Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

Hollander en Belg. Historische roman uit de Belgische revolutie. Door A.R. Sloos. 2 dln., in gr. 8o., met gesteendr. titel en vignet. Te Utrecht, bij J.v. Boekhoven, 1861. Prijs ƒ 5,50.

Dit werk is niet nieuw: Het ‘was reeds in 1838 voor de pers gereed. Het manuscript, dat aan den uitgever was afgestaan, bleef echter tot heden ongedrukt liggen.’ Het is dus al twee en twintig jaar oud, en zou waarschijnlijk, ware het toen gedrukt, nu reeds lang vergeten zijn. In hoeverre het, thans eerst verschenen werk toch, nu er zooveel gesproken wordt van en gedaan tot verbroedering van ‘Hollander en Belg,’ als oprakeling uit de ‘Belgische revolutie,’ voor verouderd mag te houden zijn, beslisse het romanlezend publiek. De S. zelf zegt dat ‘het verloopen tijdvak van 22 jaren op zijne beschouwingen en inzigten invloed heeft geoefend,’ dat ‘veel van hetgeen hij in 1838 schreef, nu anderen vorm, andere tint zou verkregen hebben;’ dat hij ‘over veel wat hij destijds voor waar en goed aannam, thans een ander oordeel zou vellen,’ hoewel hij in de geschiedenis der tusschenjaren het bewijs vindt, dat zijne beschouwingen niet in allen deele hebben gefaald.

Het doel van het boek is: meer bepaald de oorzaken, den loop en de gevolgen van den Belgischen opstand te doen kennen, en de drijfveeren van de toenmalige Belgische geestelijkheid en van de hooge aristokratie in een helder licht te plaatsen.

[p. 208]

Zonder te durven getuigen dat dit doel in allen deele en met volkomene juistheid zou zijn bereikt, vinden wij toch dezen roman niet van mindere gehalte, dan wat wij vroeger van den heer Sloos lazen, en gelooven dat menig romanlezer van het gewone slag, vooral van de meer bejaarden, die zich den tijd van de Belgische revolutie kunnen voorstellen, dit werk niet zonder genoegen zal ter hand nemen, daarbij, even als wij, in rekening brengende den tijd die sedert het schrijven verloopen is, en daarom een en ander, wat minder aannemelijk schijnt, den auteur naar zijn verzoek ten goede houdende. De S. betuigt zich, in zijn voorberigt, doordrongen van de overtuiging, dat, in den toestand van Europa, verbroedering en aansluiting (wèl te verstaan niet vereeniging) der gescheiden volken dure pligt en een krachtig middel tot behoud is.

Uit den toon van het voorberigt zou afgeleid kunnen worden, dat de uitgever wat vrij met den auteur heeft omgesprongen; het boek is evenmin kieskeurig behandeld: wel is het vrij goed gedrukt, maar titel en vignet munten uit in leelijkheid, en het papier, nu eens blank, heeft dan weer eene tint of het die twee en twintig jaren in den rook had gehangen; of zijn wij bij ongeluk met zoo'n exemplaar bedeeld?