Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1864

De rationele verklaring van het ontstaan en wezen der longtering en der klierziekte, en van de wijze deze te voorkomen, door Henry M' Cornac, M.D., vrij uit het Engelsch vertaald door L.F. Praeger. 's Gravenhage, Gebr. Belinfante, 1863. In 8vo. XII en 76.

Dit kleine, onder den titel ‘on consumption’ door den Engelschen geneesheer M' Cornac uitgegeven geschrift heeft, naar onze meening, eene hoogst nuttige strekking, van namelijk zoowel het geneeskundig als het grootere publiek met zijne meening aangaande den aard en het wezen der longtering, en met de tot hare genezing dienstige middelen, en met hetgeen ter voorbehoeding gevorderd wordt, bekend te maken, en, zoo mogelijk, in zijne vaste overtuiging, dat die ziekte niet alleen voor volkomene genezing vatbaar is, maar dat ook de daartoe vereischte middelen voor de hand liggen, te doen deelen. Tot dat einde moeten echter de oorzaken, waaraan die ziekte haren oorsprong te danken heeft, verwijderd worden, en de schrijver beroept zich teregt op de door den ouden Riolanus, in zijne

[p. 22]

verhandeling ‘de Strumis’ gebezigde woorden: ‘Nisi consudveris antecedenti causae, quae foluet morbum, operam perdis.’ Die oorzaken nu zijn alleen gelegen in het inademen van onzuivere, niet genoeg ververschte lucht, en dus in eene onvolkomene ademhaling, waardoor het bloed niet genoeg gezuiverd wordt, zoodat de zoogenaamde tuberkels, hoofdzakelijk uit vet en andere koolstofrijke zelfstandigheden bestaande, in het longweefsel worden afgezet. Na eenige voorloopige opmerkingen, handelt de schrijver, om die theorie nader te doen kennen en zoowel door belangrijke aan de ervaring ontleende feiten, als door de uitspraken van beroemde geneesheeren te staven, achtereenvolgens in vijf verschillende afdeelingen: ‘Over den aard der knobbeltering. Over de zamenstelling van den tuberkel. Over de rationele oorzaak der knobbeltering. Over de naaste of scheikundige oorzaak der knobbeltering. Over de voorbeschikkende en meer verwijderde oorzaken van het ontstaan van tuberkels.’ - Wilde ik slechts de voornaamste bijzonderheden vermelden, welke in die hoofdstukken nader worden uiteengezet, dan zou ik mij aan veel te groote uitvoerigheid moeten schuldig maken. Ook behoeft het naauwelijks vermeld te worden dat er nog vele door den schrijver behandelde of ter loops aangeduide vraagstukken zijn, omtrent welke men nog geenszins eenstemmig denkt. Tot die vraagstukken behoort b.v. de door hem aangenomene identiteit tusschen de tuberkuleuze longtering en de klierziekte. Dat hij geenerlei gewigt hecht aan de voorbeschikkende oorzaken en den erfelijken aanleg tot longtering, schijnt insgelijks met de ervaring in strijd te zijn. Ook wat de behandeling betreft, ontbreekt het bij den schrijver aan geene eigene en van anderer meening te regt of te onregt afwijkende denkbeelden, en steller dezes wil ten besluite, uit de beide laatste afdeelingen (‘Over de behandeling en over de voorkoming der knobbeltering.’) des schrijvers meening mededeelen over twee, zoowel door genees- als niet-geneeskundigen hoog gewaardeerde middelen voor teringlijders, verandering van klimaat en aanwending van levertraan. Over eerstgenoemd middel zegt de auteur het volgende: ‘Verandering van klimaat kan in deze ziekte wel eenige gunstige verandering brengen, doch deze zal dan voornamelijk bestaan in het wijzigen van den gemoedstoestand des lijders, die als het ware telkens en trapsgewijs in eene steeds wisselende zedelijke atmospheer geraakt. Het is eene

[p. 23]

loutere hersenschim meer van de klimaatsverandering te verwachten. Deze kan echter soms ook het heilzame verblijf in de open lucht meêbrengen. - Met Clark zijn alle oordeelkundige waarnemers tegenwoordig van oordeel, dat klimaatsverandering alléén geene wezenlijke hulp levert tegen tering. Gelijk zoovele dwalingen in de wetenschap evenwel, is ook deze stelling onder de menigte verspreid, en een van de eerste denkbeelden die dan ook bij familien, welke daartoe de middelen hebben, opkomen, is om hunne bloedverwanten, die aan tering lijden, naar een of ander land met een gematigd klimaat te zenden, waar zij soms nog veel sneller verkwijnen en sterven, dan dat t' huis het geval zou geweest zijn. Ik zelf heb eenigen tijd in warme klimaten doorgebragt, en bezocht ook sommige der gewone toevlugtsoorden voor teringzieken en ik ben van oordeel, dat de kwijnende lusteloosheid, die iemand daar overvalt, volstrekt niet geschikt is om eenen teringzieke nieuwe levenskracht te geven. De opschriften der graven te Nice, Pau, Rome en op Madeira zijn voldoende om een treurig licht over dit punt te verspreiden.’ Nog ongunstiger is des schrijvers oordeel over de levertraan, door welk middel het ontstaan van tuberkels naar zijne meening, eer bevorderd dan verhoed zal worden, Ware het middel slechts eenigermate heilzaam, dan had het in de laatste 30 jaren eenen merkbaren invloed op de stetftestatistiek moeten uitoefenen; ‘doch zelfs geen enkel geval van knobbeltering werd voorgekomen door de 70 of 80 tonnen levertraan, die jaarlijks in Engeland verbruikt worden, of van de 600 gallons van dat zelfde krachtelooze middel, die men jaarlijks in het Brompton-hospitaal ingeeft.’