Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

Gerstäcker. Eene geschiedenis uit een paardenspel. Te Arnhem, bij D.A. Thieme, 1861. In gr. 8vo. Prijs ƒ 3,00.

Dit verhaal, eene geschiedenis bevattende van eene ongelukkige echtvereeniging tusschen een edelman en...eene paardrijdster, heeft de groote verdienste, dat het aangenaam bezig houdt en met die losheid en ongedwongenheid is geschreven, welke dezen Duitschen schrijver bijzonder eigen zijn. Het bevat eene welgeslaagde afspiegeling van het leven en de ijdelheden der kleine Duitsche hoven, waar naijver en kwaadsprekendheid den boventoon voeren en waar de conversatie zich niet boven het dagelijksche verheft. Dien conversatietoon heeft echter Gerstäcker natuurlijk wedergegeven, en zoo wij niet kunnen zeggen dat ons schoonheidsgevoel in dezen roman zeer wordt gestreeld, dat het werk uitmunt door diepte van gedachte, waarheid treffen wij daarin overvloedig aan. Ook in de grondgedachte zelve is veel waarheid gelegen. Verdrijft de natuur met de vork, zij zal nogtans altijd wederkeeren, zegt het Latijnsche spreekwoord; daarvan vertoont de bevestiging zich dagelijks voor onze oogen, daarvan vinden wij ook de bevestiging in dit boek. Het is weinig bemoedigend, wanneer wij ontwaren met welk een ongunstig gevolg de pogingen van George worden bekroond om de vrouw, welke hij uit de heffe des volks heeft opgeheven, toen hij zich aan haar met zijne gansche ziel had gehecht, op te rigten, aan zich zelven gelijk te maken en haar een vorig leven, een vorigen denkbeeldigen roem, eene vorige lievelingsneiging te doen vergeten. Inderdaad hebben wij medelijden met den man, wiens verstand alle middelen bepeinst om de klove weg te nemen, die er tusschen zijne beschaving en die zijner vrouw bestaat, wiens liefde in haar hart edeler indrukken poogt te verlevendigen en zich zelfs nog aan hare

[p. 298]

vorming toewijdt, wanneer zij die met koelheid beantwoordt...doch hij had vergeten, dat hare liefde niet de zijne gelijk was, en dat zij slechts in eene vereeniging met hem had toe. gestemd om hare roemzucht, hare ijdelheid bot te vieren.

De vrouw, die in haar ligt en fladderend gewaad, met loshangende lokken op het snuivende paard den circus zwevende had rondgereden, de vrouw, die in hare rondvaart voor ieder vriendelijke verholen kushandjes veil had, die behagen had geschept in luchtsprongen en in de bewondering der menigte, konde zich onmogelijk gewennen aan landelijke rust en boersche eentoonigheid, ja kon één enkelen alleen niet toebehooren. Daarin ligt nu weinig bemoediging voor hem, die zijn loffelijk streven zoo ondankbaar ziet vergolden, wij mogten het anders wenschen, maar denken wij er ook aan, dat een paardrijdster uit hoofde harer neiging en omgeving wel het minst geschikt kan worden geacht om in een hoogeren kring van beschaving, met waardigheid eene plaats in te nemen. Doch daar wij geen lust gevoelen hierover te philosopheren, wenschen wij enkel nog protest aan te teekenen, tegen eene uitdrukking, die wij bezigden.

Indien het werk nevens veel waars, weinig schoons bevat, zoo moeten wij nogtans bekennen dat de vergelijking van de boomen met de menschen, en haast zouden wij zeggen van de boom-heid met de mensch-heid, welke wij te danken hebben aan den dichterlijken en zeer goed geteekenden boschwachter Barthold, achter wiens landelijken eenvoud de ware beschaving, die der natuur, zich verschuilt, vaak eene fraaije bladzijde in dezen onderhoudenden roman uitmaakt. Ook is de type van den ‘schoonvader’ Mühler met veel rijkdom van kleuren geschetst, terwijl men vooral niet ongevoelig kan blijven voor de geestkracht meer nog dan voor de ligchaamskracht, welke de held van dit verhaal ten toon spreidt, wanneer hij in het openbaar zijne dochter aan de kunstrijderstroep van Royazet ontrukt. Zoo dit tafereel onwillekeurig medesleept, zoo er in het geheele verhaal vele dramatische momenten worden aangetroffen, zoo ook de gang der geschiedenis geleidelijk voortgaat, ofschoon de ontknooping wel wat overijld kan genoemd worden, nogtans zijn het de détails, waardoor zich deze geschiedenis het meest onderscheidt en waarom het eene aángename verpoozings-lectuur aanbiedt. Nu en dan perst

[p. 299]

eene komische scène onwillekeurig een glimlach af, terwijl menig schertsend woord aan de gevoerde gesprekken levendigheid bijzet. De losheid van toon, welke in die gesprekken doorstraalt, is over het algemeen in de vertaling goed bewaard, welke nogtans niet geheel vrij is van germanismen.

S.