Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

Het twaalfjarig soldatenleven van den majoor Hodson, in Britsch-Indië. Vrij vertaald uit het Engelsch, door A.C. Lorentz, 1^e luit.-ingenieur. Te Arnhem, bij D.A. Thieme, 1860. Prijs ƒ 2,50.

De ontzagchelijke strijd in Indië, door een weinig talrijk engelsch leger, gedurende de jaren 1857 en 1858 tegen tallooze muitelingen, tegen een opgestaan volk, zegevierend volstreden, zal gewisselijk immer tot de treffendste episoden der wereldhistorie gerekend worden. Zelden heeft het anglosaxische ras zich zoo zijner wereldbeheerschende roeping bewust en waardig getoond: eene roeping, welker aanvankelijke en immer voortgaande verwezenlijking zeker tot de merkwaardigste teekenen des tijds behoort. In den loop van naauw honderd jaren, heeft Engeland zich in het verre Oosten een rijk gesticht, dat in omvang en bevolking eene plaats inneemt naast de groote wereldrijken der historie, en waarvan de toekomst zich nog noode gissen laat. Dat reusachtig rijk is, zonder opzien te baren, zonder geraas of gerucht, gegrondvest, uitgebreid en in stand gehouden door de zelfopofferende geestkracht, den onbezweken moed, de onvermoeide volharding eener reeks van mannen, helden en staatslieden, edele zonen van het fiere en roemrijke Engeland: eene grootsche, schitterende rij, van Clyde tot Neill en Havelock. Ook de man, wiens geschiedenis ons in dit

[p. 173]

boek verhaald wordt, verdient eene eervolle plaats onder die helden, die de heerschappij van Oud-Engeland hielpen bevestigen over de volken van het verre Azië. Het is een rijk, veelbewogen leven, dat van majoor Hodson, een leven, waarvan de werkelijkheid, in verrassende avonturen en onophoudelijke afwisseling, den stoutsten roman evenaart. Een zonderling gevoel grijpt ons aan, bij het doorbladeren dezer schier fantastische en toch zoo eenvoudig, zoo geheel business-like, vertelde historie, wanneer wij van dit bont en boeijend tafereel de oogen wenden naar het matte, prozaïsche schouwspel der industriële, materialistische, geldaanbiddende en geldmakende maatschappij om ons heen. Wij gevoelen ons als in eene tooverwereld overgebragt, die bijna op geen punt in aanraking komt met de wereld des dagelijkschen en alledaagschen levens, waarin wij ons bewegen. Wij gevoelen het, hoezeer eene enkele maand, in zulk eene omgeving en in zulk een werkkring doorgebragt, rijker en degelijker vruchten moet dragen voor des menschen ontwikkeling, dan een geheel langgerekt leven, dat zich, in tragen sleur, bewoog tusschen huiskamer, kantoor en beurs. Het leven van majoor Hodson is eene schitterende illustratie van het fiere, rijke grafschrift: ‘Man's life is measured by works, not days.’ - Doch niet ieder, voorwaar, is de gelegenheid tot zulk eene loopbaan geopend; en dwaas en zondig zoude het zijn, de stille pligten des dagelijkschen levens te verachten, omdat ze zoo alledaagsch zijn. Het is dan ook niet het jagen naar romantische avonturen (overigens geene kwaal van onzen tijd), dat wij aanbevelen; wij wenschen de aandacht te vestigen op een edel en groot karakter, dat zich onder alle omstandigheden als zoodanig zou hebben betoond, ook al ware de weg tot het doel minder schitterend geweest. Een karakter, groot en edel vooral daarom, omdat iedere andere drijfveer, dan die van volkomen pligtsvervulling en de edele zucht naar roem, daaraan vreemd blijft: vreemd bovenal alle berekening en winstbejag. Deze man had wonderen van dapperheid verrigt, had zich als krijgsman en regent onderscheiden, had zijn vaderland onschatbare diensten bewezen: dat vaderland miskende hem, hij ondervond tegenkanting, onbillijke bejegening, onregtvaardige achteruitzetting: toch klaagt hij ter naauwernood, toch gaat hij voort rusteloos zijn pligt te doen: en onder dat

[p. 174]

woord ‘pligt’ rekent hij, wat anderen als zeer buitengewone verdiensten zouden hebben aangemerkt; en het hoogste doel van zijn streven, de stoutste wensch, in de vertrouwelijke briefwisseling met zijne echtgenoote ontboezemd, is - het Victoria-kruis.

Het ontging hem: nog voor zijne groote diensten op haren regten prijs waren geschat en erkend, nam hem de dood weg, midden in zijne heldenloopbaan; maar zijn naam leeft voort en vindt weerklank in alle harten, waarin nog het gevoel voor heldengrootheid en zielenadel, het besef, dat er nog een hooger doel des levens is, dan geldverdienen en de zinnen streelen, niet is uitgedoofd.

Ref. wenscht dit boek in veler handen: het zal opwekkend, versterkend, aanvurend werken, een krachtig en heilzaam tegengif tegenover zoo vele ontzenuwende, verslappende en zieldoodende elementen in de atmosfeer die ons omringt. De heer Lorentz deed met de vertaling van dit boek een goed werk; moge hij in veler herinnering, bij allen, wie de zaak van vaderland, beschaving en christendom ter harte gaat, met onuitwischbare trekken het beeld hebben gegrift van den edelen man, opdat wij daaraan gedenken in de welligt naderende ure der beproeving. In die ure, vinde Engeland, vinde Nederland, vele mannen als deze onder hunne vrije zonen.