent moge gegeven hebben: terwijl ik hem dank voor de genoegelijke oogenblikken, welke sommigen zijner stukjes mij hebben verschaft, en hem verzoek, het mij niet euvel te duiden, wanneer mijne opinie niet altijd even gunstig was. In allen gevalle heb ik die onpartijdig bloot gelegd.

De druk en uitvoering zijn net. De papieren kinderen behoeven zich over hun uiterlijk niet te schamen en dit zegt op zich zelf reeds veel, want nog maar altijd geldt de spreuk: de kleêren maken den man!

b.

des ch.