Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

Lucht en wolken. Mededeelingen over de natuurkunde van den dampkring en zijne verschijnselen. Naar het Hoogduitsch van Dr. H. Birnbaum. Te Leiden, bij A.W. Sijthoff, 1859.

Men zij vooral indachtig, om het hier genoemde werk niet te verwarren met het bekende werkje, dat onder den bijna gelijken titel: ‘Boven lucht en wolken,’ vooral van wege de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen sterk verspreid is. De inhoud van dit werk is natuurlijk geheel anders, en ook van de wijze van bewerking moeten we de gunstige getuigenis afleggen, dat ze in vele opzigten anders is. Eene hoofdverdienste van dit werk is, dat het zooveel het onderwerp toelaat, historisch bewerkt is, wat zeer bijbrengt tot de bevattelijkheid van het voorgedragene. Immers, wanneer de nog weinig der zake kundige, zoo maar in eens te midden van de wetenschap, op haar tegenwoordig standpunt gezet wordt - al worden hare uitkomsten hem ook als eene behoorlijke verteerbare spijze opgedischt (mundgerecht gemacht, zou een Duitscher zeggen) - dan duizelt hij er ligt van.

[p. 264]

Maakt hij daarentegen de ontwikkeling der wetenschap, om zoo te zeggen, mede, dan komt hij langzamerhand op de hoogte en kan zich daarmede meer gemeenzaam maken.

Het werk bevat na eene inleiding, de volgende hoofdstukken: de lucht onder den invloed der zwaartekracht, de lucht onder den invloed der veerkracht, de luchtpomp, het geluid in zijne betrekking tot de dampkringslucht, betrekking van den dampkring tot het water onder den invloed der warmte (verdamping, dauw, nevels, wolken), de beweging der lucht, de waterverschijnselen in de bovenlucht, de scheikunde der lucht, de electriciteit der lucht en het licht en de dampkring. Beide laatstgemelde onderwerpen worden behandeld in den vorm van gesprekken tusschen een natuuronderzoeker en ‘een groot vereerder van alle natuurkundige wetenschappen.’ Daardoor is de bewerking van het boek, als een geheel beschouwd, wel wat ongelijkmatig uitgevallen, maar niet ten nadeele van de duidelijkheid en bevattelijkheid, Overigens heeft men ook in het geheel niet te vreezen, dat men in deze gesprekken het saaije vinden zal van soortgelijke gesprekken, zoo als men die in het begin van deze eeuw liet drukken.

Wetenschappelijk nieuws of eene in beginsel nieuwe opvatting en verklaring van bekende zaken bevat het werk, zoo ver ik heb kunnen ontdekken, niet. Het medegedeelde zal wel voldoende zijn om mijne meening te doen uitkomen, dat het werk van Dr. Birnhaum een zeer geleidelijke en bevattelijke voorstelling geeft van de zaken, die de Schr. zich ter behandeling voorgesteld heeft.

De menigvuldige tusschen den tekst geplaatste afbeeldingen dragen dikwijls zeer tot verduidelijking bij, of kunnen gedeeltelijk strekken om het geheugen te gemoet te komen, en den indruk van het gelezene meer blijvend te maken.