Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

De nachten van Parijs, uit het Fransch van Pierre Zaccone, door Hubertus. Te Dordrecht, bij J.P. Revers, 1860. 350 pag. gr. 8vo. Prijs ƒ 3,50.

Of het was door den titel, of door het gulle: ‘daar lees dat eens!’ dat mijn vriend mij bij het overreiken van het bovenstaande werk toevoegde, weet ik niet; maar ‘de nachten van Parijs’ trokken in hooge mate mijne aandacht, toen ik het boek onder de oogen kreeg. Trouwens, zou ook iets dat over Parijs handelt, of Parijs tot terrein van handelen had, ons niet boeijen. Het ‘el dorado’ der wereld heeft

[p. 12]

veel schoons, veel prachtigs, en wie Parijs niet gezien heeft, kan in de zamenleving niet mededoen. Het is iedereen echter niet gegeven, daar heen te gaan en ten einde zooveel mogelijk daaraan te gemoet te komen, plaatst men zich aan het hoekje van den haard, of in het lommerrijk priëel, en tracht door lezen van boeken enz., te vergoeden, wat de bezigheden of de beurs niet toelaten. Van daar dan ook, dat al wat over Parijs spreekt, een gereedelijken aftrek heeft, en van daar tevens, dat Parijs dikwerf het onderwerp van den geschiedschrijver of romancier, van den schilder of teekenaar is. Dan worden de interessantste punten der stad in het licht gezet, en bij het vele uitnemende en geheimzinnige, dat Frankrijks hoofdstad heeft, is altijd stof daartoe te vinden. Voor den reiziger, die Parijs bezoekt en eenigen tijd binnen hare muren doorbrengt is bijna alles met zulk een' gloed overtogen, dat hij zich niet kan onthouden, de schrijfstift in de hand te nemen en de vruchten van zijn zien en gevoelen aan het papier toe te vertrouwen. En de bewoner, die meer bekend is met hare geheimen en schaduwen leidt de lezers van zijne pennevruchten rond in de buurten, doet hen toestanden gevoelen of verplaatst hen in vergaderingen, die voor den vreemdeling niet zoo dadelijk verkrijgbaar of toegankelijk zijn.

Moge voor het eene Elise's laatste werk: ‘wat Parijs mij te zien en te denken gaf’ pleiten, - van het andere is het voor ons liggend boek een bewijs. En nu iets ter recensie.

Hadden wij het eerste werk met genoegen gelezen, niet minder voldeed ons het tweede. Zaecone verhaalt in boeijenden doch tevens korten en gebonden stijl eene dier gebeurtenissen, welke in Parijs en in elke groote stad niet zeldzaam zijn. Een vader zucht op zijn sterfbed om zijne beide zonen, welke hem geheel schijnen te vergeten, en van wie hij in lange niets heeft vernomen. Verzorgd en bijgestaan door twee zijner neven, weten deze den stervende te bewegen het testament te veranderen, zijne zonen te onterven, en hen zijne bezittingen geheel te vermaken. Reeds verheugd in het vooruitzigt van den kostelijken buit, die zij zich schijnbaar regtvaardig, maar in waarheid met list en geweld hebben toegeëigend, worden hunne plannen op eens vernietigd door de komst van een der zoons. Doch nu is niets voor hen te

[p. 13]

heilig en bij den moord dien zij op den zoon plegen, wordt de stervende geheel vergeten, die in een aanval van ijlhoofdigheid het bed en de ziekekamer verlaat, en op het lijk zijns zoons dood nedervalt. Na kort beraad, wordt het lijk van den vader aan de Seine toevertrouwd en de vermoorde zoon in plaats van den vader ter aarde besteld. Daardoor meenen de neven alle sporen van den moord te hebben uitgewischt. Zorgeloos nemen zij de erfenis in bezit en terwijl de eene naar de nieuwe wereld oversteekt en na een ongebonden leven in armoede sterft, weet de andere met zijn geld te woekeren, en verschijnt op nieuw als een aristocratisch bankier ten tooneele. Doch hunne misdaad mag niet verholen blijven. De andere zoon heeft in Amerika den neef ontmoet, en op het sterfbed van dezen, een enkele slip van den sluijer kunnen opligten. Hij komt te Parijs in aanraking met den zoon van zijn vermoorden broeder en door hoogst interessante omstandigheden, weet hij de misdaad te ontdekken en den schuldige aan de regtvaardige straf over te geven De rijke bankier wordt op het verlovingsfeest zijner dochter gevangen genomen en naar Brest gevoerd, waar hij, bijgestaan door een Auvergnaat, die hem in alles, zoowel bij den moord als in andere slechte daden heeft geholpen, eene poging tot ontvlugten waagt, doch op nieuw wordt gevangen genomen en gekerkerd, om zijn leven op de galeijen te eindigen.

Ziedaar het thema van den roman! Wij herhalen het: met veel genoegen hebben wij het werk gelezen. De toestanden zijn krachtig geschilderd, de grepen uit het leven meesterlijk genomen, de karakters goed beschreven. Hetzij dat de schrijver u voert aan het sterfbed, of in de feestzaal; - hetzij hij u den blik doet werpen in het geweten van den misdadiger, of in het gemoed van den naar wraak dorstenden zoon; - hetzij hij u binnenleidt in de studeerkamer, of plaatsen van vermaak; hetzij hij met u wandelt over de boulevards, of door de citédoré, - overal boeit hij u, zonder uw gevoel te kwetsen, tenzij dat hij dit vervult met afgrijzen, voor de gruwelen, die des nachts te Parijs bedreven worden, of met medelijden voor de ongelukkigen, die het slagtoffer worden van den gouddorst en zijne gevolgen.

Allen lof komt daarom den uitgever toe, dat hij met dit werk onze roman-litteratuur heeft verrijkt. In geene biblio-

[p. 14]

theek - in geene leesinrigting mag het ontbreken, want bij het aangename dat de lezing verschaft, geeft het werk tevens ruime stof tot nadenken, en bevestigt ten slotte de les der ondervinding: ‘er waakt en leeft eene Voorzienigheid, die der menschen daden eenmaal aan het licht brengt!’

De uitvoering staaft den roem, dien de heer Revers reeds heeft verkregen. Eenvoud aan netheid parende, heeft het boek in zijn uiterlijken vorm dat aanzien, 't welk ons met genoegen daarop doet staren.

Maar zijn er dan in het geheel geene aanmerkingen? zal misschien deze en gene vragen. En wij antwoorden ja! die zijn er, want welk menschelijk werk zou volmaakt zijn, doch deze betreffen noch den roman, noch de uitvoering: zij gelden de vertaling en de correctie. Wij hebben daarom tot nu toe van deze gezwegen. Bij de lezing rees het vermoeden in ons op, of misschien Hubertus niet een instituteur was, die gewoon zijnde de thema's en version's zijner leerlingen na te zien, zoo vertrouwd is geworden met de Fransche woordvoeging, enz., dat hij de Nederduitsche ontwend is. De correctie is alsof zij met den grootsten haast is geschied. Het is jammer voor het werk, doch doet niets aan den inhoud af, en wij eindigen onze beschouwing met eene herhaalde aanbeveling.

dixi.