Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1864

Handboek der praktische geneeskunde van Dr. Hermann Lebert, hoogleeraar in de geneeskundige kliniek en bijzondere pathotogie en therapie te Breslau. Naar den tweeden hoogduitschen druk, door Dr. A. Drielsma. Met eene voorrede van Dr. I. van Deen, hoogleeraar in de geneeskunde te Groningen. Eerste deel; Groningen, bij J.B. Wolters 1860. XXI en 610. Tweede deel 1861 VIII en 514. Derde deel 1862 VIII en 543. Vierde deel 1863 VIII en 526.
Het korte gewrichts-Rheumatismus, door Hermann Lebert, klinisch hoogleeraar te Breslau. Uit het hoogduitsch vertaald door H. Beins, Med. et Art. obstr. Dr. te Groningen. Groningen, J.B. Wolters, 1862. 8vo. bl. 171.
Bijlagen tot Prof. Lebert's Handboek der praktische geneeskunde, inzonderheid met het oog op de ziekten der schildklier. Door Dr. A. Drielsma. Groningen, J.B. Wolters, 1863. 8vo. bl. 102.

Met de uitgave der vier, bovenaan in het hoofd dezes genoemde boekdeelen is een hoogst belangrijke arbeid van den hoogleeraar Lebert, wat de hollandsche vertaling betreft, voltooid geworden, zoodat de talrijke koopers van het eerste deel hetwelk wij in dit Tijdschrift (jaargang 1861, Boekbeschouwing bl. 416 en v.v.) hebben aangekondigd, binnen twee jaren tijds in de gelegenheid gesteld zijn geworden, zich het geheele werk aan te schaffen. Wij verheugen ons dat de voortvarende ijver van vertaler en uitgever die uitkomst gehad heeft, daar het niet te ontkennen is, dat een zoodanig werk eerst volkomen aan zijne bestemming voldoet, wanneer het geheel voltooid is, en zoo door den lezer over elk onderwerp op het gebied der

[p. 20]

praktische geneeskunde, hetwelk hem belangstelling inboezemt, terstond kan geraadpleegd worden. Aan die laatste woorden schrijve men echter geene verkeerde beteekenis toe, alsof het werk van Lebert, naar onze meening, hoofdzakelijk bestemd warc om door den praktischen geneesheer, bij voorkomende gelegenheden, nageslagen en geraadpleegd te worden, daar steller dezes van oordeel is, dat het boek een veel grooter nut kan opleveren en allezins geschikt is, om door de studenten of andere aanstaande kunstoefenaars, als handleiding tot de praktische geneeskunde, van het begin tot het einde toe, bestudeerd te worden. Tot dat einde verdient het zelfs boven het uitvoerige en kostbare, onder de redactie van Virschow uitgegeven, doch in acht jaren tijds nog niet voltooide ‘Handbuch der speciellen Pathologie und Therapie,’ naar onze bescheidene meening de voorkeur, dewijl het werk van één enkelen auteur meer eenheid in opvatting en bewerking belooft, dan de gemeenschappelijke arbeid van onderscheidene schrijvers, wier monographisch bewerkte bijdragen, hoe verdienstelijk ook op zich zelve, naauwelijks een organisch geheel kunnen opleveren. Daarenboven is het boek, dat wij aankondigen, afkomstig van eenen schrijver, die eene veeljarige ervaring als praktisch geneesheer opgedaan heeft, en in verschillende landen als hospitaal-arts en als klinisch docent is werkzaam geweest. Daardoor heeft het handboek van L., die de verklaring aflegt, reeds sedert vele jaren de bouwstoffen voor een uitvoerig werk van dien aard verzameld te hebben, eene geheel praktische strekking, en heeft de S. er inzonderheid naar gestreefd om aan de wezenlijke behoeften van den praktischen geneesheer te voldoen, en zijn geschrift tevens aan het tegenwoordig standpunt en de nieuwste grondregels der wetenschap te doen beantwoorden. Om aan dat beginsel getrouw te zijn, heeft de auteur er zich bij de bewerking zijner uitgebreide stof op toegelegd om zoo veel mogelijk van alle rigtingen partij te trekken, doch daarbij noch aan ziektekundige ontleedkunde, noch aan physische diagnostiek, noch aan scheikundige en mikroskopische onderzoekingen, noch aan geneeskundige statistiek, noch aan proefondervindelijke pathologie, en wat men meer zou kunnen noemen, uitsluitende waarde of overdreven lof toe te kennen, maar alle die hulpmiddelen naar hare waarde te schatten en zonder eenzijdigheid toe te passen. Door die zorgvuldige en onpartijdige

[p. 21]

aanwending van al de voortreffelijke, aan onzen leeftijd verschuldigde hulpmiddelen voor echt wetenschappelijke beoefening der pathologie, heeft de beroemde schrijver zich onmiskenbaar groote verdiensten verworven. Wat eindelijk de rangschikking der ziekten betreft, maakt de onderscheiding tusschen algemeene en plaatselijke ziekteprocessen den grondslag van de door L. gevolgde verdeeling uit, terwijl elke dier beide groote Afdeelingen nader in klassen en groepen verdeeld wordt, hoofdzakelijk ontleend aan het verschil der aetiologische en pathogenetische momenten, waaraan de ziekteprocessen haren oorsprong te danken hebben. Het algemeen op die wijze verkregen overzigt is - bij alle onvolkomenheid, boven welke geenerlei systematische verdeeling verheven is - zeer geleidelijk, en zoowel de vóór elk boekdeel geplaatste inhoudsopgave als het algemeen aan het laatste deel toegevoegde Register maken het opzoeken van elken ziekte-vorm zeer gemakkelijk.

De beide laatste, in het opschrift onzer aankondiging genoemde kleinere geschriften van denzelfden hoogleeraar, verdienen evenzeer eene gunstige aanbeveling, en moeten als Supplementen of Bijlagen van het grootere werk beschouwd worden