Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

Helons Bedevaart naar Jeruzalem. Uit het Hoogduitsch van Fr. Strauss. (Uitgegeven door de Vereeniging ter bevordering van christelijke lectuur.) Derde Uitgave. Te Amsterdam, bij H. Höveker, 1860. In gr. 8vo., 640 blz. Prijs ƒ 2,50.

Eene nieuwe uitgave van een reeds vrij oud boek, dat vroeger grooten opgang gemaakt heeft en ongetwijfeld ook tegenwoordig aan velen welkom zal zijn. Met vrijmoedigheid bevelen wij het onzen lezers aan en gaarne betuigen wij onzen dank aan de Vereeniging, die zulk een werk voor zoo uiterst geringen prijs verkrijgbaar heeft gesteld.

De kennis der Joodsche Oudheid is onmisbaar voor allen, die wenschen den Bijbel te verstaan; dit zal zeker iedereen toestemmen, maar die kennis is, zonder eigenlijk geleerde

[p. 534]

studie, niet zoo gemakkelijk te verkrijgen. De werken waarin gehandeld wordt over de aardrijkskundige gesteldheid van het Joodsche land, over de staatkundige betrekkingen en maatschappelijke inrigtingen der Joden, over hunne gewoonten en gebruiken in het openbare en huiselijke leven, over de plegtigheden bij hunne godsvereering, enz. zijn meestal niet bruikbaar dan alleen voor geleerden. En toch, ieder bijbellezer moet noodzakelijk daarmeê althans eenigzins bekend zijn; zullen niet menig woord en menig verhaal hem geheel onbegrijpelijk en duister blijven, of aanleiding geven tot verkeerde voorstellingen en dwaalbegrippen. Die behoefte wordt door het boek, dat wij aankondigen, bevredigd; en daarin ligt het verdienstelijke van dit werk. Welligt is het aan velen onzer lezers bekend en voor dezulken is onze aanprijzing geheel overtollig; voor degenen, die het nog niet kennen, willen wij een beknopt overzigt van den inhoud hier bij voegen.

Helons Bedevaart naar Jeruzalem, is een verdicht verhaal, hetwelk vele trekken van overeenkomst heeft met de Voyage du jeune Anacharsis door Barthélémy. Gelijk in dit laatste Griekenland wordt geschetst, zoo in het eerste Kanäan. - Strauss heeft tot hoofdpersoon van zijn verhaal een' jongeling gekozen, die van Joodsche afkomst met zijne moeder te Alexandrië woont, waar hij ook is opgevoed. Van de jonkheid af is hem diepen eerbied ingeboezemd voor de godsdienst der vaderen, lang reeds heeft hij in stilte den wensch gekoesterd om het vaderland van zijn volk te bezoeken, om den heerlijken tempel te zien. Nadat zijne opvoeding voltooid is, wordt zijn verlangen vervuld. Hij gaat op reis; met eene karavane, waaraan hij zich met zijn gezelschap heeft aangesloten trekt hij door de woestijn en bereikt tijdig genoeg de grenzen van het Joodsche land om zich te voegen bij de talrijke menigte van bedevaartgangers, die uit alle oorden opgaat naar Jeruzalem, om daar deel te nemen aan de viering van het Paaschfeest. De luistervolle en statige plegtigheden der feestviering maken diepen indruk op het gemoed van den wat hartstogtelijken jongeling, zoodat het besluit in hem opkomt en rijpt om in Kanäan te blijven en zich te wijden aan de priesterlijke bediening. Zijn voornemen wordt toegejuicht door de vrienden en bloed-

[p. 535]

verwanten, aan wie hij het meêdeelt; en nadat aan de noodzakelijke voorwaarden voldaan is, wordt hij onder de gebruikelijke ceremoniën tot priester aangesteld. Vervolgens gaat hij voor eenigen tijd naar Jericho en verbindt zich daar in het huwelijk met de dochter van een' ouden vriend zijner familie. Onder afwisselende lotgevallen en terwijl hij betrokken wordt in of getuige is van vele merkwaardige gebeurtenissen, vertoeft hij geruimen tijd in het land, gaat eindelijk met zijne vrouw en eenige vrienden op reis naar Egypte om zijne moeder af te halen, die zich bij hem in Kanäan vestigen zou; maar het schip, waarop zij zich bevinden, wordt door storm beloopen, het vergaat en alle opvarenden, ook Helon met de zijnen vinden den dood in de golven. Dit alles heeft plaats ten tijde van Johannes Hyrkanus, ruim honderd jaren vóór de geboorte van Jezus Christus.

Op vernuftige wijze heeft de auteur het verhaal zoo ingerigt, dat de lotgevallen en ontmoetingen van Helon hem aanleiding geven om de voornaamste en merkwaardigste bijzonderheden van de Joodsche godsvereering, levenswijze enz. te beschrijven. De tijd, waarin hij de geschiedenis laat plaats grijpen is gelukkig gekozen, omdat de meeste dingen, die hij beschrijft, eveneens gebleven zijn tot in de dagen van Jezus en de apostelen. Daardoor levert zijn boek eene aanschouwelijke voorstelling van het land en volk, waarin en waaronder de Heiland heeft verkeerd en strekt tot opheldering van veel dat in het N. Test. voorkomt.

Het geheel getuigt van degelijke studie en naauwkeurig onderzoek, en de resultaten van des schrijvers nasporingen worden meêgedeeld in een aantrekkelijken schoonen vorm. De fraaije vertaling van vele psalmen en stukken uit de profetische boeken, hier en daar ingelascht, verhoogt de waarde van het werk.

Het oorspronkelijke werk is vertaald door vrouwe A. Kleijn geb. Ockerse en uitgegeven met eene voorrede van prof. J.H. van der Palm en aanteekeningen van prof. Joh^s. Clarisse; voor de derde uitgave is de vertaling herzien door Nicolaas Beets. Ruim veertig jaren zijn verloopen sedert het voor de eerste maal aan ons publiek werd aangeboden, maar toch is het niet verouderd en verdient het op prijs gesteld te worden als eene kostbare gave. Ééne bedenking evenwel,

[p. 536]

die ons bij de lezing meermalen voor den geest kwam, willen wij ook niet achterhouden. Zij betreft de aanteekeningen. Deze konden, zouden wij zeggen, gerust weggelaten zijn. Waartoe toch dat vertoon van geleerdheid, die gedurige verwijzing naar allerlei, meest in vreemde talen geschreven boeken, die opgave van verschillende gevoelens, omtrent het een en ander, dat in den tekst voorkomt, hier en daar doorspekt met Hebreeuwsche en Arabische woorden? Zij geven aan het werk zekere tweeslachtigheid, waardoor het niet winnen kan. Het boek is immers eigenlijk niet bestemd voor theologen, maar voor het zoogenaamd beschaafd publiek? Het biedt de vruchten der wetenschap aan in populairen vorm. De meeste lezers zullen de aanteekeningen wel ongelezen laten en, behoudens enkele uitzonderingen, kunnen zij dat ook doen zonder eenige schade. De lezing zal daarom niettemin nuttig en aangenaam zijn. Wij hopen dat het boek in veler handen kome en alzoo meêwerke tot bevordering van heldere Bijbelkennis.

R.

V.