Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

Folchetto Malespina, of het beleg van Tortona. Historische roman uit de twaalfde eeuw. Naar het Italiaansch van Varese. Door Marcellus. Te Amsterdam, bij Gebr. Binger, 1861. In gr. 8vo., 426 blz. Prijs ƒ 4.20.

Wij worden in dit historisch-romantisch verhaal verplaatst in den tijd toen verscheidene Italiaansche steden zoo vele republieken vormden en de aanzienlijke geslachten, in par-

[p. 509]

tijen verdeeld, zich door allerlei intrigues boven elkander zochten te verheffen.

Er ontstaat eene bittere vete tusschen Folchetto (den held van het verhaal), een echt ridder uit de middeleeuwen, die in de stad Tortona aan het hoofd van de volkspartij staat, - en een laaghartig, brooddronken edelman, Guiglielmo Uberti, uithoofde laatstgenoemde de zuster van Folchetto schandelijk heeft beleedigd, zoodat de jonkvrouw uit schaamte hare woning verlaat zonder dat de familie eenig spoor van haar kan ontdekken. Daar de hoon, die het huis van Malespina aangedaan is, naar de denkwijze van dien tijd, slechts door vreeselijke wedervergelding kan worden afgewasschen, zocht, en vond Folchetto, toen Uberti zich lafhartig aan een tweestrijd onttrok, de gelegenheid om hem zoo diep te vernederen, dat Uberti, om zich te wreken, met eene moordenaarsbende in het slot van zijnen vijand dringt, waar hij echter door toedoen eener zoogenaamde heks wordt gevangen genomen, maar door Folchetto's edelmoedigheid leven en vrijheid ontvangt, hetwelk den diep gezonken losbol zoodanig treft, dat hij door schaamte en berouw vervuld, de wereld ontvlugt en een kluizenaar gaat worden. Intusschen wordt Folchetto's zuster, tot groote blijdschap harer familie, door toedoen der heks in een klooster terug gevonden, waar zij later in innige vriendschap leeft met de verloofde van Uberti, welke, toen door diens eerloosheid een huwelijk met hem onmogelijk werd geacht, naar hetzelfde klooster was gezonden. Terwijl dit familiedrama zich ontwikkelt, rukt Frederik Barbarossa Italië binnen, verovert verscheidene steden en belegert Tortona, dat door Folchetto lang en heldhaftig wordt verdedigd, tot dat eindelijk de uitgeputte stad voor de overmagt bukken moet, en nu heeft de bevolking, niettegenstaande het gesloten verdrag, van de woestheid der Duitsche soldaten veel te lijden. Folchetto, die met de zijnen de ongelukkige stad nog heeft kunnen verlaten, verneemt onderweg dat het klooster, waarin zijne zuster zich bevindt, in groot gevaar verkeert. Dit beweegt hem ijlings terug te keeren en zich derwaarts te begeven, waar het hem gelukte beide jonkvrouwen uit het reeds door de soldaten in brand gestoken gebouw te redden. Nu brengt hij haar elders in veiligheid, maar op weg ontmoet hij plotseling

[p. 510]

den kluizenaar Uberti, die echter van schaamte hem ontvlugt en daarop door een ongelukkig toeval het leven verliest. Daarna wordt Uberti's verloofde de gade van Folchetto, wiens zuster echter het leven in het klooster blijft slijten. Gelijk met den held des verhaals komt ook met de andere personen, die met hem in betrekking staan, alles tot een bevredigend einde.

Al stemmen wij niet in met den vertaler, die in de voorrede Varese met Walter Scot schijnt gelijk te stellen, moeten wij toch getuigen, dat in dit verhaal de roman met zeer veel tact in de geschiedenis is geweven, dat de zeden en gewoonten van den ouden tijd juist en goed in het licht zijn gesteld, dat de beschrijving boeijend is, en dat de karakters, al zijn zij niet in de fijnste trekken geteekend, toch met fiksche trekken geschilderd zijn - zoodat de hoofdpersonen ons bij het lezen helder voor den geest staan.

Als wij naar kleine vlekken zoeken wilden, zoude het niet aan stof ontbreken; zoo, b.v., viel het ons op dat de auteur op de eene plaats melding maakt van het afsteken van lontroeren en op eene andere beweert dat het buskruid nog niet was uitgevonden. En hoewel wij bij zulke kleine zonden tegen de historie aan eene vergissing kunnen denken, mogen wij eene gewigtiger grieve niet verzwijgen, namelijk, dat wij in dezen roman maar een enkel karakter hebben gevonden dat belangstelling inboezemt, te weten: dat van Folchetto; overigens is onder de vrouwen, edelen, krijgslieden, monnikken, kerkvoogden en geleerden, die de schrijver in het leven heeft geroepen, geene enkele persoonlijkheid, die genoeg rein menschelijks bezit om den lezer aan te trekken; want de eene of andere eigenaardigheid, zoo als die sommige der personen gegeven is - is daartoe niet genoegzaam. Wanneer de auteur dit in het oog had gehouden, zoude het tafereel, dat nu slechts als eene schilderij diens tijds kan gelden, in morele waarde veel gewonnen en de eischen van beschaafde lezers meer bevredigd hebben.

De vertaling zoowel als het uiterlijke van het werk moet allen lof worden gegeven.

***s.