Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

H.F. de Bock, Beschouwingen over de erfopvolging, gevolgd door de wet op het regt van successie en van overgang, met aanteekeningen. (Te) 's Gravenhage, (bij) H.C. Susan CHz., 1860.

Dit werk is in drie deelen gesplitst. Het eerste gedeelte, eene stelselmatige aanwijzing bevattende van de verschillende titels van burgerlijk regt, waarover bij de successiewet sprake is, kwam ons tamelijk overtollig voor. Wij weten superfluum non nocet, maar indien dit superfluum 150 bladzijden bedraagt, dat is meer dan de helft van het boek, dan mogen wij toch wel vragen of de schrijver niet al te zeer op de onkunde of het onvermogen van niet-regtsgeleerden heeft gespeculeerd? Men mag toch wel aannemen dat ook niet regtsgeleerden, die geroepen zijn de successie-wet te raadplegen, in zooverre genoeg zaam bekend mogen worden geacht met het zamenstel van het burgerlijk regt, dat zij niet vooraf van de beschouwingen van den heer de Bock behooren kennis te nemen; immers aan de zoodanige, die zich daarvan nog op de hoogte zouden moeten stellen ten einde de successiewet, die in zoo vele deelen van het burgerlijk regt ingrijpt, behoorlijk toe te passen, zouden wij niet gaarne onze belangen zien toevertrouwd. Daarenboven missen die beschouwingen datgene, wat haar bijzonder aantrekkelijk konde maken en wordt ons hier slechts eene dorre analyse aangeboden, welke voorzeker in beknoptheid het eerste gedeelte van de bekende handleiding van den heer de Pinto niet overtreft. Uitleggingen van burgerlijk regt worden in deze beschouwingen (!) niet gevonden dan welligt alleen, dat de heer de Bock in art. 584 B.W. in plaats van vruchtgenot, vruchtgebruik meent te moeten lezen, voorzeker geene nieuwe ontdekking! Doch die verklaringen, de waarheid vordert dit te erkennen, waren hier ook volstrekt niet noodig, waar het in des schrijvers bedoeling lag alleen een commentaar te geven op de wet nopens het regt van successie.

Over dien commentaar, het tweede gedeelte van dit werk

[p. 257]

is ons oordeel oneindig gunstiger. Daarbij is vlijtig gebruik gemaakt van de gewisselde stukken en beraadslagingen, daarbij is niet gearbeid met schaar en stijfselkwast, waardoor zoo menig lapwerk onder den titel van handleiding of verklaring in het licht verschijnt, maar daarbij hebben wetenschappelijke zin, grondige studie en practische ondervinding voorgezeten. Het was voorzeker een gelukkig denkbeeld des schrijvers, de uitgave van dit werk eenigen tijd te vertragen om de werking der wet gade te slaan en zijne aanteekeningen dragen dan ook op meer dan eene plaats de doorslaande bewijzen van opmerkzaamheid en kunde. Het trof onze aandacht, dat de vraag of art. 45 der successiewet niet onvolledig moet worden geacht, wanneer een boedel ten gevolge van verwerping van broeders en zusters in eene regte linie geërfd wordt, door den schrijver niet is behandeld: zij is nogtans een onderzoek allezins waardig. Doch de successsiewet zal nog wel meer geschilpunten doen geboren worden, en indien de schrijver het genoegen mogt smaken zijn werk herdrukt te zien, hetgeen de wijze, waarop hij zich van zijnen arbeid kweet, doet verwachten, dan zal hij ruimschoots gelegenheid hebben om die aan te stippen en de regterlijke uitspraken daarbij aan te halen. Nogtans moeten wij met betrekking tot dit tweede gedeelte aanmerken, dat menige aanteekening als bloote reproductie der wet, zonder bezwaar had kunnen zijn weggelaten, terwijl wij dikwijls de juiste aanwijzing der ratio legis hebben gemist. Waar de schrijver zijn oordeel blootlegt, mogt dit wel iets uitvoeriger zijn geschied: dat wij al zijne uitleggingen tot de onze maken, wenschen wij niet geacht te worden. Vooral kunnen wij niet toegeven wat de schrijver leert in geval van verwerping, bij art. 17.

Als derde deel levert de schrijver een algemeen overzigt der behandelde wet, hetwelk zich door naauwkeurigheid en wetskennis onderscheidt, in paragraphen is gesplitst en van kantteekeningen en noten is voorzien. Het is voor de praktijk zeer gemakkelijk gemaakt en de lezing daarvan is, wij kunnen niet zeggen, zeer aangenaam, (want de wet van den fiscus is zeker wel aridarum aridissima), maar nogtans zeer bruikbaar.

Doch, hoe dor deze wet ook zijn moge, hare bepalingen

[p. 258]

zijn hoogst heilzaam en regtvaardig. Dit ware vooral gebleken uit de Memorie van Toelichting, tot deze wet behoorende en waarvan ons de opname in ieder opzigt wenschelijker voorkwam dan het schema van het Burgerlijk Wetboek, hetwelk wij in het eerste gedeelte aantroffen.

Q.