Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

[p. 1]

Boekbeschouwing.

Is de Roomsche Kerk de Kerk door den Zaligmaker gesticht? Naar het Fransch, door D.....Uitgegeven te Utrecht, bij A. van Dorsten Jr., 1860. Prijs ƒ 0,30; 12 Exempl. ƒ 3,00. 25 Exempl. ƒ 5,50.

De belangrijkheid van bovenstaande vraag valt aanstonds in het oog. Het antwoord, dat er in het hier aangekondigde, boekske op gegeven wordt, ontleent zijnen oorsprong aan eene vijandige handeling van Jezuitische missionarissen tegen de rust der vreedzame Hervormde gemeenten, in het gebergte der Cevennes, in het zuiden van Frankrijk. Uitgezonden door of van wege een bisschop, was het hun toeleg, om bij het bezoeken dier gemeenten, hare leden te doen wankelen in hun Evangeliesch geloof. Hunne pogingen stuitten echter af, op de onwrikbare standvastigheid dier afstammelingen, der door lijden beproefde Hugenoten. Alstoen, verstoord over het mislukken hunner listig aangewende pogingen, ontlastten zij hunnen toorn in een geschrift, vol hatelijkheden en scheeve voorstellingen ten opzigte van het Protestantisme in het algemeen. Daar nu dit geschrift met opzet alom verspreid werd, mogten de belasterde Hervormden over het gebeurde het stilzwijgen niet bewaren. Een hunner predikanten, de heer Puaux te Rochefort, nam de taak op zich, om de valsche aantijgingen te wederleggen; hij stelde daartoe een soort van verweerschrift op, in den vorm van een brief ter beantwoording van den in het bedoelde bedrijf zich werkzaam getoond hebbenden bisschop, in welk stuk hij, op goede gronden, de aanvallers teregt wees en de beschaming op hen zelven deed nederkomen. Van dit verweerschrift nu, hetwelk door booze aanslagen was uitgelokt, wordt hier eene vertaling aangeboden, in dier voege bewerkt, dat alle personaliteiten, al wat meer bijzonder op Frankrijk betrekking heeft daaruit is weggelaten; terwijl men zich enkel tot het eigenlijke, uit de zaak voortgevloeide onderwerp heeft willen bepalen, in het vertrouwen, dat het ook voor Nederland nuttig zal kunnen zijn. Dat vertrouwen allezins deelende, bevelen

[p. 2]

wij den, naar ons oordeel, geenzins nutteloozen arbeid van den heer D.....met vrijmoedigheid aan, niet twijfelende of velen zullen daardoor in hun gevoelen worden versterkt, dat de Roomsche kerk in geenen deele aan de kenmerken der ware kerk beantwoordt, en derhalve, verre van door den Zaligmaker gesticht te zijn, de zigtbaarste sporen van zulk eene geheele verbastering draagt, dat men in haar bestaan, eer een werk van zondige menschen dan een gewrocht van Gods heilig kind erkennen moet. Ten einde dit gezegde te staven zij eene enkele aanhaling, uit het antwoord op de voorgestelde vraag van den eerwaarden schrijver, voldoende, welke tevens moge dienen om onze lezers aan te sporen tot koopen, onderzoeken en verspreiden der welgeslaagde vertaling van zijne, zoo bevattelijke als kernachtige en doeltreffende brochure. Die brochure telt slechts weinige bladzijden en is naauwelijks 46 pagina's groot, nogtans zal het niemand, die zich met haren rijken inhoud bekend maakt, bevreemden, dat de keus ons moeijelijk valt, wat wij als proeve van bewerking er uit mededeelen zullen. Wij bepalen ons bij hetgeen aangaande de overeenstemming der Roomsche kerk met de leer der Apostelen wordt in het midden gebragt, en laten dat hier letterlijk volgen:

‘Het is niet noodig een geleerde te zijn, om te begrijpen, dat, zal eene kerk op den naam van Apostolisch aanspraak mogen maken, hare leer met die der Apostelen in overeenstemming behoort te zijn, omdat indien deze overeenstemming ontbreekt, zij dan den naam van Kettersch behoort te dragen. Zeker is dit nergens meer het geval dan in de Roomsche kerk, welker leer, wel verre van met die der Apostelen overeen te stemmen, integendeel hemelsbreed daarvan verschilt, ja, lijnregt daar tegenover staat. Deze stelling willen wij hier zóó klemmend bewijzen, dat de waarheid er van even weinig kan betwist worden, als men het den wiskunstenaar betwisten kan, dat de regte lijn de kortste afstand tusschen twee punten is, of het gedeelte kleiner dan het geheel. Onze taak zal zeker niet moeijelijk zijn; wij behoeven daartoe slechts de leer der Roomsche kerk en die der Apostelen, ter onderlinge vergelijking, naast elkander te plaatsen. De Apostelen nu leeren:

1^o.	Dat de kerk gebouwd is op het fondament der Apos-

[p. 3]

	telen en Profeten; dat Jezus Christus haar hoofd en hoeksteen is. Efez. II: 20.
2^o.	Dat Gods woord eene lamp is voor onzen voet en een licht op ons pad; dat de Schrift van God is ingegeven, en dat de menschen haar moeten onderzoeken. Ps. CXIX: 105, en Joh. V: 39.
3^o.	Dat God alleen aangebeden en gediend moet worden. I. Sam. VII: 3; Luk. IV: 8.
4^o.	Dat de dienst der gesneden beelden en gelijkenissen Hem een gruwel is. Exod. XX: 4. Ps. XCVII: 7.
5^o.	Dat het verbod van te huwelijken en de onthouding van zekere spijzen eene leering der duivelen is. I. Tim. IV.
6^o.	Dat de godsdienstoefening in eene bekende taal moet plaats hebben. I. Kor. XIV.
7^o.	Dat de offerande van Christus niet meermalen geschiedt, maar slechts éénmaal aan het kruis volbragt is. Hebr. IX: 28; VII: 27.
8^o.	Dat alle gemeenteleden uit denzelfden drinkbeker zullen drinken. Matth. XXVI: 27.
9^o.	Dat God alléén de zonden vergeeft. Mark. II: 7.
10^o.	Dat er slechts een Middelaar is tusschen God en de menschen. I. Tim. II: 5.
11^o.	Dat er slechts twee plaatsen zijn: het eeuwige leven en de eeuwige pijn. Matt. XXV: 46. Luk XVI.
12^o.	Dat de doop, die ons behoudt, niet de doop door middel van water is. I. Petri III: 21.
13^o.	Dat de begeerlijkheid zonde is. Rom. VII: 7.
14^o.	Dat de twee eenigste sacramenten, die door Christus zijn ingesteld, de Doop en het Avondmaal zijn. (Zie de vier Evangeliën )
15^o.	Dat de verzoening onzer zonden door Christus wordt gewrocht. I. Joh. II: 2; IV: 10.

Ieder Christelijk kerkgenootschap neemt, zonder aarzelen, met blijdschap deze leerstellingen aan. Niet echter alzoo de kerk van Rome. En dat niet alleen; maar zij spreekt zelfs den vloek uit over diegenen, welke tot hare kudde behooren en de vermetelheid zouden hebben, die leerstellingen aan te nemen. Dien ten gevolge leert zij:

1^o.	Dat de maagd Maria moet vereerd en aangebeden worden, en de overige heiligen mede hulde moeten ontvan-

[p. 4]

	gen, niettegenstaande de Schrift leert, dat men den Heer onzen God alleen zal dienen en aanbidden.
2^o.	Dat de bijbel den leeken moet onthouden worden, en deze ook te ongenoegzaam in zich zelven is, waarom tot regt verstand daarvan de overleveringen en legenden noodig zijn.
3^o.	Dat men in de kerken beelden, schilderijen en andere zinnelijke voorstellingen behoeft, en daaraan eene hun passende vereering behoort te geven.
4^o.	Dat het huwelijk den priester een smet is.
5^o.	Dat de gemeenteleden, op straffe van doodzonde, zich, op de daartoe van de kerk voorgeschreven dagen, van het gebruik van zekere spijzen moeten onthouden.
6^o.	Dat de dienst in de Latijnsche taal moet geschieden, welke het volk even weinig verstaat als het Chineesch of Sanskritsch.
7^o.	Dat Jezus Christus iederen dag in de mis op nieuw wordt geofferd.
8^o.	Dat de gemeente geen aandeel mag hebben aan den drinkbeker.
9^o.	Dat de priester de magt heeft om de zonden te vergeven.
10^o.	Dat de heiligen onze middelaars zijn.
11^o.	Dat er een vagevuur bestaat.
12^o.	Dat het water des doops van de zonden reinigt.
13^o.	Dat de begeerlijkneid geene zonde is.
14^o.	Dat Jezus Christus zeven sacramenten heeft ingesteld.
15^o.	Dat de mensch niet geregtvaardigd wordt door het geloof, door de genade, maar door de sacramenten, door de boetedoeningen, en de verdienstelijke werken, waardoor men het eeuwige leven kan verwerven, enz.

Het is onmogelijk twee kerken aan te wijzen, welker leerstellingen zoo lijnregt tegen elkander overstaan als de kerk der Apostelen en die van Rome. Met den besten wil van de wereld is het niet mogelijk te gelooven, dat een kerkgenootschap, dat ja zegt, waar de Apostelen neen, en neen, waar zij ja zeggen, werkelijk een Evangelisch genootschap is. Wij hebben hier slechts enkele der vele verschillen aangehaald, die tusschen het Roomsche geloof en het Apostolische bestaan. Wij zouden gemakkelijk de lijst dier verschillen aanmerkelijk kunnen vergrooten, want men kan meer dan

[p. 5]

225 plaatsen uit den bijbel aanvoeren, waarin de leer der Roomsche kerk veroordeeld wordt of waarin juist geleerd wordt wat zij verwerpt.

Niet minder helder, beknopt en overtuigend behandelt de heer Puaux, dien wij met vreugde als een wakkeren verdediger van het dikwijls schandelijk belasterde, en met de verfoeijelijkste middelen bestreden Protestantisme begroeten, de overige punten, welke hij ter sprake brengt; betoogende dat geenszins de Roomsche maar wel de Hervormde kerk, de kenmerken draagt dat zij door den Zaligmaker is gesticht.

Ook den vertaler, al had hij hier en daar een enkel woord gelukkiger kunnen kiezen, om er de gedachte van het oorspronkelijke door weder te geven, betuigen wij onzen welgemeenden dank voor de moeite, welke hij zich wel getroosten wilde, om onze vaderlandsche lectuur met dit verdedigingsschrift uit den vreemde te verrijken; en den uitgever, die voor eenen vrij goeden druk en eene tamelijk zuivere correctie zorgde, wenschen wij een groot debiet van dit, voor weinige centen verkrijgbaar gestelde gulden boekske opregtelijk en van harte toe.

B......

q...