Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

Leven om leven. Door de schrijfster van John Halifax. Uit het Engelsch, door Antonia. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen, 1860. II Dln. In gr. 8vo., 678 blz. Prijs ƒ 6,50.

Hoewel men de Engelsche romanschrijvers en schrijfsters niet ten onregte van langdradigheid beschuldigt, moet men van den anderen kant erkennen, dat in hunne werken steeds eene goede, duidelijk uitkomende strekking gevonden wordt, hetzij zij maatschappelijke toestanden en gebreken schilderen, of godsdienstige en zedelijke waarheden in hare belangrijkheid aanschouwelijk voorstellen. De schrijfster van het voor ons liggend werk heeft door haren zedelijken roman John Halifax, een goeden naam verworven: Zij had daarin aangetoond wat het leven van een braaf man, van een christen kan zijn. In Max Urquhart (de oorspronkelijke titel van bovengenoemd werk) zij stelt voor, wat het leven van den grootsten zondaar kan worden, onder den heiligenden invloed van het evangelie. Hare innerlijke overtuiging volgende, doet zij zien, dat elke misdaad, mits opregt betreurd en voor altijd nagelaten, door God in Christus genadig wordt vergeven, en derhalve ook door de menschen moet worden vergeven en uitgewischt. Zij heeft den vorm van een dubbel dagboek

[p. 23]

gekozen, omdat het haar de beste leiddraad toescheen, om de geschiedenis van het innerlijk leven der beide hoofdpersonen van den roman duidelijk voor te stellen. Die hoofdpersonen zijn doctor Urquhart, een militair geneesheer, en Dora Johnston, de dochter van een predikant. Eerstgenoemde wordt ons geteekend als een uitstekend mensch van echt christelijken zin en een vast karakter, die leeft voor zijne medemenschen, doch door eene in zijne jeugd gepleegde misdaad bezwaard, wordt zijn leven jaren lang door den knagenden worm van zelfverwijt verbitterd. Bij gelegenheid dat een militair kamp nabij Dora's woonplaats is gevestigd, ontmoet hij deze het eerst op een bal, en hoewel zij niet schoon is en onder hare schitterende zusters wordt voorbij gezien, ontdekt de degelijke en menschkundige doctor de kostelijke parel in de onaanzienlijke schelp, en gevoelt zich door haar helder verstand, haar edel hart, dat opregt en zuiver is als kristal, en haar niet onbevallig uiterlijk magtig aangetrokken; hij bespeurt ook wel dat hij een gunstigen indruk op haar gemaakt heeft, maar, weerhouden door de schuld der gepleegde misdaad, die, hoe zwaar geboet, toch niet is verzoend voor de wet en nog altijd het geweten pijnigt, durft hij haar lot niet aan het zijne verbinden, tot eindelijk de inwendige drang te sterk wordt en zij zich aan elkander verklaren en voor immer verbinden. Nu wordt echter de vreeselijke ontdekking gedaan, dat de gepleegde misdaad juist tusschen Dora's familie en Urquhart eene groote klove vestigt, niettegenstaande welke omstandigheid zij hem toch getrouw blijft aanhangen. Eindelijk maakt Urquhart zijne misdaad ook aan den regter bekend, en ondergaat eene ligte straf, waarna Dora, die bij al hare zachtheid, eene groote mate van geestkracht bezit, in weerwil van haren vader, die een onverbiddelijk gestreng man is, besluit, om te doen wat haar pligt haar gebiedt, en met haren vriend in het huwelijk te treden. Ten regten tijde geeft echter de vader nog zijne toestemming en zijnen zegen op hunne verbindtenis, en na de huwelijksvoltrekking begeven zij zich buiten 's lands, om daar hun leven toe te wijden aan het welzijn hunner medemenschen.

Dit is de korte inhoud van de belangwekkende geschiedenis der hoofdpersonen. Natuurlijk worden daarmede de han-

[p. 24]

delingen van verscheidene anderen in betrekking gebragt; de zusters van Dora, hare echtgenooten en vriendinnen, alsook de bekenden en vrienden van Urquhart vinden hunne plaats en zetten aan het verhaal afwisseling bij.

Toen wij dezen roman in handen namen, werden wij eenigzins afgeschrikt door den dagboeksvorm, die doorgaans tot eentoonigheid en langwijligheid aanleiding geeft; doch naauwelijks hadden wij eenige bladzijden gelezen of wij waren volkomen geboeid en bespeurden een meesterstuk voor ons te hebben. De karakters en zielstoestanden der hoofdpersonen zijn uitstekend geschilderd. Gedurig werden wij getroffen door de fijnste trekken, welke de schrijfster met talent heeft weergegeven; ook de personen der omgeving zijn naar waarheid en natuurlijk geteekend. Een hoog ernstige, echt godsdienstige geest, die het werk bezielt, maakt een weldadigen indruk op het gemoed. Men is ook ten onzent wel tot de erkentenis gekomen, dat in geen roman uit het leven de zedelijke strekking mag ontbreken, doch onze belletristen - enkele uitgezonderd - vergenoegen zich veelal met de veraanschouwelijking eener vage zedelijkheid en humaniteit, waarbij het dieper christelijk-religieuse beginsel niet tot zijn regt komt; maar de Engelsche schrijfster van dezen roman wijst de eenige bron aan, waaruit een edel, waar, zedelijk leven voortvloeit, zoodat dit boek met volle regt een christelijkzedelijke roman kan genoemd worden.

Wij hebben in lange geen boek gelezen, dat ons zooveel genoegen heeft verschaft, en moeten nog de verklaring afleggen, dat de vertaalster hare taak, naar ons voorkomt, zeer goed heeft volbragt, dat de druk niet fraai is, maar eene keurige staalgravure het werk versiert.

***s.