Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

Gronden der wiskundige aardrijkskunde. Leiddraad bij het onderwijs aan de Delftsche Akademie, door Dr. C.P. Burger. Te Leiden, bij P. Engels, 1860. In gr. 8vo. Prijs ƒ 1.20.

Ieder docent heeft zijne eigene wijze van voordragt en beschouwing, van daar dat men bij ieder bijzonder of openbaar onderwijs gaarne een eigen leiddraad geeft. In vroegere

[p. 87]

jaren gaf men den leerlingen jaar in jaar uit, het genot om zich te oefenen in de kunst van snelschrijven, bij de voorlezingen over de verschillende vakken van onderwijs die altijd op dezelfde wijze en met dezelfde toelichtingen werden voorgedragen en waarbij de student volstaan kon, met op te schrijven wat hij uit den mond des professors had opgevangen en dit later weder in het ‘net’ over te schrijven. Toen echter de stoombooten de trekschuiten begonnen te vervangen en het gazlicht in de plaats der smeerkaarsen trad, werden ook de ‘altergraue’ dictaten, hoe krampachtig ook vastgehouden, door den tijdgeest verbannen en eene andere, met den voortgang der wetenschappen overeenkomstige leerwijze, gevolgd, die minder droog en dor voorgedragen met meer liefde en effect beoefend werden, wat inzonderheid bij de wiskunde wel noodzakelijk is. Aanvankelijk meenden wij in den leiddraad des heeren Burger, eveneens een dictaat te zien, doch eene vlugtige inzage overtuigde ons, dat het meer weg had van een uittreksel, hetzij van een of ander werk, hetzij van eigene schepping, waarbij mondelinge verklaring en toelichting noodzakelijk is. De schrijver bekent eerlijk Dr. A. Wiegand's Grundriss der Mathemathischen Geographie gedeeltelijk gevolgd te hebben en hiertoe aangespoord te zijn, door de verpligting hem opgelegd tot het geven van een tweejarigen cursus in de Cosmographie aan de koninklijke akademie te Delft. Wij hebben dus hier vóór ons, een korten leiddraad, ten gebruike bij het onderwijs in het eerste studiejaar, die ons wel doelmatig voorkomt, doch waar op de eene plaats te veel kennis bij den leerling vereischt, en op de andere plaats weder te weinig verondersteld wordt, doch ook in dezen is ‘in medio tutissimus ibis’ niet altijd gemakkelijk te treffen. Het V^e Hoofdstuk maakt hierop eene uitzondering en voldeed ons zeer. Iets meer hadden wij verwacht van het VIII^ste Hoofdstuk, inzonderheid van de asteroïden en kometen, bij welk laatste onderwerp de schrijver had kunnen aanhalen, dat de meening door sommige sterrekundigen geopperd, dat alle planeten eenmaal kometen geweest zijn, sedert de met Tycho-Brahe een' aanvang genomen hebbende waarneming, volkomen bevestigd is geworden, alsmede dat gelijk de planeten zich meer en meer van de zoe verwijderen, zich ook de banen der kometen vergrooten,

[p. 88]

daarom verlengen zich 1^o hare perioden, 2^o neemt de afstand harer periheliën toe, 3^o vermindert haar glans en de lengte van den staart en 4^o veranderen de knoopen en de periheliën sterker van plaats, hoe belangrijker de helling van de banen der kometen is. De verklaringen van de zoogenaamde vallende sterren en van het zodiakaallicht gaat de S. stilzwijgend voorbij en met regt, want ook wij houden het zodiaklicht voor niets meer dan een schijnsel even als de regenboog of het noorderlicht is. Men zou even goed den regenboog tot een' slechts zelden zigtbaren aandring-trawant kunnen maken.

Wij eindigen met den wensch, dat dit werkje door de Delftsche jongelingschap gretig moge beoefend worden, - immers in Delft wordt goed geleefd en goed gestudeerd?’ - en dat de S. er toe besluiten moge om op dezelfde wijze een leiddraad over de ‘toepassingen van bolvormige driehoeksmeting’ bij den cursus in het tweede studiejaar, verkrijgbaar te stellen. De uitgave van het voor ons liggend werkje is net en duidelijk.

a² + b².