Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

[p. 511]

Het hoofd des huisgezins. Uit het Engelsch van miss Mulock. Te Amsterdam, bij Gebr. Binger, 1861. 3 deelen, in gr. 8vo., 865 bladz. Prijs ƒ 8.75.

Met eene gunstige verwachting namen wij dezen roman van miss Mulock ter hand, en dat zal niemand, die ‘John Halifax’ en ‘Leven om leven’ kent, verwonderen, als wij zeggen, dat wij laatstgenoemd werk vóór een half jaar gelezen hadden. ‘Het hoofd des huisgezins’ verplaatst ons te Edinburg in den kring der familie Graeme, bestaande uit verscheidene broeders en zusters, die onlangs hunne ouders verloren en nu in hun tijdelijk bestaan afhankelijk waren van hunnen oudsten broeder Ninian, het hoofd des huisgezins. De lotgevallen dezer familie worden ons op zulk eene wijze medegedeeld, dat we als in haren kring leven en deelen in haar lief en leed. De hoofpersoon, Ninian, is geteekend als een man met een helder verstand, een gevoelig hart en van een onwrikbaar vast en edel karakter. Zijn geheele leven is eene daad van verheven zelfverloochening voor zijne jongere broeders en zusters, die hem als eene kostbare nalatenschap door zijne ouders zijn aanbevolen, voor wie hij werkt en zwoegt en niet slechts zijn stoffelijk belang, maar zijne vurigste wenschen en sympathiën, al bloedt zijn hart daarbij, ten offer brengt. Het is roerend de aanhoudende zware worsteling te aanschouwen van dezen mannelijken kampvechter in den strijd der deugd, die altijd het geluk van anderen op den voorgrond plaatst en slechts het zijne wil zoeken in de liefde zijner broeders en zusters. Men gevoelt zich bij het lezen door dit schoone beeld van christelijke zelfverloochening bijzonder aangetrokken, en men kan het naauwelijks beschouwen zonder zelf beter te worden. Met welk een talent is niet Ninians inwendige strijd geteekend tusschen zijne liefde voor Hope Ansted en het besef zijner roeping, welke een huwelijk voor hem onmogelijk schijnt te maken; met hoeveel tact zijn de omstandigheden gekozen, waarin zijne vastheid, wijsheid en zelfverloochenende liefde heerlijk in het licht kunnen treden; hoe meesterlijk is elke trek in deze karakterteekening aangebragt, zoodat het geheel zich als een schoon beeld helder en duidelijk voor ons

[p. 512]

oog vertoont. Waarlijk indien dit werk slechts deze eene karakterbeschrijving inhield, zoude het daarom alleen dubbel waard zijn te worden aangekocht. Maar er komen nog verschillende andere personen in voor, die met bekwaamheid zijn geschilderd en door hunne verscheidenheid leven bijzetten aan het tafereel. Met welgevallen rust het oog op Lindsay, de oudste der meisjes, de moederlijke zuster, die zoo waardig aan Ninian's zijde staat, hem weet te begrijpen en te waarderen en zijne zorg voor ‘de kinderen’ - zoo als zij trouwhartig-teeder de jongere broeders en zusters noemt - met de grootste liefde deelt. Aangenaam is de indruk, die Tine maakt, de jongste zuster, die, hoe dartel, luimig en plaagziek zij doorgaans is, in gewigtige oogenblikken evenveel verstand als gevoel en edelen zin aan den dag legt. Met belangstellende verwachting volgt men de loopbaan van Edmund, een der broeders, een droomer en verzenmaker van een prikkelbaar gestel, die veel te lijden heeft van de plagerijen zijner zusters en zich later te Londen wel zeer ontwikkelt, maar door hartstogten en losse kunstvrienden vervoerd, op verkeerde wegen komt, en, nog bij tijds door Ninian gered, later een gevierd dichter wordt. Ook aan excentrieke karakters ontbreekt het niet, waaronder wij vooral Rachel Armstrong rangschikken, eene opgewonden talentvolle jonge vrouw, wier zeldzame positie en hartstogtelijk optreden genoeg pikants heeft om den lezer een weinig te prikkelen, en die in hare excentriciteit toch zoodanig is geteekend, dat wij deze volkomen begrijpen en als bestaanbaar erkennen moeten.

De conceptie van den roman is in het algemeen eenvoudig en natuurlijk; maar in de onderdeelen is ééne handeling gebragt, welke wij niet anders dan als eene mislukte kunstgreep om te boeijen kunnen beschouwen - namelijk, dat dubbel huwelijk van Ulverston, hetwelk toch in zijne omstandigheden al te dwaas en onbezonnen is, om waarschijnlijk te kunnen zijn; en dezen misslag rekenen wij de begaafde schrijfster te hooger aan, dewijl zij zulke middelen niet behoeft om de belangstelling van den lezer gaande te houden. Ook een paar andere aanmerkingen moeten ons nog van het hart: vooreerst dat John met zijn verstand en kennis te plotseling een geestdrijver wordt en daarna even-

[p. 513]

zeer te plotseling tot gezonde evangelische denkwijze en gezindheid terugkeert en dit laatste nog wel door eene gebeurtenis die veeleer geschikt was hem in zijne dweepzucht te versterken; ten andere, dat het karakter en de handelingen van Ulverston, die als de bewerker van Rachels en Hopes ongeluk eene gewigtige rol speelt, veel te weinig zijn ontwikkeld, zoodat hij voor de plaats die hij inneemt, niet sterk en duidelijk genoeg uitkomt. - Maar waar is het werk dat niet door enkele zwakheden ontsierd wordt? - Het geheel is schoon en voortreffelijk en wordt ons in eene goede vertaling en een onberispelijk uiterlijk, dat door drie verschillende vrij goede vignetten versierd is, te genieten gegeven.

Wij eindigen met den wensch, dat niet slechts ieder leesgezelschap dezen roman opneme, maar dat hij ook in menige privaat-bibliotheek eene eereplaats moge innemen naast een ‘Mabel Vaughan,’ een ‘Lantaarnopsteker’ en dergelijke voortreffelijke zedelijke verhalen.

***s.