Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

[p. 554]

Petit Manuel de Lecture.(,) en douze leçons.(;) a (à) l'usage des commençants,(;) par F. le Coultre, Instituteur Français. Arnhem, W.H. Stenfert Kroese, 1861. In kl. 8vo., 35 blz.

De schrijver begint met een avant propos (lees: avant-propos), in hetwelk hij in 't kort rekenschap geeft van de redenen, die hem genoopt hebben, dit boekje in 't licht te geven. Hij spreekt er in van: ‘les ouvrages d'instruction,’ hetgeen wij niet begrijpen, daar het geen Fransch is; gewaagt daarna van institutions primaires, iets dat niet bestaat; zegt verder, dat hij de insuffisance erkend heeft der uitgegevene leesmethoden voor de Fransche taal, en voegt er heêl snugger bij: ‘J'ai cru devoir y suppléer, enz.’

Die goede man, die een gebrek erkent en constateert, en daarin wil voorzien door hetzelfde onvoldoende te leveren! Immers de Académie Française zegt: ‘Suppléer à quelque chose, c'est en tenir lieu, en fournir l'équivalent.’

De heer le Coultre biedt aan zijne collégues (hetwelk collègues moet zijn; maar hij heeft zeker aan collége gedacht, dat collège wordt uitgesproken) des exercices d'application. - Bravo! dit is nu eens goed gehandeld: onze jeugd heeft wel bepaaldelijk oefeningen noodig in de naarstigheid of vlijt. - Doch de schrijver heeft bedoeld: Oefeningen ter toepassing van het geleerde, en dan halen wij de schouders op voor het abominabel Fransch, dat hij ter uiting van zijne gedachten bezigt. Waarom schreef hij toch maar niet in het Hollandsch, dat hij waarschijnlijk niet vergeten zal hebben?

Op de tweede bladzijde doet de schrijver den onderwijzers opmerken: de ne passer à la leçon suivante qu'après s'être assuré que l'élève possède parfaitement la première. Zoodat men altijd die eerste les, welke over de uitspraak der klinkers enkele aanwijzingen geeft, als de pierre angulaire van zijn werkje in 't oog zou moeten houden, en geene derde, vierde of vijfde les, enz. zou mogen behandelen, zonder naar de eerste om te zien. Zoodoende kan men den discipel de twaalfde les wel te leeren geven, al kent hij niets van de tiende, negende, achtste, enz. (achterwaarts als de kreeften!) mits hij de eerste bezit (possède!) - Nonsens, geachte lezers, even zoo goed als het volgende op pag. 4: ‘Men moet

[p. 555]

nog weten, dat de twee laatste toonteekens geene verschillende uitspraak beteekenen!’ - Toonteekens, die uitspraak beteekenen! Zou dit ook door den heer le Coultre uit het Duitsch zijn overgenomen? - Wij bekennen het, met schaamte over onze onkunde, zulke geniale gedachten gaan ons begrip te boven; - of, zou toevallig de auteur un pauvre sire blijken te zijn, als het op logisch redeneren aankomt? - Wij vragen slechts.

Het overige is à l'avenant. Op blz. 3 vinden wij: ‘y grec (of Grieksche i);’ op blz. 7: ‘de é fermé kan door meer letters voorgesteld worden, als é, er, ez, ai;’ op blz. 9: ‘Kanaän, Ezaü;’ op blz. 13: ‘Progné;’ op blz. 16: ‘le Waal;’ op blz. 28: ‘Marguérites,’ enz., enz. - Wij hebben geen' lust, om die lijst nog te vergrooten, maar noemen zulk een werk allerslordigst.

Hier en daar worden eenige uitdrukkingen vertaald, en ook dit gedeelte van het boekje is slecht bewerkt. Men oordeele uit een paar staaltjes.

Op pag. 24, lezen wij: ‘un coup de sa tête,’ hetwelk de schrijver vertaalt door: ‘een stuk van zijn maaksel;’ en, op de volgende bladzijde, vinden wij de beteekenis van ‘un discours fait exprès,’ overgebragt als: ‘eene gepaste rede.’ - Men ziet klaarblijkelijk hieruit, dat de heer le Coultre de kracht van de Hollandsche uitdrukkingen, die hij gebruikt, even min verstaat, als het zuiver schrijven van het Fransch.

Dat in het woord dot (bruidschat) de t stom zoude zijn, gelijk de schrijver op blz. 20 beweert, is eene erroneuse stelling, die in ons oog alleen bewijst, dat hij sedert een kwart eeuw stationnair is gebleven.

Het spijt ons geen gunstiger oordeel over het werkje van den Instituteur Français le Coultre te kunnen vellen. Bij privaat-onderwijs is het boekje misschien nog wel bruikbaar, mits de onderwijzer, die het zijnen leerlingen in handen geeft, eerst de rol van een' naauwgezetten corrector vervulle; bij de keuze van boeken, ter dienste van het schoolonderwijs, mag het echter nooit ernstig in aanmerking komen.

De prijs van het werkje kunnen wij onzen lezers niet opgeven: onze Nederlandsche uitgevers vergeten tegenwoordig meestal dien te vermelden, bij de opzending der werken, die zij ter recensie aanbieden; - iets, dat bepaaldelijk hun

[p. 556]

belang niet bevordert. De heer Kroese heeft intusschen zijn best gedaan, om het boekje van den heer le Coultre met een goed uiterlijk in de wijde wereld te zenden: dubbel jammer is het daarom, dat dit prulgeschrift in het oog van alle onpartijdige deskundigen niet viable zal worden bevonden.